Gevierde Friezen in Amerika:
ook nieuwe helden voor Leeuwarden
Lcovar}
5
Peter de Haan Met Kerst Huisman mocht ik de eindredactie vormen van het boek Gevierde Frie
zen in Amerika, dat in september in Nederland en New York ten doop is gehouden.
Zonder steun van de provincie Fryslan had dit boek nooit in deze korte tijd tot
stand kunnen komen.
In dit artikel zal ik mij concentreren op die gedeelten uit het boek, die met Leeu
warden dan wel Leeuwarders te maken hebben.
Het boek staat eerst stil bij belangwek
kende gebeurtenissen die in Leeuwarden
hebben plaatsgevonden. Dat begint bij
het verstrekkende besluit van de Friese
Staten in 1782 om als eerste soevereine
macht in de toenmalige Republiek en als
tweede ter wereld de onafhankelijkheid
van de Verenigde Staten te erkennen. Pro
fessor Yme Kuiper legt in zijn bijdrage uit
waarom John Adams, de latere president,
riep: 'this provence has to be remembered
in America.'
Gerard van Rijn gaat in op een andere
boeiende gebeurtenis: exact een eeuw gele
den (juli 1909) werd in Leeuwarden door
een Amerikaanse delegatie onder leiding
van William Elliot Griffis ter herinnering
aan dat trendsettende Statenbesluit een
Memorial of Gratitude aan de provin
cie aangeboden. De delegatie verbleef in
hotel De Phoenix in de Sint Jacobsstraat.
De achtergrond hiervan, inclusief de rol
van de Leeuwarder burgemeester, wordt
toegelicht. Voor deze zeer lezenswaar
dige beschouwingen verwijs ik naar het
boek zelf. Na deze inleidende historische
beschouwingen komen iconen aan bod.
Petrus Stuyvesant
Volgend jaar wordt de 400e geboortedag
van Stuyvesant, bestuurlijk grondlegger
van het hedendaagse New York, gevierd.
Stuyvesant is geboren in Peperga, waar
zijn vader, Balthasar, dominee was. Deze
vertrok naar Berlikum en nam daar het
beroep aan zonder eerst de goedkeuring
van de classis Leeuwarden af te wachten.
Dat zette kwaad bloed bij zijn collega-pre
dikanten. Ook andere tegenslag volgde.
In 1625 overleed Balthasars vrouw, Mar-
garetha van Hardenstein. Zij werd begra
ven in de kerk in Berlikum.
Biograaf Jaap Jacobs: 'Tegen die tijd
was Petrus veertien of vijftien jaar. Hij
zal inmiddels enkele jaren Latijnse school
achter de rug hebben in Leeuwarden en
niet in Dokkum, zoals Russell Shorto in
zijn boek over de Nederlandse invloed op
New York beweert. Aangezien Leeuwar
den te ver ligt van Berlikum om dagelijks
op en neer te gaan, zal Petrus bij een fami
lielid of een vriend van zijn vader in de
kost zijn gegaan. De Latijnse school was
de gebruikelijke voorbereiding op een uni
versitaire studie. In januari 1630 schreef
hij zich in bij de Franeker universiteit.
Een maand eerder had hij zich gemeld
bij de Leeuwarder natie, een van de vele
verenigingen van studenten waarin dezen
zich naar afkomst organiseerden. Bij zijn
inschrijving noteerde Stuyvesant een
gedicht van Christostomos waaruit een
rotsvast vertrouwen spreekt.'
De inschrijving kan men bij het HCL
hv'jfóP-
t{',p rU
fpoï ctr*f**5
ffiiw* -H
T"*i
M4K -f-i-Ji jjrvJe/ <Lf+
-■ ii
T ji
Utrff jb X-0 Uff*14
L "■'■''l.i-fj'.r I
De inschrijving in december 1629 van Petrus Stuyvesant in het album van de Leeu
warder studentenvereniging van de Franeker Academie
t-As i
