LeovtfLcd ca»; 8 is in 1862 gesloopt, om weer opgebouwd te worden in Hantumhuizen; de Een hoorn was al in 1837 op afbraak verkocht. Het Aschland, toen ingeklemd door de spoorweg, de Potmarge en de gemeente grens (de opvaart naar het Wijnhornster- zijlpijpke), werd in 1870/72 naar de eisen des tijds heringericht. Het terrein bleef stortplaats van huisvuil tot 1930, toen het bebouwd werd met kantoren, werkplaat sen en magazijnen van de Gemeentelijke Reinigingsdienst. De spoorweg naar Harlingen werd nog in 1863 geopend. Een provisorisch stati onsgebouwtje was opgetrokken bij de kop van de Hollanderdijk, op circa 100 meter afstand en in het gezichtsveld van Klan- derij en Springend Paard. Jonker beval zijn herberg aan als 'Stationsrestauratie Staats-Spoorwegen. Tegen dat de trein vertrekt, worden de Passagiers gewaar schuwd.' De spoorbaan doorkruiste ook het land van het Springend Paard. De erven van de in 1860 overleden eigenares- se/exploitante verkochten huis en erf, stal, wagenhuis, boomgaard en een groot deel van de weidegronden vier jaar later aan Pieter Jans de Boer van Makkum, die het logement in 1865 aanzienlijk uitbreidde (tot 7 kamers) en omdoopte in 'Stations- koffïjhuis Spoorzigt'. Het huidige, meer westelijk gestichte stationsgebouw had inmiddels de functie van het hulpstation overgenomen, maar in de onmiddellijke omgeving ervan ontbrak gelegenheid tot overnachting. De vanouds in de binnenstad gevestigde hotels lieten hun logé's ophalen met rijtuigjes en omnibussen. Aan de Lan ge Marktstraat verrees, na overbrenging van de veemarkt in 1874, een reeks van koffiehuizen en logementen, ruimer dan de eerdere op het Ruiterskwartier, maar niet van de allure, die spoorreizigers van elders gewend waren; alleen de Duitsche Adelaar (Langemarktstraat 18, van 1954 tot 1978 bekend als de Vier Leeuwen van J.J.H. Goes) droeg terecht de naam hotel. Cornells van Wely, sedert 1871 kaste lein van de Posthoorn, was directe getuige van het ontstaan van een sterk gewijzigde verkeerssituatie. De Wirdumerpoorts- dwinger werd afgegraven, een draaibrug gebouwd, het Zuiderplein en een nieuwe Rijksstraatweg aangelegd, waarvoor zelfs een strook van het Klanderijland aan de Staat is afgestaan. Zodra er tegenover het spoorstation gebouwd kon worden, waagde Van Wely de kans en verplaatste Uitsnede van de stadsplattegrond van J. Kuyper uit 1870 hij in 1882 zijn activiteiten (logement- en stalhouder en verhuurder van paarden en rijtuigen) naar Stationsweg 4, in 1906 Oranje Hotel genoemd. Romke Jans Dijkstra, tevoren koffïj- huis- en vigilantehouder in de Os op de hoek van de Nieuwestad en Wirdumer- dijk, werd de laatste logementhouder van de oude Klanderij, die, niet of nauwelijks aangepast aan de veranderde situatie, zich niet kon handhaven in de concur rentie met Spoorzicht en de zich bij het station vestigende horeca-ondernemin- gen. De kosten van het beslist noodzake lijke herstel werden in 1891 begroot op 4.115,-; het huurbedrag was terugge lopen van 2.100,- tot 1.075,-, waar schijnlijk ook 'omdat het verkeer met de omliggende plaatsen minder dan vroeger per as (bedoeld zal zijn: met paarden- tractie) plaats heeft.' Het Gemeentebe stuur besloot daarom tot afbraak van het gebouw en verkoop van het Klanderijland, waarvan in 1886 al een gedeelte was afge staan ten behoeve van de bouw van een watertoren. In januari 1892 is het 'bizonder gun stig en aangenaam gelegen' bouwterrein publiek verkocht, opbrengst 19.300,- twee van de 19 percelen gingen, met de opstal, voor 9.125,- over in han den van de bouwmaterialenfabrikant en -handelaar Carl Wilhelm Finke (die zich stukadoor, zijn oorspronkelijke beroep, bleef noemen). Deze had het voornemen om, vrijwel op de oude plaats, weer een hotel te stichten; de overige percelen waren bestemd voor woningbouw. Langs het Zuiderplein ontstond een rij herenhui zen, daarachter, en op een aangrenzend terrein van de vroegere gasthuisbleek, kwamen veel kleinere woningen, waar door de Klanderij straat en le t/m 4e Klan- derijdwarsstraten ontstonden. Grand Hotel In februari 1892 diende Finke een, door de directeur der Gemeentewerken positief beoordeeld, schetsplan in voor het nieuwe hotel. De begane grond was bestemd voor het café-restaurant (conversatiezaal met veranda's, restauratiezaal, salon, bil jartzaal alsmede keuken), de eerste ver dieping voor een grote vergaderzaal en diverse kamers, alsmede de 'woning van den kastelein', de tweede voor logeerka-

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2007 | | pagina 10