Over een foto van G. Rommerts en over het Sneeker Dijkje 10 Jan Verbeek Dit artikel gaat eerst over een foto die G. Rommerts rond 1900 heeft genomen en in het bijzonder over de plaats waar hij stond toen hij afdrukte. Daarover bestaan drie meningen, die aan bod komen. Vervolgens komt het Sneeker Dijkje aan de orde. De Beeldbank Leeuwarden geeft twee toe lichtingen bij de foto van Rommerts; in de eerste plaats: 'Gezicht vanaf het Huizu- mer kerkhof over de Wirdumervaart naar het noordwesten; rechts de bebouwing achter Huizum-dorp z.z.' en als tweede: 'Bij De Potmarge'. We zullen zien of deze toelichtingen wel correct zijn In Waar blijft de tijd; 500 jaar Leeu warden lezen we in de derde toelichting, namelijk in deel 5, op autoriteit van het Historisch Centrum Leeuwarden, dat de fotograaf op het Stenen Pypke (stond). Rechts de achterzijde van de huizen aan de Schrans noordzijde. Links sinds 1683 (moet zijn 1685) het zogeheten Aschland.' Had de fotograaf op het Stenen Pypke gestaan, dan hadden aan de linkerzijde de woning met achterliggende p aarden stalling van de opzichter van de stadsrei niging hem het zicht ontnomen en aan de rechterzijde de paardenstalling en troch- reed van voorheen het Logement Spoor- zicht. Middenin de zoeker had hij naast de daken van de mestplaatsen misschien de schoorsteenpijpen van de Leeuwarder Strocartonfabriek in het vizier gehad. Een aardig beeld van die situatie van toen geeft de achtergrond van de foto van het vijfjarig jubileum van Ons Genoegen uit 1919. Links de opzichterwoning met een stukje ringmuur, rechts de sigaren fabriek in een aanbouw aan de stallen van het voormalige logement, ertussen een scherm dat het talrijke publiek moet beschermen tegen een onverhoopte val van het pypke en daarachter nog het dak van een der mestplaatsen. Maar wat als Rommerts van het pypke verder oostwaarts langs de opvaart was gelopen en toen had afgedrukt; had hij dan niet de achterzijde van de huizen aan de Schrans noordoostzijde aan de opvaart van de Potmarge naar het Wijnhornster Zijlpypke vastgelegd? Mejuffrouw R. Vis- scher schrijft in Leeuwarden van 1846 tot 1906 dat: in 1869 de raad (besloot) om het bestaande aschland te verbete ren. Dit werk werd van 1870-1872 ter hand genomen. Langs de Potmarge, de opvaart naar het Wijnhornster Zijlpijpke en de beide invaarten werden walmuren opgemetseld; op het land bracht men vijf overdekte mestplaatsen aan, terwijl de daarvoor uitgegraven aarde tot ophoging diende van het overige terrein, dat van eene keibestrating werd voorzien.' We hadden dan tenminste die opgemetselde walmuren moeten zien, maar niets van dat al. Ook het feit dat het water rechts- midden de foto uitstroomt is een probleem voor de situering bij de Schrans, evenals het huis met de twee schoorstenen dat de kap langs de Schrans zou moeten hebben: het heeft geen naastliggers, dus mogelij ke kandidaten als nummers 57/59 (thans praktijk voor Orthodontie), nummer 29 (voorheen Kamsma) of nummer 25 (thans De Jong) vallen af. Deze derde toelichting lijkt de toets der kritiek niet te kunnen doorstaan. Zelf debet Op naar toelichting twee: 'Bij De Potmar ge'. De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik hieraan mede debet ben geweest. Ik heb de Beeldbank op de omschrijving in Waar blijft de tijd gewezen, maar om er dan meteen Potmarge van te maken...? De Potmarge zoals wij die in onze tijd kennen, loopt van De Tijnje naar De Weaze en kent een dergelijke rij huizen alleen bij de Potmargewal, maar die lijkt in de verste verte niet op die van de foto van Rommerts. Kortom, toelichting twee valt ook af. Laten we nog eens kijken naar de foto. Wat opvalt is rechts het (vermoedelijk) onderkelderde huis van steedse allure; op het erf twee dames voor het huuske aan het water. Dit werpt een scherpe schaduw van ongeveer 45 graden op de muur ach ter hen; scherp voor de tijd van het jaar, want de bomen zijn kaal. Het tijdstip van opname moet daarom rond het middaguur liggen. Dat betekent dat met de middag zon in het zuiden, de vaart ongeveer van oost naar west loopt en de toeschouwer naar het westen kijkt. We hebben een foto van een Huizumer nodig om het raadsel definitief op te lossen. De foto, door G. Rommerts rond 1900 gemaakt

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2012 | | pagina 12