PERSOONSBEWIJS 3 op het Friedhof Ohlsdorf in Hamburg bestaat een graf van hem. In 1952 brach ten Hotske, Harmen en Piet voor het eerst een bezoek aan het kerkhof; met een meetlint werd op het massagraf uitgeme ten waar hun Anne ergens moest liggen. Met driehonderd anderen werd hij op een apart gedeelte van de 3,5 bij 1,5 kilometer grote begraafplaats herbegraven door de Nederlandse Oorlogsgravenstichting en de Stichting '40-'45. Aangenomen wordt dat hij als puin ruimer door verzwakking als gevolg van onvoldoende eten en drinken, is omge komen, een lezing die een aantal jaren geleden werd versterkt door het contact met Mark Duijtshoff, de initiatiefnemer van de website van de Stichting Neuen- gamme. Piet en Matty Minnema bezochten om de paar jaar Friedhof Ohlsdorf, voordat ze enkele jaren geleden voor het eerst een bezoek hebben gebracht aan KZ (concen tratiekamp) Neuengamme, dat sinds 2005 is ingericht als monument. Het is niet zo afschrikwekkend als KZ Auschwitz, waar Piet eens gebroken naar buiten kwam. 'Ik ben daar jankend uitgekomen en daar schaam ik me niet voor. Ik wil daar best met anderen naar toe, maar ga er zelf niet meer in. Het maakt bij mij teveel los.' Harmen, die zichzelf opofferde Piet en zijn vrouw Matty begrijpen wel waarom moeder Hotske en haar tweede man Harmen ook nimmer met een woord spraken over het verleden. Ze wilden het achter zich laten, maar droegen het toch met zich mee. Ook Harmen, die zich opofferde. Was Anne de oudste van de drie broers Minnema, Harmen was de jongste en maakte zijn eigen verloving uit. Hij kende zijn plicht, trouwde de weduwe van zijn broer en was als een echte vader voor de kleine Piet, die enig kind bleef. En zijn eigen vader Anne kwam niet terug. 'Mijn moeder is er tot haar dood niet overheen gekomen. Het heeft haar steeds bezig gehouden en ze heeft wel drie miskramen gehad.' Het terugbrengen van de horlogeket ting heeft diepe indruk gemaakt op Piet Minnema. De oorlogstijd, die voor hem toch nooit ver uit zijn gedachten was, is nog weer een stuk dichterbij gekomen. Hij schudt peinzend zijn hoofd. 'Oorlog, er Het door de vluchtende Duitse bezetter in brand gestoken Old Burger Weeshuis aan het Zaailand in april 1945. Hier werd Minnema volgens de verhalen na zijn arrestatie verhoord voordat hij werd opgesloten in de Blokhuispoort komt nooit een eind aan, oorlog heeft geen winnaars, alleen maar verliezers.' Anne Minnema was een heel accurate man, die zich inzette voor mensen die in moeilijkheden waren geraakt. Zijn zoon Piet zet zich ook al jaren in voor anderen en wel voor de verdrukte medemens in Oost Europa. 'Ik denk datje er een tik van meekrijgt, dat je je inspant voor mensen die het minder hebben.' Met dank aan Piet Minnema, die het interview dat Wim van Lenthe in mei 2006 voor de Stentor met hem had, aan Leovardia ter beschikking stel de en dat in dit artikel is verwerkt. De paragraaf 'Minnema en Sinnema verraden' is geschreven door Paul Bron. EyJrtntótHT IN£ 'L '-r ,r=L.-1 rrwrwt Lavnrt w.-J l-phIUimJ Ju lur jhii^ rrr*. V" i' "A A tot het b?ïlt vnn dit be-A-Ijs jtreeh- Élfiiio. if Vfcffil'ClrT hei pQ. Hljd-c b-lj T.H-I; fl-ftgtni nn te var* ïaöivtf AÖI)üpï'pwiii^mbtonaat', a.hrnWiië aan Rlla a nutbaren uf ijri^ere jje-^SoiiÉn. wie Inge^olgi c-enig- WetfceJ^X vc^Tïchrïfï wordt Vrrlangdu j^KSBRUFK WORDT CE5TRAFT| Voorzijde van een persoonsbewijs met daarop vermeld de verplichtingen waar aan de drager zich had te houden LcoVflLr^i4)t»k

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2009 | | pagina 5