Vaak heb iets in het leven waarschijnlijk een noodzaak 1 Jan Faber Afgelopen voorjaar werd de redactie van Leovardia geattendeerd op een internet- bijdrage op friesevoetballers.blogspot.com over de Friese 'roots' van Johan Cruijff. Dit tot op heden onbekende gegeven was ontleend aan het in 2007 verschenen boek Wie is Johan Cruijff. Insiders duiden het orakel ...maar Cruijff heeft zelf het laatste woord, geschreven door Mik Schots en Jan Luitzen naar aanleiding van de zestig ste verjaardag van de ex-international. Zowel van vaders- als moederszijde werd door de auteurs een hand met het heitelan en zelfs met Leeuwarden aangetoond. Reden genoeg dus om de beweringen van beide auteurs aan de hand van origineel bronnenmateriaal te staven. De voormalig stervoetballer en voetbal- coach - tegenwoordig lid van de Raad van Commissarissen van Ajax, voetbalanalist en columnist - werd op 25 april 1947 als Hendrik Johannes Cruijff te Amsterdam geboren als zoon van Herman Cornelis Cruijff (1913-1959) en Petronella Bernar- da Draaijer (1917-2007). Via de moeder van Johan zou er dus een band met Leeu warden hebben bestaan. Zonder te twij felen aan de betrouwbaarheid van de in het boek weergegeven afstammingsreeks zoals deze zich vanaf het midden van de 19de eeuw tot in onze tijd in Amsterdam zou hebben voltrokken, beperken we ons tot het familieverleden van Johans bet overgrootvader Hendrik Draaijer, die zich in 1844 vanuit Leeuwarden in Amster dam vestigde en er als stratenmaker de kost zou hebben verdiend. Hendrik Draaijer werd op 9 november 1827 geboren in een reeds lang geleden gesloopt woninkje dat ooit als nr. 10 aan de westzijde van de Ipe Brouwerssteeg heeft gestaan. Hij was een zoon van de uit Gorinchem afkomstige touwslager Andries Hendriks Draaijer (ca.1789-1832) en de in Leeuwarden geboren en getogen Hendrikje Berkhoven (1787-1832) die op 3 april 1814 te Leeuwarden in het huwe lijk waren getreden. Uit dit huwelijk zou den in totaal 9 kinderen worden geboren, waarvan er vier als zuigeling of peuter kwamen te overlijden. De kleine Hendrik groeide aanvankelijk op met drie oudere zussen, te weten Janke (1814), Christina (1820) en Martha (1823) en één jonger zus je Johanna (1830). Een onbezorgde jeugd zal Hendrik niet hebben gehad, want vlak voor zijn vijfde verjaardag verloor hij in iets meer dan een week - op 26 oktober en 3 november 1832 - respectievelijk zijn vader en moeder, vermoedelijk aan de zich dat jaar voor het eerst in Nederland openbarende cholera of Aziatische braak loop. Aziatische braakloop Op 28 april 1832 was een gast in hotel De Nieuwe Doelen aan een onbekende ziekte bezweken. De behandelende artsen vreesden cholera en lieten de dode begra ven in een met pek waterdicht gemaakte kist. Alvorens de kist dicht te timmeren werd het stoffelijk overschot bespoten met chloorkalk. Om geen paniek te zaai en werd de betrokkenen nadrukkelijk een zwijgplicht opgelegd. Een half jaar later brak er daadwerkelijk een cholera-epi- demie uit! Op 8 oktober 1832 werd Antje Snijdood, een ongehuwde 32-jarige brei ster, wonende bij de Nieuweburen plotse ling ziek. Zij kreeg hevige darmkrampen gepaard met een vrijwel voortdurende afgang van een rijstwaterachtige vloeistof. Ook braakte zij zonder ophouden. Haar toestand verslechterde zeer snel. Na vier uur was zij overleden. Gezien het feit dat de cholera op dat moment al in verschei dene steden in ons land heerste - het eer ste slachtoffer van de nieuwe ziekte was in de zomer van dat jaar in Scheveningen gemeld - was het niet verwonderlijk dat de medische stand in Leeuwarden door dit sterfgeval werd gealarmeerd. Men kende de ziekte alleen van horen en zeggen. In de weken dat de cholera in Leeuwarden heerste bedroeg het aantal geregistreerde patiënten 73, waarvan er uiteindelijk 35 bezweken. Het zwaarst getroffen stads deel was de wijk K (20 gevallen in de omgeving Nieuweburen-Wissesdwinger), gevolgd door de wijk E. (14 gevallen in de Torenstraat en de stegen tussen Nieuwe- stad en Ruiterskwartier, waaronder de Ipe Brouwerssteeg). Dit waren juist de wijken die door onvermogenden werden bewoond. Een wezenbestaan Gezien het besmettelijke karakter van de ziekte zal het de kinderen amper zijn vergund om op behoorlijke wijze afscheid van hun ouders te nemen, aangezien zij waarschijnlijk volgens de toen geldende

Historisch Centrum Leeuwarden

Leovardia, 2000-2018 | 2012 | | pagina 3