Zie hier een moedig Volk, ten dienst van
't Vaderland, Getrouw voor hunnen Vorst
en Vrolijk in hun Stand
Paul Bron
11
Tijdens het Open Huis, eind augustus 2015,
van het voormalige pand van het Gemeen
tearchief in de Grote Kerkstraat, vond mo
numentenambtenaar Leo van der Laan een
bijzonder vaandel op de zolder. Via de ru
briek Gehoord en Gezien van de Leeuwar
der Courant vroeg hij de lezers ophelde
ring over de herkomst ervan.
Het vaandel bestaat uit een oranje
doek met de tekst BVL, Afd.
Leeuwarden. De letters staan
voor Bijzondere Vrijwillige
Landstorm. In dit artikel lezen we wat die
naam betekent en alvast ter geruststelling
van de lezer die de Tweede Wereldoorlog
heeft meegemaakt: de door de bezetter in
gestelde Landstorm Nederland heeft niets te
maken met de (Bijzondere) Vrijwillige Land
storm van voor 1940. Dat was misbruik van
de vertrouwde naam voor eigen nationaal-
socialistische doeleinden. De activiteiten van
de Landstorm kunnen we indelen in grofweg
drie perioden: de bevrijdingsoorlog tegen
Napoleon, de Belgische opstand en de be
scherming tegen de gevreesde revolutie na
de 'vergissing van Troelstra'.
De bevrijdingsoorlog 1813-1815
In december 1813 werd ten behoeve van de
bevrijding van het Franse juk onder Napoleon
het Reglement van algemeene Volksbewe
ging, Landstorm en Militie van kracht, waarin
de taak van de Landstorm, die functioneerde
naast de Stedelijke Schutterij, werd gefor
muleerd. Alle weerbare mannen tussen
zeventien en vijftig jaar oud moesten zich or
ganiseren in bataljons om de eigen omgeving
te verdedigen. Jongens beneden zeventien
jaar mochten worden toegelaten als zij een
sterk gestel hadden. Een uniform was niet
verplicht, maar iedereen moest een groene
tak met bladeren op de hoed dragen. Alleen
mannen die de exercitie goed beheersten,
mochten een soort uniform en/of uitrusting
dragen; 'Exercitiën worden gehouden des
zondags, tusschen den ochtend kerktijd en
dien van den namiddag; allereerst in het
staan in het gelid en in het rigten, marcheren
en zwenken'. Mocht een bataljon onverwacht
ingezet moeten worden dan gold: 'Niemand
zal van te voren gewaarschuwd worden, daar
voor moet ieder man altoos zijnent van le
vensmiddelen voor drie dagen voorzien zijn'.
Buiten deze regels om werden individueel
of per eenheid wel emblemen en vaandels
gemaakt en gedragen. De rangen werden on
derscheiden door het aantal strepen rond de
Het teruggevonden vaandel
