De Oude Munt te Leeuwarden 13 Jan Post Toen Nederland zich in 1580 losmaakte van Spanje gingen de gewesten weer voor eigen rekening munten slaan. Dat deed ook het gewest Friesland in Leeuwar den. Er is in Leeuwarden op verschillende plaatsen gemunt. Op welke plaats de Sas- kische hertogen gemunt hebben tussen 1498 en 1515 is niet bekend. Evenmin is het bekend waar Karei V zijn Friese mun ten sloeg; wel te Leeuwarden, maar zonder aanduiding welk gebouw als munt werd ingericht. Wel schijnt het dat er in zijn tijd op de hoek van de Slotmakersstraat en de Eewal een korte tijd kleine munten geslagen zijn. Eekhoff meldt dat na 1580 de oude Kanselarij werd ingericht als munt. Die oude Kanselarij is al een verhaal op zich. De situatie van het gebied in 1580, weergegeven op de stadsplattegrond van kaartenmaker Georg Braun en Frans Hogenberg (graveur) Het was het lazaret van het naastgelegen klooster, dat rondom de Galileeërkerk stond, noordelijk van het voormalige post kantoor, thans Post Plaza. Het aan het postkantoor gebouwde nieuwe gedeelte, waar eerder het technisch apparaat van de telefonie werd ondergebracht, is de plaats van de Galileeërkerk, die daartoe werd afgebroken. Het Minderbroederklooster was een komplex met het lazaret als apart staand deel. De kaart van Sems uit 1603 laat dat duidelijk zien: de kloostergebouwen heb ben zichzelf ingekapseld. Er is zo te zien geen doorgang naar het ziekenhuis. Hier staat een gebouw met een T-vormige plat tegrond dat de oude Kanselarij moet zijn. De raadsheren verhuisden in 1571 naar het nieuwe, nu nog bestaande Kanselarij gebouw, een honderd meter noordelijker aan de Tweebaksmarkt. Waarvoor de oude Kanselarij tussen 1571 en 1580 werd gebruikt wordt niet vermeld. We noemen de straat waarvan de gracht aan het eind van de 19e eeuw is gedempt maar bij de tegenwoordige naam. Bij de Muntpiepe Deze oude Kanselarij had een vrij grote en open ruimte achter zich, waar Sems ook bomen aangeeft. Aan de zuidzijde wordt het deels omgeven door een muur, deels door woningen, die wel op de tuin uitkij ken, maar die niet kunnen betreden. Op een nog oudere schetskaart uit ongeveer 1580 is hier nog niets bebouwd. Het klooster met lazaret ligt binnen een sloot, zeg maar opvaart, die op de Twee baksmarkt uikomt. Die opvaart blijkt er later nog te zijn wanneer er een huis wordt verkocht 'bij de Muntpiepe'. Dat is in eerste instantie verwarrend, want de opvaart staat niet op de kaart uit 1602/1603. Op een latere kaart staat die pijp, Liwwadders voor een boogbrug, weer wel. Door vergelijking moeten we toch uit de plaats van de Oude Munt kunnen komen. We nemen de kaart van 1664 erbij, gemaakt door Gravius en Haacma. Daar op is dan ook het perceel op het hoekje van het terrein waar we de munt zoeken, bezet met een woning. De binnentuin is dan helemaal door gebouwen omsloten; dat verwachten we althans, maar de scheiding tussen de kerk en het lazaret staat niet op de kaart. Gelukkig vertelt Henk Oly, onderzoeker naar de namen van oude woningen, dat deze kaart niet geheel betrouwbaar is. Maar dat het rijtje dan vol is, klopt weer wel. In een korte tijd vinden we dat het vier keer verkocht is, met ongeveer dezelfde beschrijving van de naastgelegen panden. Wat de ene keer nog een schoorsteen is, is later de zomerkeuken van de buurman. Die buren waren niet de eersten de besten en de kopers van de woning op de hoek ook niet. In 1626 werd het hoekhuis door Lampke Gerrijts weduwe Tiaard Gab- bes verkocht aan Teotardus Agricola, die deurwaarder was van de Gedeputeerden, die vergaderden aan de overzijde van de gracht. Blijkbaar zijn de verkopers de bouwers geweest, want in 1602 stond er nog niets. De ligging is de volgende: 'bij de Munte aan de brugge, de Munt ten noorden, het gemene diep bezijden westen), strekkende van de straat tot aan Hopman Huge's zomerkeuken'. Blijkbaar ligt het pand door een uitbouw van de buren gedeeltelijk ingeklemd. Er wordt beschreven dat het huis van de hopman ten zuiden ligt. Omdat het perceel niet pal noord-zuid ligt is de benaming iets anders dan we denken als we op de kaart zien. De dochters van Agricola verkopen het huis

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2012 | | pagina 15