Broer van Gunst, de laatste kooiboer van Ryptsjerk
(1952-1969)
19
Gerard, Mast
In 1932 koopt mr. Mindert Evert Hepkema (Nijehaske 1881-Leeuwarden 1947) op een
openbare verkoping voor ƒ15.035,- het 'greidplaatsje met eendenkooi genaamd 'De Kob-
bekooi' gelegen onder Rijperkcrk'. Een boerderij van ruim veertien hectare die gepacht
wordt door Arend Sipkes Castelein. Deze eendenkooi lag destijds in de gemeente
Tietjerksteradeel, tegenwoordig ligt de kooi in de gemeente Leeuwarden.
Dc boerderij lag afgelegen, vlak bij de
Houtwielen tussen het Sierdswiel en de
Grote Wielen. Om de boerderij te kunnen
bereiken moest men vanaf de Westerdijk,
de openbare weg, naar het westen over
een onverhard pad door de graslanden van
de Rijperkerkerpolder naar de kooiplaats
gaan. De afstand tussen de Westerdijk en
de kooiplaats is 1600 meter. Op 400 meter
van de Westerdijk stonden destijds een
huisje en een windmolen. Die stonden pre
cies op de grens van het afpalingsrecht dat
bij de eendenkooi hoort. Gemeten uit het
midden van de kooi is dat voor deze kooi
1200 meter. Binnen dit afpalingsgebied
mag niet geschoten worden en ook zijn
andere verstorende activiteiten verboden.
Absolute rust in en om de eendenkooi is
geboden, anders laten de eenden zich niet
vangen.
Van 1949 tot 1952 was de zoon van
Arend Sipkes Castelein, Sipke Castelein,
pachter van de kooiboerderij. De erven
Hepkema moesten na zijn vertrek een
nieuwe, ter zake kundige pachter zoeken.
Ze vonden die in de persoon van Broer van
Gunst in Piaam.
Broer van Gunst was helemaal thuis in
de wereld van de eendenkooien. Hij was er
in opgegroeid. Zijn vader Laas van Gunst,
afkomstig van Piaam, was ook kooiker.
Hij werkte een aantal jaren als kooiker
op het eiland Pell worm in Nord-Friesland
(Sleeswijk-Holstein). Daar is Broer op 15
maart 1908 geboren. Omdat met name
zijn moeder, Pietertje Miedema, heimwee
naar Fryslan had, ging het gezin in 1914
terug naar het heitelan.
Daar werd heit Laas van Gunst kooiker
in Ternaard, in dienst bij de Leeuwarder
poelier Jan Pieters de Jong, die deze kooi
Kaart B. Schotanus met de situatie in 1685 van een deel van de grietenij Tietjerksteradeel, met
omcirkeld de eendenkooi, rechts van de Houtwielen
huurde. De betrekking liep echter in het
voorjaar van 1919 af, omdat de eigenaren
de kooi en landerijen daar wilden verko
pen. Om de gunstigste prijs te krijgen
moest de kooiplaats vrij van pacht zijn.
Het gezin Laas van Gunst verliet dus
Ternaard. Al in november 1918 bood hij
zich in een advertentie in de Leeuwarder
Courant tevergeefs aan als kooiker en
het lukte hem ook niet om zelf een kooi
te huren. Het gezin kwam in het voor
jaar van 1919 terug in Piaam. Daar wist
Laas van Gunst werk te vinden bij kooi
boer Hijltje Bosma en kon hij uiteindelijk
tevens het kooibedrijf weer uitoefenen.
Deze kooi is de kooi die bij Piaam het verst
van de zeedijk ligt. Tegenwoordig is de
eendenkooi van Bosma het eigendom van
M.O. Westra te Franeker. De andere kooi
dichter bij de dijk is van It Fryske Gea.
ScJinnlci
'IfUfrriAura
■JCinenturj
