Hepkema versus Hepkema (II):
de stille kracht achter de Elfstedentocht
Lcovar}
17
Paul Bron
Koolhaas is ook programmamaker van
OVT (Onvoltooid Verleden Tijd) en Andere
tijden Sport. Ter gelegenheid van het hon
derdjarig bestaan van de Vereeniging De
Friesche Elfsteden nam hij in de uitzen
ding van beide programma's ook citaten
op uit de memoires van Jaap Hepkema
over de rol van de vader en de zoon in de
organisatie van dit roemruchte sporteve
nement. Uit interviews met tijdgenoten
werd echter wel duidelijk dat zij in het
portret, dat Jaap van zijn vader schetste,
slechts ten dele de man herkenden die zij
hadden meegemaakt en dat kan ook niet
anders bij een door frustraties gekleurd
egodocument. Ik kom daar aan het eind
van het derde deel uitvoeriger op terug.
Zelfde loopbaan
Jacob (Jaap) Hepkema volgde dezelfde
opleiding als zijn vader Mindert. Hij
bezocht de jongensschool van de Leeuwar
der Schoolvereniging en het gymnasium
om uiteindelijk af te studeren in Leiden
als jurist. Hij zette de praktijk van zijn
vader op de Willemskade voort. 'Het stond
bij mijn geboorte al vast dat ik rechten zou
studeren en dan als advocaat mijn vader
zou bijstaan en opvolgen. Discussie daar
over was niet mogelijk. Ik heb wel eens
iets van accountancy geopperd, maar dat
was niks. Er was maar één goed beroep en
dat was de advocatuur. Het weinige dat
hij over zijn vak vertelde ging meestal
over handige streken (een zaak rekken,
bijv.), waarmee hij tegenstanders te slim
was afgeweest. Er kwamen uiteraard heel
wat advocaten bij ons over de vloer, maar
ik mocht ze niet. Ze hadden allemaal dat
Schaatshistoricus Marnix Koolhaas heeft in 2007 de memoires van Jaap Hep
kema gevonden in het familiearchief van Hepkema, waarna hij het gebruikte bij
zijn publicaties over Mindert Hepkema en de Vereeniging De Friesche Elfsteden.
Delen van de memoires verschenen ook onder meer op Sportgeschiedenis.nl, in het
Algemeen Dagblad Sport en de digitale Nieuwsbrief van de VPRO van 14 januari
2009, onder de titel: Onthullende memoires over oprichter Elfstedenvereniging, met
als subtitel: Zoon Hepkema haatte zijn vader intens. In dezelfde periode verscheen
de 14 pagina's tellende integrale tekst op de website van Tresoar.
typisch gemene lachje om de mond, dat
alle advocaten eigen is, als je er goed op
let. "Studeer maar vlug af, dan kun je mij
mooi helpen", was het soms. Ja, hem hel
pen, daar ging het om. Niet om wat mijn
belang of geluk kon bevorderen. Ik voelde
er hoegenaamd niets voor, hem kennende,
om later dag in, dag uit met hem samen
te werken in een vak dat mij niets leek,
maar dat hoefde ik hem niet te vertellen,
want dan zou hij mij het leven weet ik
hoe lang zuur gemaakt hebben. Wel zei
ik tegen mijn moeder dat ik er geen zin in
had na mijn studie jarenlang de grond in
gestampt te worden, maar ik vertelde er
niet bij, dat ik niet van plan was af te stu
deren zolang hij leefde. Anders zou hij mij
toch op alle mogelijke manieren geprest
hebben bij hem in de praktijk te stappen.
Wel ben ik tenslotte afgestudeerd. Het
waren de zwartste jaren van mijn leven.
De 'Mr'-titel heb ik nooit willen voeren.
Zelfs nu nog is mijn hele dag bedorven,
als ik een brief krijg met 'Mr.' erop. Dat
doet mij teveel denken aan een andere
'Mr', iemand ook, die zichzelf zo bijzonder
vond, dat hij alleen ondertekende met zijn
achternaam, zonder voorletters. Er was
immers maar één Hepkema. En dat was
HIJ.'
Een dagje op het water
In deze aflevering over vader en zoon
Hepkema staan de sportieve geneugten,
en dan vooral van vader Mindert, cen
traal. Naast voetbal en tennis waren dat
de watersport en het schaatsen en bij dat
laatste vooral de Elfstedentocht. Mindert
Hepkema was in het bezit van een grote
boeier en van een in verhouding nog gro
tere salonboot, de Tjet-Rixt. Menigmaal
werd een boottocht georganiseerd voor de
collega-bestuursleden van de maatschap
pelijke en sportieve organisaties waarvan
hij deel uitmaakte, maar in de eerste
plaats waren de schepen natuurlijk voor
de familie bestemd. Dat het voor zoon
Jaap niet altijd een vreugdevolle gebeur
tenis was moge blijken uit het volgende
fragment uit zijn memoires:
'Op een dag lagen we met de motorboot
aan de Wijde Ee bij Grouw. Ik zal toen een
jaar of drie geweest zijn. De boot had een
'i
ELF-tST
VEREENlcitfG
»|i|r *-nl
h'ïii:--
Ki
Cunlrolcltaarl. ...«4
h er r*-
Mi-I
O
Ki4d *0n£jcni
I M r K Sr li
I
■JiiC A. Y4J OW
lllWWtE'l
w a
IILjfi «ff
«jhl
Snc.'t.
i .u-;i. !■---.
:r tVc«
J (flr.Tr*!
■Tjlfii,[ïcEF*i". I
rif n.vr' i?
C-V -Tl'JFtv.jjM.- IJ-.v irj 7. 7*
CW lot'-u t
I-tal M-r-k I*
rl-i-1
- iMF-ty"
Elfstedentocht 1912. Controlekaart van
mr. M.E. Hepkema
LOL.,