LCOVOLT^LA.' Een beter mens worden en de gemeenschap dienen 22 Piet Tuik Vrijmetselaarsloge De Friesche Trouw is al 225 jaar actief in Leeuwarden. In het statige pand Bij de Put 15 in Leeuwarden huizen vandaag de dag drie vrijmetse laarsloges en een soefibeweging, die er elk op hun eigen avond bijeen komen. De historie van dit voormalige patriciërs huis gaat terug tot de 16e eeuw en is daarmee één van de oudste particulier gebouwde huizen in de stad. Op de eerste etage vormt de indrukwekkende logetem- pel uit 1927 een passende entourage voor de vrijmetselaars van De Friesche Trouw die er dit jaar het 225-jarig bestaan vie ren. Haar illustere voorlopers Antiqua Virtute et Fide en Constanter waren eli taire herenclubs, maar anno 2007 zijn de Leeuwarder vrijmetselaars geëvolueerd tot broederschappen van vrijdenkers waarin de ontwikkeling van vrije en onaf hankelijke geesten in relatie tot de gemeenschap op een bijzondere manier wordt bevorderd. Ken U zeiven Het streven van de mens naar innerlijke rust, wijsheid en vervolmaking is van alle tijden. De wens met gelijkgestemden te verkeren en de eigen opvattingen te spie gelen binnen een broederlijk genootschap dateert uit de Verlichting. De georgani seerde vrijmetselarij, los van het oorspron kelijke vakterrein, krijgt vorm in het 18e eeuwse Engeland. Mannen van gegoede komaf proberen gezamenlijk tot persoon lijke verdieping te komen via vaste 'ritu alen'. Plaatselijke groepen (loges) gaan zelfstandig door het leven, maar zijn lan delijk verenigd onder een centraal orgaan (het Grootoosten) dat door middel van een 'constitutiebrief' verlof verleent tot het stichten van lokale loges. De tegenwoordi ge vrijmetselaarsloges borduren voor een deel nog steeds voort op de aloude symbo liek en op de werktuigen (zoals passer en winkelhaak) van de vroegere bouwgilden. 'Ken U zeiven' staat er pontificaal boven de toegangsdeur van de huidige tempel waar de Leeuwarder vrijmetse laars hun inwijdingen en ritualen hou den. En inderdaad wordt er in de loges getracht door een aloude symboliek, geflankeerd met ludieke elementen, bij de leden een bewustwordingsproces op gang te brengen. Met deze unieke methodiek probeert men weg te nemen wat mensen onderling verdeelt en te zoeken naar dat gene wat hen bij elkaar brengt. In hun besloten genootschappen wordt het wereldse element zoveel mogelijk buiten de deur gehouden, is de ballotage voor toe treding bepaald geen sinecure en vormen de leden een broederlijke gemeenschap waarin de persoonlijke beleving voorop staat. Antiqua Virtute et Fide en de rol van de Friese hofhouding Al sedert het einde van de 17e eeuw komt de manlijke elite in relatief besloten clubs bij elkaar. Sociëteiten en genootschappen vormen zich ook in Leeuwarden; aanvan kelijk als herengenootschappen waar de regenten, adel, gegoede burgerij en hoge militairen elkaar in ongedwongen sfeer kunnen ontmoeten. De vrijmetselarij is gefundeerd op besloten broederschappen met geheimhouding en misschien is dat de oorzaak dat overheden deze vrijden kers aanvankelijk met argusogen volgen. In 1733 zetelt de hofhouding van de Friese Nassaus in Leeuwarden. Stadhou der Willem Karei Hendrik Friso, de zoon van Maria Louise van Hessen-Kassei ('Marijke Meu'), zwaait de scepter over de provincies Friesland, Drenthe en Gelder land. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden beleeft zijn tweede stadhou derloze tijdperk, maar de jonge Friese stadhouder heeft vele prinsgezinde aan hangers die hem graag landelijk aan het roer willen zien. Zijn huwelijk met de dochter van George II van Engeland, prin ses Anna, vergroot zijn kansen voor dat ambt. Zo verblijft de Friese stadhouder van november 1733 tot mei 1734 met zijn gevolg in Londen en daar wordt de prins samen met verschillende leden van zijn gevolg in de orde der vrijmetselaars opge nomen. Een meesterzet in het schaakspel met de regenten om de macht? Het getrouwde paar keert via Amster dam en Harlingen in Friesland terug. Het gewone volk juicht, maar de machtige regenten bereiden het prinselijke paar een koele ontvangst. Er bevinden zich in de eerste vrijmetse laarsloges in Den Haag, Leeuwarden en Amsterdam verdacht veel prinsgezinde broeders. Ook in Leeuwarden is om streeks 1735 een vrijmetselaarsloge ge sticht waarin zowel de Friese stadhouder zelf als de 'inner circle' van hovelingen en andere ambtenaren rondom zijn persoon is opgenomen. De loge staat onder leiding van de thesaurier-generaal van de Friese stadhouder, Johan Cornelius Raderma- cher, en gaat onder het devies van het Friese Statenwapen 'Antiqua Virtute et Fide' (Door oude deugd en trouw) door het leven. Waarschijnlijk vinden de bijeen komsten tijdens de Friese landdagen

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2007 | | pagina 24