Koninklijke portretten in het stadhuis LiovcLvhi+M 5 Leendert Plaisier De afkeer tegen de heersende klasse zit er in de laatste decennia van de 18e eeuw diep in en nadat in 1795 Franse troepen Leeuwarden hebben bezet, komt die afkeer tot uiting. Er zijn oploopjes waarbij herinneringen aan de oude orde worden beschadigd of vernield. In augustus loopt het uit de hand. Een groepje vandalen verschaft zich toegang tot de vorstelijke grafkelder in de Grote Kerk. Het gaat er ruig aan toe. De kisten worden stukgeslagen en het gebeente smijt men achteloos op een hoop. Er wordt zelfs, zo fluistert men later, gevoetbald met een van de sche dels. Daarna trekt de groep naar het Stadhouderlijk Hof waar men zich meester probeert te maken van de daar hangende Nassauschilderijen. Op wacht staande Franse soldaten grij pen in en voorkomen vandalisme. Woe dend steekt de meute de straat over naar het stadhuis. Daar, in de in 1760 tegen het stadhuis aangebouwde nieuwe raadszaal, hangt een reeks van acht statieportretten met de negen Friese stadhouders (er was één dubbelportret), terwijl er voor een schilderij van Maria Louise een ere- plaatsje is boven de haard. De brood dronken meute krijgt de portretten in handen en brengt ze in feestelijke optocht naar het exercitieveld aan Achter de Hoven. Daar worden ze onder gejuich verbrand. In 1813 vertrekken de Franse troepen en wordt Nederland een monar chie onder koning Willem I. Willem Bartel van der Kooi Het is 1830 als het stadsbestuur voor een betere lichtinval twee grote vensters aan de zuidzijde van de raadszaal laat aan brengen. Dan ook geeft men uitvoering aan het besluit dat al in 1825 genomen was: er moeten nieuwe portretten komen. Eén van regerend vorst Willem I en een van zijn overgrootmoeder Maria Louise (Marijke Meu) aan wie in Leeuwarden nog steeds in dierbare herinnering wordt teruggedacht. De opdracht gaat naar Wil lem Bartel van der Kooi. Een voor de hand liggende keuze: Van der Kooi (Augusti- nusga, 1768) is in die jaren Frieslands bekendste schilder. Als jongen krijgt hij les van bekende schilders als Verrier en Beekkerk. Mede dankzij zijn vele leerlingen heeft hij grote invloed op de schilderkunst in Fries land in de eerste helft van de 19e eeuw. Het schilderij van Willem I is in 1832 gereed en krijgt een plaatsje in het rech ter vak van de oostelijke muur. Koning Willem I (1772-1843) Foto: Fotobureau het Hoge Noorden Vervolgens wordt hij tekenlector aan de Franeker Hogeschool. Als die in 1811 sluit, verhuist Van der Kooi naar Leeu warden waar hij een grote naam opbouwt met uitstekende portretten en fraaie genre stukken. Regentes Prinses Maria Louise van Hes sen-Kassei (1688-1765) Foto: Fotobureau het Hoge Noorden

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2007 | | pagina 7