nu
ISezuik
nu
B.F.M.-KRQKETN
SOEP
VLAAIS, GRUINTE EN
EERAPPELS
MART1N1TOORN PUDDING
LcoVöLr^Èzi.^
Personeel van Benninga, gefotografeerd in 1929.
Van links naar rechts: Sj. Betlehem, Bietner, H. de
Kort, N. Zandstra, F. Neuman en een onbekende
tigt B. Benninga Zonen zich aan de Tuinen,
een smalle gracht in provinciehoofdstad Leeu
warden. De oudste zoon van Benjamin,
Simon, drijft dan al een vetsmelterij in Sneek.
Het personeel trekt met hun bazen mee. De
synagoge aan de Lemster Schans kan na 1920
wel sluiten. De verhuizing van Benninga bete
kent vrijwel meteen het einde van de Joodse
gemeenschap te Lemmer.
Leeuwarden
Benninga's zaken gaan ook in Leeuwarden
voorspoedig. Het promotiebeleid van de
firma oogt anno 2014 nog modern. In de
bekers rundervet zijn 'uitknipsels' (een soort
coupons) opgenomen, waarmee kopers voor
kinderboeken kunnen sparen, mits ze Ben
ninga's Runet vaak genoeg eten. Datzelfde
huismerk wordt ook via advertenties in kran
ten volop aan de man gebracht. Slogan: 'Voor
ons betekent Runet: eenmaal geprobeerd, al
tijd begeerd.'
Toch kan Benninga begin jaren dertig niet
om de economische crisis heen. Met vet valt
vrijwel geen geld meer te verdienen, mar
garine heeft de toekomst. Van een opgeheven
buitenlandse fabriek wordt het machine
park overgenomen. De directie verruilt
daarop het te krap geworden bedrijfspand in
de Leeuwarder binnenstad voor een geheel
nieuw gebouwde fabriek aan de rand van de
stad.
'De uiterst moeilijke toestanden waarin de
wereldmarkt zich de laatste jaren bevindt en
waarbij men heeft ondervonden dat fabricage-
kosten, die ook maar een fractie te hoog
liggen, zonder meer een achterstand beteke
nen, hebben de directie doen besluiten haar
plan te verwezenlijken', schrijft de firma op
30 november 1936 in een verklaring 'voor de
Joodse pers'. De oude vetsmelterijen in
Leeuwarden en Sneek zijn dan met de
nieuwe margarinefabriek tot één bedrijf
samengevoegd. Het optimisme keert terug:
'Na alles wat wij hebben aanschouwd, mogen
wij gerust zeggen dat hier een bedrijf is
gevestigd, dat aan alle eisen voldoet en dat
artikelen op de markt brengt, die onder de
allerbeste van de branche moeten worden
gerangschikt.'
Die hele dertigste november 1936 is het bij
Benninga feest. Tot half vijf 's middags komt
het Leeuwarder publiek de nieuwe fabriek
bezichtigen. 's Avonds schuiven genodigden
aan bij het diner in het plaatselijke hotel De
Duitsche Adelaar, een Joods bedrijf met een
naam die dan nog geen verkeerde associaties
oproept.
Het moet gezegd: wie Benninga's bedrijfs
archief doorbladert, krijgt de indruk dat de
firma de oorlogsdreiging bijna niet wilde
zien, zo expansief was de bedrijfsvoering. In
1933 en 1938 werden er fabrieken in Engeland
BENNINGAO'S VRAIZE
MARGERINEFEBRIEKEN N.V..
l.AA
op 4 Pril 19 SO
DE PROViNZtOALE GRUNNEGER
MELKSLIETERSBONDEN
MIT MEKOAR
geopend, in 1937 nog een in België. In totaal
telde Benninga eind jaren dertig bijna
duizend werknemers, waarvan 125 bij het
moederbedrijf in Leeuwarden. 'Waar we
helaas geen foto's van hebben, is de voetbal
wedstrijd tussen de werknemers van de
fabrieken in Engeland en de fabriek in
Leeuwarden', zegt Mieke Benninga (89), de
moeder van Hansje de Vries Robles, en ook
jarenlang in de fabriek werkzaam. 'Als enige
Benninga speelde Leo, de zoon van Simon,
mee. Jacob, mijn vader, deed als directeur
Engeland de aftrap. Met een geweldig feest
tot slot in hotel Spoorzicht van Sipke
Castelein.'
Ondanks al die personele uitbreidingen
behield Benninga een volledig Joods bestuur.
De directies van alle nieuwe filialen beston
den uit familieleden. Ook de aandeelhouders
die de fabrieken mede hadden gefinancierd
waren Joods: de heren J. Lopes Cardozo en
S. Anholt. De twee producten die volgens
dat trotse persbericht bij de opening van
de fabriek tot 'de allerbeste van de branche'
behoorden, waren Gemoh plantenboter en
Kajom gesmolten vet, beide koosjer en onder
rabbinaal toezicht in de Leeuwarder fabriek
vervaardigd.
l Peerd van Ome Loehs is dood.
llaarne te /iom mor Vrafm Kfo«!" qeevm.
Din wazze vast <11 "l leevm hltrevm.
Achterzijde van een speciaal voor de Groninger relaties ontworpen uitnodiging
