Een Joodse boodschapper uit de Bollemanssteeg
29
Jan Faber In Leovardia 30 werd in een bijdrage van Peter de Haan over 'Gevierde Friezen
in Amerika' ook een aantal, in maatschappelijk opzicht zeer geslaagde, Leeuwar
ders voorgesteld die in het land van de onbegrensde mogelijkheden onuitwisbare
sporen hebben nagelaten. Zo ook de in 1804 in Leeuwarden geboren en tot 1814
getogen Samuel Myer Isaacs, die zich rond 1839 als Joods voorzanger en prediker
vanuit Londen aan gene zijde van de Atlantische Oceaan vestigde.
Hij zou zich in New York ontwikkelen tot
een belangrijk Joods leider die scholen en
diverse andere Joodse instituties sticht
te en bij maar liefst 47 inwijdingen van
synagogen als gastprediker heeft opge
treden. Daarnaast lanceerde hij in 1857
het toonaangevend weekblad The Jewish
Messenger. Na de geweldadige dood van
president Abraham Lincoln was Samuel
één van de officieel aangewezen geestelij
ken bij de herdenkingsplechtigheden op
Union Square. Bovendien mocht hij gene
raal Ulysses S. Grant, één van de helden
van de Amerikaanse Burgeroorlog en op 4
maart 1869 geïnaugureerd als de 18de pre
sident van de Verenigde Staten, tot zijn
persoonlijke vrienden rekenen.
De Bollemanssteeg in 1957, gezien vanuit
de Bagijnestraat. Het 5e pand links (met
fiets tegen de pui) is nr. 11, waar Samuel
Myer Isaacs naar alle waarschijnlijkheid
is geboren. Daarnaast gaapt een gat waar
zich voorheen de nummers 13 en 15
bevonden. Ten noorden van nr. 17 bevond
zich de Kalksteeg, welke ooit toegang gaf
tot het Bagijneklooster
In hetzelfde artikel werd gewag gemaakt
van het voornemen van nazaten van
Samuel Isaacs om hun eerstvolgende
mondiale reünie in Leeuwarden te hou
den. Dit treffen op historische grond heeft
inmiddels plaatsgevonden. Op 3 en 4 juli
jongstleden waren zo'n 20 leden van de
Isaacs Family te gast in de Friese hoofd
stad, waarbij volgens de verslaglegging in
de Leeuwarder Courant het 'Oh, my God'
en 'Oh, my dear' niet van de lucht waren
toen zij op het punt stonden om het woon
huis van hun stamouders in de Kleine
Kerkstraat te betreden.
In het Historisch Centrum Leeuwarden
werden de gasten door Peter de Haan en
Klaas Zandberg geïnformeerd over de
geschiedenis van de Friese hoofdstad en die
van de Joodse inwoners in het bijzonder.
Daarna vond een rondleiding plaats door
de straten waar de kleine Samuel zijn eer
ste onbezorgde jaren heeft doorgebracht.
Zowel in het hiervoor aangehaalde arti
kel als in het boek Gevierde Friezen in
Amerika van de hand van dezelfde auteur
en oud LC journalist Kerst Huisman,
waaraan het artikel is ontleend, wordt
gewag gemaakt van het geboortehuis van
Samuel Isaacs in de Kleine Kerkstraat
32. Echter de veronderstelling dat Samu
el in de Kleine Kerkstraat zou zijn gebo
ren gaat al meteen mank wanneer we zijn
geboortejaar (1804) en het tijdstip van
aankoop van de woning in 1807 door zijn
ouders Meyer Isaacs en Rebecca Samuels
Reyzer in ogenschouw nemen.
De koopacte is op respectievelijk 17 en
20 maart 1807 ondertekend door de in Den
Haag en Leeuwarden woonachtige ver
kopers. De woning werd op dat moment
bewoond door Juffer Gasinjet, één van
de verkopers, en zou pas op 12 mei 1807
door de kopers in vrije eigendom zijn te
aanvaarden. Op 24 april 1807 werd groot
consent verleend op de voorgenomen ver
koop. Samuel moet dus drie jaar eerder
elders in de stad zijn geboren.
Vluchtig onderzoek in een belastingko
hier uit 1804, dat helaas niet alfabetisch
is ontsloten, doch op wijk- en adresvolg
orde moet worden doorgebladerd, leverde,
door puur intuïtief in de nabije omgeving
van de Kleine Kerkstraat te zoeken, al vrij
snel resultaat op. Het perceel met num
mer 274 in het Noord Oldehoofster Espel
(na 1876: Bollemanssteeg 11), eigendom
van een zekere H. Beukers, werd voor 100
caroligulden per jaar gehuurd door Meyer
Isacks. Dit was in 1805 nog zo. In 1806 had
het pand een nieuwe huurder en komen
we Meyer Isacks tegen als huurder van het
perceel West Minnema Espel 141, tegen
woordig Grote Kerkstraat 49, en eigendom
van zijn zwager en schoonzus Jacob Samu
els Reyzer en Minke Salomons Polak. Al
met al lijkt het dus waarschijnlijk dat
Samuel in de Bollemanssteeg op nummer
11 is geboren. Dit pand is in 1972 gesloopt.
Het Historisch Centrum Leeuwarden
beschikt over één foto uit 1957 waarop het
pand in de verte nog staat afgebeeld.
Naast een poëzietableau met een gedicht
van een Jiddisch dichter werd in overleg
met de nazaten van Samuel Myer Isaacs
reeds gewerkt aan een gedenkbordje op
het vermeende geboortehuis aan de Klei
ne Kerkstraat. De tekst zal nu herinneren
aan het feit dat de Amerikaans-Joodse
leider hier een deel van zijn jeugd heeft
doorgebracht. Nog net op de valreep kon
dus - historisch gezien - een misser wor
den voorkomen.
