Brievenbus/mailbox De redactie van Leovardia reserveert graag ruimte voor brieven
LiC0Vac^t^i»2
36
van lezers. Zij behoudt zich wel het recht voor brieven in te korten.
Ons adres: Groeneweg 1, 8911 EH Leeuwarden of
e-mail: historischcentrum@leeuwarden.nl
De Zwervers
Door omstandigheden kwam van de
auteur nog een correctie binnen toen
de drukker Leovardia 40 al gereed had.
Reden om op deze plaats de reactie van
Joop de Jong op te nemen: 'op bladzij
de 29 linker kolom, tweede regel moet
Herengracht worden verwijderd, want zo
is de woning nooit genoemd. Wel zou het
huis op de Heerengracht in Amsterdam
niet misstaan en ik meen dat in een arti
kel in Leovardia gewag wordt gemaakt
van een duplicaat dat daar echt staat!'
de redactie
De verdwenen commissionair
In aanvulling op zijn artikel over
de stoom-strocartonfabriek in Leo
vardia 40 nog een aardige anekdote
van René Kuipers:
Op 14 mei 1889 verscheen een bericht
in de Leeuwarder Courant, waarin wordt
vermeld 'dat een commissionair (han
delsagent/tussenhandelaar) sedert enige
dagen spoorloos is verdwenen, die zich
schuldig heeft gemaakt aan verduiste
ring van een aanzienlijk bedrag aan geld
ten nadele van de 'stoom-stroocartonfa-
briek' alhier. De politie, van de zaak in
kennis gesteld, houdt zich met een ern
stig onderzoek bezig.' Drie weken later
werd bericht dat 'de commissionair P.S.
door de regering van de V.S. van Noord-
Amerika is uitgeleverd en per stoom
schip Obdam naar hier is verzonden en
door de Rijkspolitie per spoor herwaarts
is geleid en overgebracht in het huis van
bewaring'. Eind augustus werd P.S. door
de raadkamer van de rechtbank verwe
zen naar de openbare rechtzitting op 4
september 1889 wegens verduistering
en valsheid in geschrifte. In de zitting
van de rechtbank kwamen de volgende
verklaringen aan de orde: De 37-jarige
ongehuwde P.S., sinds 1888 in dienst
van de fabriek, moest stro opkopen van
boeren in de buurt van Franeker. Hij
kreeg daartoe vooraf geld van de directie
om die boeren te betalen, evenals blanco
kwitanties, die hij door de boeren na uit
betaling liet tekenen. Zo verkreeg hij op
3 mei een bedrag van 700 gulden (koop
kracht in 2012 circa 8.400 euro) en had
eerder 2 kwitanties groot 82 gulden, met
een vervalste handtekening van S.P.
Anema te Dongjum gedeclareerd. Toen
de heer Anema bij de directie navraag
deed naar de niet ontvangen betaling
voor geleverd stro, was de beklaagde ner
gens te vinden. De politie was beklaagde
op het spoor gekomen bij een subagent
te Harlingen van de Red Star Line, waar
hij onder de valse naam Willem Vis
ser, een plaatskaart kocht voor de reis
van Antwerpen naar New York met de
stoomboot Rhijnland en met afgeschoren
snor, om herkenning te voorkomen, aan
boord ging.
De beklaagde bekende de hem ten laste
gelegde feiten volledig; hij verklaarde niet
te weten hoe hij hiertoe was gekomen en
dat hij 'suf was geweest. Zijn verdediger
bepleitte dat, indien hij niet had bekend,
het bewijs voor de beschuldigingen niet zo
voor het grijpen was geweest; men moest
niet denken aan een verstokte zondaar,
maar aan een 'gevallen mensch, in wien
een goed hart zit en niet van een boef. De
officier van justitie eiste een gevangenis
straf van 2 jaar met aftrek van voorarrest.
Op 14 september werd P.S. veroordeeld
tot vijftien maanden gevangenisstraf met
aftrek van voorarrest.
de redactie
Hoge nood
Met meer dan gewone belangstelling heb
ik het artikel gelezen over de naoorlogse
woningbouw in Leeuwarden. Jammer
alleen, dat de schrijver het complex Oos
tenrijkse woningen in Nijlan niet heeft
genoemd. Volgens mij was dit de eerste
uitbreiding van Leeuwarden, ze zijn in
ieder geval nog voor de West-Indische
buurt gebouwd. Kijk voor informatie op:
www.oostenrijksewoningen.nl
Theda Heijs, Leeuwarden
Een hinderlijke sloot
In Leovardia 37 ging J. Post op zoek
naar de plaats van de (eerste) Leeu
warder munt en vond hem in de oude
Kanselarij bij de Muntpijp; in vroe
ger tijden een lazaret van het Galileër
klooster: '(beide) liggen binnen een sloot,
zeg maar een opvaart, die op de (Hee
regracht in de huidige) Tweebaksmarkt
uitkomt de opvaart staat niet op de
kaart uit 1602/1603 (van Sems).'
Hij bevindt zich in goed gezelschap
want op de heruitgave van de kaart uit
2012 is de sloot niet te zien, want als
(groen) grasland aangegeven. De sloot is
ook niet geliefd, lezen we bij W. Dolk in
Leeuwarder straatnamen: 'Het Nieuw-
straatje (1673 achter de oude munte op
de hoeck van 't nieuw stratie) is eerst in
de 17e eeuw ontstaan, namelijk toen er
een hinderlijke sloot in het voormalige
Heerenhof was gedempt.'
Die hinderlijke sloot liep van de Hee
rengracht vanaf de Muntpijp naar de
molen op de oostelijke grachtswal van
west naar oost; met links van het midden
een brug die de 'Ooster Cruisstraate met
de Gewaldige steige lopende naar 't choor
van de Galeyster kerk' verbond (thans
Kruisstraat en Galileër Kerkstraat).
Toch staat de sloot duidelijk op de
kaart van Sems. Het water in de sloot is
met golfjes in de lengterichting aangege
ven. Verder zien we van pijp naar brug
aan de noordzijde van de sloot:
- een kade, waarvan de wal met een dub
bele streep is aangegeven;
- de brug, waarvan de leuningen door
twee dubbele strepen zijn weergegeven
en tenslotte
- een wal, aangegeven door een dubbele
strepige lijn met daarop tien bomen.
Een aardig detail is dat van boom vier
