Alexander Cohen: een Fransman uit Leeuwarden
/?f/i cAAétïruzn AcAcJi --z
At eC&t
LiC0Vac^t^i»2
15
Martin Smit en Ronald Spoor De in Leeuwarden geboren Alexander Cohen (1864-1961) was journalist, commentator,
anarchist en later in Frankrijk een overtuigd monarchist. In het eerste deel van zijn
memoires, getiteld In opstand (1932), beschrijft hij zijn jeugd in Leeuwarden, zijn werk
voor het blad Recht voor Allen van Domela Nieuwenhuis, zijn latere werk als Franse cor
respondent voor De Telegraaf en zijn politieke keuzes: van anarchist verschoof hij naar
aanhanger van een Franse rechtse monarchistische beweging, beschreven in het tweede
deel van zijn memoires, Van anarchist tot monarchist (1936). Zijn jeugdherinneringen
zijn weliswaar niet altijd vrolijk, maar wel met humor en enige weemoed genoteerd.
Vraag een willekeurige Leeuwarder waar
de Meelbrug is, grote kans dat een ont
kennend antwoord volgt, maar menigeen
fietst of loopt er vaak overheen: de brede
stenen brug midden op de Voorstreek, aan
het begin van de Tuinen. In de negentien
de eeuw stonden aan de rechterzijde, pal
naast de Meelbrug, twee huizen met de rug
gen tegen elkaar, waarvan de zijgevels uit
het water van de Tuinen oprezen. In 1893
werden de panden gesloopt en ontstond de
Handelskade, een verbreding tussen Voor
streek en Turfmarkt, die later in de stijl
van de Amsterdamse School door stadsar
chitect J. Zuidema voorzien werd van een
monumentale straatwand met etalagekas
ten, een pissoir en een zandstrooibak.
In het eerste huis naast de Meelbrug
werd op 27 september 1864 Alexander
Cohen geboren. 'Ik ben geboren uit zonne
gloren noch uit een zucht van de ziedende
zee. Wat de zon aangaat, ik herinner mij
niet die ooit te hebben zien schijnen in het
trieste, aan een der zijkanten door een
gracht bespoelde huis aan de Meelbrug,
in Leeuwarden, waar ik ter wereld ben
gekomen.' Zo opent het eerste deel van
Alexander Cohens memoires In opstand.
Hij vervolgt: 'En van de ziedende zee,
die eerlijk gezegd, die dag helemaal niet
ziedde, kreeg ik voor het eerst een begrip
de morgen dat ik, van huis weggelo
pen op het dek stond van de boot naar
Enkhuizen. Net toen het touw losgegooid
werd en de raderen begonnen te draaien,
dook mijn vader plotseling op, stapte
aan boord, greep mij, zonder een woord te
zeggen, bij een arm, en duwde mij, voor
zich uit, de pas verlaten vaste wal weer op.'
Galanterieën
Dit voorval is tekenend voor Cohens jeugd.
Alles zat mee om hem rebels en tegendraads
te maken: zijn intelligentie, een autoritaire
vader, een geliefde jonggestorven moeder,
zijn mislukking op de Hoogere Burger
school en zijn vele mislukte ambachten.
Zijn joodse ouders Aron Heiman Cohen
Jzn. (1837-1919) en de vroeg gestorven
Sara Jacobs (1842-1873) hadden hem de
joodse voornaam Jozef en de niet-joodse
voornaam Alexander gegeven, maar zelf
heeft hij alleen Alexander als zijn voor-
Zin tat jaar EEN TWIZESI) AOBX //ONDEMI VIER ES ZESTIG, don
dag dar raaaml y rija roar ons ondergctaekaiKtc A li P T K a a v.;X^ den B V-
geiilij kes Stand der ticinecole Lecuwtirdc u, Provincie Fr ies l on <1vcr3cbencn
•eh-***-
/»i .1 yt'ar-A'y"i -Av*
y i^A" AA c
jé?*,.//*,e - r^1-y1-1y >4'y -
y.- ''jV r,- -i~.
Geboorteakte Alexander Cohen
