20
Demonstratie van de Leeuwarder anarchistische actiegroep Swatte Jat tijdens de
opening van het nieuwe gebouw van de Kamer van Koophandel aan de Willemskade.
Óp de foto uit november 1978 onder meer Auke van der Berg, Piter Andr inga, George
Vijsma, Koos de Vetten en Tjerk Visser
gemeente Leeuwarden. Al enige jaren
was deze bezig het aanzien van de stad
grondig te wijzigen, tot ontevredenheid
van veel Leeuwarders. Delen van de oude
binnenstad werden gesloopt en vervan
gen door moderne kantoren, volksbuurten
moesten plaatsmaken voor kant-en-klare
nieuwbouw. Het Vliet werd gedempt en
geasfalteerd, met als doel dwars door het
oude centrum een vierbaansweg te kun
nen aanleggen. Bovendien waren er plan
nen om onder het Zaailand een parkeerga
rage annex atoomschuilkelder te bouwen.
Veel karakteristieke negentiende-eeuwse
bebouwing rond het stadshart verdween,
betonnen kantoorkolossen van verzeke
ringsmaatschappijen, banken en postgiro
kwamen ervoor in de plaats.
Bij het stadsbestuur had het idee post
gevat dat de stad door het Rijk werd
achtergesteld in vergelijking met uni
versiteitsstad Groningen. Dus moest een
inhaaloperatie uitgevoerd worden die de
stad evenveel uitstraling als haar noorde
lijke concurrent zou geven. Leeuwarden
zou alsnog kunnen opstomen in de vaart
der volkeren en moest nu al gestroomlijnd
worden als voorschotje op de éénentwin
tigste eeuw, zo schetste het gemeentebe
stuur. De stad zou het zakencentrum van
het noorden moeten worden, goed bereik
baar door ruime vierbaanswegen. Zo'n
stad diende een universiteit te hebben
en andere belangrijke opleidingen. Dat
stad en bevolking daarvoor offers moes
ten brengen, was volgens het gemeente
bestuur onvermijdelijk. Uiteindelijk zou
immers iedereen hiervan in de toekomst
profiteren.
De ambities van het gemeentebestuur
hadden echter een keerzijde. Ondanks
de plannen voor een universiteit in de
stad, werd er nauwelijks gezorgd voor
fatsoenlijke woonruimte voor studenten
en jongeren. Oude volkswijken, zoals de
Landbuurt, waarvan de meeste woningen
inmiddels waren gekraakt, stonden op de
nominatie gesloopt te worden. Renovatie
was niet aan de orde. Ruimtes voor jonge
ren om activiteiten te ontplooien, waren
er amper, een echte concertzaal voor pop
muziek ontbrak. Initiatieven daartoe van
jongerencentrum Hippo werden door de
gemeente jarenlang tegengewerkt.
Rondweg
Wie vandaag de dag Leeuwarden binnen
loopt, wordt direct geconfronteerd met de
resultaten van het in de jaren zestig inge
zette city-beleid: het stationskwartier is
Nieuwjaarswens 1978: Brandsma mut fut
verworden tot een surrealistische wereld
van glas, staal en beton. De kantoorbouw
rond het oude centrum, zoals de ruim
honderd meter hoge Achméa-toren (bijna
drie maal zo hoog als de karakteristieke
Oldehove), vormt een schril contrast met
het historische karakter en verleden van
de stad. Het is het visitekaartje van falend
beleid, van een tot buitenprovinciale pro
porties gegroeide dwang tot prestige, met
de Leeuwarder binnenstad als slachtoffer.
Aan het einde van de jaren zeventig
was voor Swatte Jat de toenmalige burge
meester Brandsma de verpersoonlijking
van dat destructieve beleid. Een burge
meester die: 'Foorsitter is fanne Euro
pese Ferkiesings in Liwwadden. Suu die
ut in 't groat doen wille? Het groat Europa
van Strauss, Dries en Brandsma.' Burge
meester Brandsma en zijn zakenvrien
den, de commissaris der koningin, de ver
tegenwoordigers van het grootkapitaal,
hebben lak aan de de man en vrouw in
de straat, schreef Swatte Jat. Ze maken
zich niet druk over de woonomstandighe
den van de stadsbewoners, ze helpen de
de ikieuvtijaju/aweiia voor leeuwaixlisn Ln 1ü+7h
