4
Gezicht op de stille kant van de Nieuwestad vanaf de tweede verdieping van Naauw 6,
boven kapper Dumoré. Olieverf op paneel, 1934. Links beneden de helft van het uit
hangbord van juwelier Kraak. Let op de dame met het witte hondje voor de etalage van
Huisinga met het 'diggeltsjegüd'
schilderij met gemaaide graslanden en de
drie boerderijen van Wylaard met hun
donkere plantagie, geschilderd vanaf de
Kurkemeer. Dit was zijn laatste geschenk
aan Tjitske Hiemstra, die maart 1942
naar Groningen verhuisde, waar zij violis
te werd bij de Orkestvereniging aldaar.
In oktober 1941 vond in de Harmo
nie een foute Friese cultuurmanifestatie
plaats in aanwezigheid van prof. Kap-
teyn van Saxo-Frisia en NSB-kopstuk dr.
Toby Goedewaagen. In de foyer hingen
schilderijen van Vereniging de Horizon,
waaronder enkele van Röhrkohl. De Ver
eniging stelde in 1941 en 1942 nog wer
ken beschikbaar voor de verloting van de
Winterhulp, een goed doel op Duitse leest
geschoeid, ten behoeve van de armen
in Nederland. Daarna is er van de Ver
eniging in het openbaar nooit meer iets
gehoord.
Rijksduitser
Het Nazi-bevolkingsbeleid was vanaf het
begin duidelijk: iedereen met een drup
pel Duits bloed moest 'Heim ins Reich'.
De mannen als soldaat en de vrouwen als
moeder van toekomstige soldaten. Rob
Röhrkohl voelde zich dan wel Nederlan
der, maar zijn status was sinds mei 1940
die van Rijksduitser en daarvan was hij
zich maar al te goed bewust.
Al op 1 augustus 1940 verscheen de
oproep aan alle Rijksduitsers in artistieke
beroepen zich te melden bij het Kulturamt
in Den Haag, een maand later gevolgd door
die aan de 'Rijksduitsche wapenplichtigen
van alle geboortejaren', ondertekend door
de chefstaf van de Wehrmacht in Neder
land. Het Kulturamt is later opgegaan in
de Kultuurkamer, een uitvinding van Kui
tuurchef Goedewaagen. Alle kunstenaars
in Nederland moesten lid worden om hun
werk te kunnen voortzetten. 'Maar', zegt
Berdien van Berkel, onderzoeker bij het
NIOD, liet was vooral een administratie
ve chaos'. Achteraf blijkt dus dat niemand
zich daar tijdens de oorlog echt druk om
had hoeven maken en wij zullen dat nu
ook niet doen.
Heel anders lag dat met de Wehrmacht.
Elk jaar in april en november werden
steeds oudere jaargangen Rijksduitsers
opgeroepen zich te melden bij de Wehr-
machtkommandantur in Zwolle. Gestaag
rukten die op naar 1900, Rob's geboorte
jaar.
Gezicht op de Kelders
De gevel van het markante pand op de
hoek van Naauw en Groentemarkt, waar
Froukje Koops woonde - tegenwoordig
Schlichting - heeft een schuine hoek, een
zogeheten afsnuiting, met daarin een dub
bel raam dat recht uitkijkt op de gracht
van Kelders en Voorstreek. Wekenlang
moet Röhrkohl in de winter van 1942 op
de bovenste verdieping bij het raam heb-
