LcoVdiv<)t^i»ll
4
Faber van het HCL, eveneens door een
vernuftige combinatie van documenten,
waar Saskia was geboren en getogen,
namelijk aan de Ossekop 11 in Leeu
warden. Dat is nu het kantoor van de
heren Anker en Anker, maar destijds
het woonhuis van Rombertus Uylen-
burgh, de eerste burgemeester van
Leeuwarden die aan een universiteit
had gestudeerd. Saskia kwam dus uit
een intellectueel milieu en bleek gewend
te zijn aan een leven op stand
In de loop van mijn onderzoek schreef
ik verhalen over alle personen die als
het ware uit de Friese archiefstukken
oprezen als boeiende familieleden van
Saskia, met wie Rembrandt het overi
gens zeer goed moet hebben kunnen vin
den. Ik noem hier slechts: de éénogige
professor Johannes Maccovius, die stijf
in de leer, maar los in het leven werd
genoemd. Daarnaast is er Gerrit van
Loo, door Dirck Jansz afgeschilderd als
een bon-vivant, bij wie Saskia in Sint
Annaparochie zes tienerjaren door
bracht. Een grote rol speelde ook huis
vriend dominee Johannes Sylvius in
Amsterdam, de man van Aeltje Uylen-
burgh, die een wijs, maar bescheiden
mens moet zijn geweest. Rembrandt
tekende en etste meerdere malen het
portret van deze huisvriend. Opmer
kelijk is ook de marineman Frangois
Coopal en zijn vrouw Titia die peetoom
en —tante waren van alle kinderen van
Rembrandt en Saskia. Saskia's zoon
Titus werd zelfs vernoemd naar deze
lievelingszuster en —schoonzuster Titia.
Mijn onderzoek kon ik afsluiten in de
loop van dit jaar, waarin het vier eeu
wen geleden is dat Saskia werd gebo
ren. Het resultaat is een verrassende
tentoonstelling waarin alle mensen van
het HCL, met Geart de Vries en Hester
Postma voorop, hun hart en ziel hebben
gestoken. Daarnaast is er het boek over
Saskia's leven, geschreven aan de hand
van de documenten, waarbij Rembrandt
zelf de illustraties maakte.
Dat boek mag ik nu aanbieden aan
de heer Ferd Crone, burgemeester van
Leeuwarden, en zijn dochter.
De tentoonstelling 'Sporen van Saskia,
vrouw van Rembrandt uit Leeuwarden' is tot
en met 3 maart 2013 te bezoeken in het HCL.
Venia aetatis', ofwel zakelijke onafhan
kelijkheid heeft aangevraagd en gekre
gen. Het desbetreffende document werd
in 1982 gevonden in Tresoar.
Het klapstuk was voor mij een dag
boekfragment waaruit indirect te
reconstrueren valt hoe Saskia het dorp
Sint Annaparochie in 1632 moest ont
vluchten en uiteindelijk in Amsterdam
belandde. Daarmee is de veelgestelde
vraag beantwoord hoe het mogelijk
was dat Rembrandt trouwde met een
meisje uit een 'uithoek' van Friesland.
De details van dit verhaal worden toe
gelicht op de tentoonstelling.
Rond het jaar 2000 kreeg ik eindelijk
tijd om wat betreft Saskia dan maar
zelf de handen uit de mouwen te ste
ken. Dat was wel nodig omdat zij steeds
vaker een simpele figurant was gewor
den op het Rembrandt-toneel. In die
tijd vatte een Amerikaanse kunsthis
torica Saskia's wezen aldus samen: ze
was: 'lief, goedhartig, wat onnozel, een
welopgevoede meid uit de provincie die
door de beroemde kunstenaar en zijn
stadse milieu werd overdonderd'. Dit
werd geschreven in het jaar 2000. Eer
lijkheidshalve moet ik bekennen dat de
schrijfster hieraan toevoegde: 'naar de
familie van Saskia zal nader onderzoek
moeten worden gedaan'.
Juist in die dagen gebeurden twee
bijzondere dingen. In Londen werd het
portret geveild van een 62-jarige dame
die lang voor Rembrandts moeder was
aangezien. Zij bleek toen Aeltje Uylen-
burgh te zijn, een volle nicht van Saskia.
Aeltje is Saskia's steun en toeverlaat
geweest in Amsterdam, toen ze haar
geboortegrond achter zich had gelaten.
Ook in het jaar 2000 onthulde Jan
Door Rembrandt rond 1636 vervaardigde pentekening 'Saskia in het venster'
Collectie Museum Boymans-van Beuningen, Rotterdam
