Lcovo.'in} LA.il
Vertrek van de zwarte rouwkoets met Friese paarden uit de Swammerdamstraat
schaatst heeft, mogelijk op 22 januari 1942.
Het kruisje lijkt helaas verloren gegaan te
zijn, waarschijnlijk in een van de vele verhui
zingen. Maar hij vertelde wel, dat hij het
kruisje gekregen heeft.
Een ernstig ongeluk
In maart 1943 vermoed ik dat alles plotsklaps
veranderde. Mijn grootvader, Derk ten Have,
ontving graag gasten voor een gezellige
avond, maar ook interessante discussies. Het
moet op zaterdagavond 6 maart geweest zijn,
dat hij en zijn vrouw een vriend ontvingen
voor een gezellige avond. De vriend zat he
laas in een rolstoel, dus aan het eind van de
avond bracht Derk de vriend langs de Gronin
gerstraatweg terug naar het centrum van
Leeuwarden. Daar is helaas iets vreselijk mis
gegaan. De mannen waren ter hoogte van het
huidige Sinneljocht, toen een auto hen ach
terop kwam. In de auto zat ene Tulp. Hij zag
de reflectoren achter op de rolstoel waar
schijnlijk aan voor lichten van een controle
post. En ja, hij had waarschijnlijk ook een
slokje te veel op. Hij is direct op de lichten in
gereden, om zelf niet gepakt te worden. Opa
liep daarbij een schedelbasisfractuur op. Zijn
gast zal ook een klap hebben gehad, maar van
wat ik weet heeft hij de aanrijding overleefd.
Opa liep de zwaarste klap op en overleed drie
dagen later in het Diaconessenhuis zonder
nog bij bewustzijn te zijn geweest. Heel in
grijpend voor het gezin. En daar komt nog bij,
Tulp was een NSB'er.
Het verzetswerk
Waar mijn vaders verzetswerk begonnen is,
kan ik niet precies achterhalen. Maar mijn
vader kennende was deze aanrijding vol
doende om een schakelaar om te zetten, als
het al niet eerder gebeurd is.
Opa heeft een eervolle uitvaart gekregen,
met een traditionele, zwarte rouwkoets met
prachtige zwarte Friese paarden er voor. Maar
toch, voor het gezin was het moeilijk. Een
kostwinner die midden in de oorlog was
overleden. Mijn vader was drieëntwintig, zijn
broer eenentwintig, dus verre van gemakke
lijk. Gelukkig moet mijn vader al ergens in
1940 in dienst gekomen zijn van de Rijksver
keersinspectie, waardoor er gelukkig inkom
sten waren.
Door zijn werk bij de RVI werd Wiert regel
matig betrokken bij andere activiteiten. De SS
vorderde voertuigen, die ter beschikking ge
steld moesten worden voor Duitse 'transpor
ten met hoge prioriteit'. De documenten, die
ik heb liggen, geven de indruk dat dit in 1944,
of misschien al eerder, verschoven is naar het
uitvoeren van de transporten door medewer
kers van de RVI. En ja, wat doe je dan? Mijn
vader kennende als een consciëntieus man,
heeft hier eerst goed over nagedacht. Werk
voor de Duitsers, nee, dat doe je niet. Maar
het gaf ook een perfecte dekmantel om an
dere dingen te kunnen doen. Dit laatste heeft
waarschijnlijk de doorslag gegeven. Wiert
heeft besloten om de transporten uit te voe
ren. Hij heeft ongetwijfeld de goederen voor
de Duitsers afgeleverd. Maar, de transporten
gingen vaak van Friesland naar de Randstad.
Op de heenweg nam hij in de hongerwinter
voedsel mee naar de familie in Den Haag en
mogelijk elders. Dit weet ik, omdat hij direct
na de oorlog een zegelring gekregen heeft van
oom Luuk, een goudsmid in de Weimarstraat
in Den Haag. Den Haag was een van de grote
steden in het westen, waar het in de honger
winter extreem moeilijk geweest is.
Mijn vader kreeg de gouden ring met de in
scriptie 'Uit dankb.,1944-1945'. En daarbij ver
telde hij, dat hij de familie in het westen
regelmatig voedsel bracht vanuit Friesland,
als hij kon.
Het werk voor de Duitsers
Hij leverde de spullen van de Duitsers af en
ging langs Kodak om fotomateriaal op te
halen waarmee hij heel veel heeft vastgelegd
over het 'normale' leven tijdens de bezetting.
En ook belangrijk: op 15 april 1945 heeft hij
samen met zijn broer de bevrijding van Leeu
warden vast kunnen leggen.
Op de terugweg uit de randstad had hij een
Gouden zegelring met de letters WtH
Collectie Ten Have
