EXERCTTÏEN
LASDSTOR M,
INFANTERIE.
De Belgische opstand
Tijdens de Belgische opstand werd de Land
storm bij Besluit van 1830 opnieuw opge
roepen, zonder noemenswaardig in actie te
komen. Natuurlijk gaf deze oproep onder de
Leeuwarder militairen met groot verlof de
nodige onrust; een eventuele inzet zou im
mers ver van huis in België of aan de grens
gebeuren. Reden voor burgemeester Thijs
Feenstra enkele geruststellende woorden in
de Leeuwarder Courant te plaatsen: 'Van de in
gezetenen die de Landstorm zullen uitmaken
zullen gene militaire diensten worden
gevorderd, maar het doel hierin bestaat
alleen, om aanvankelijk, zodanig voorberei
dende maatregelen te nemen, dat van deze
Volksbewapening het gewenste gebruik zal
kunnen worden gemaakt op dat oogenblik,
dat 's Lands verdediging zulks moet vorderen.
Ook de zoodanigen onder U die door Uwe
jaren niet in den Landstorm begrepen zijt,
kloeke jongelingen die Uw negentiende jaar
nog niet bereikt hebt, mannen die schoon
meer dan vijftig jaren oud, nog een sterke
gezondheid genieten, en Uwe krachten aan
VOOR DE
MET DE
COM MAN D O-WOORDEN
VOOR D K
PIEK. es het GEWEER
DER
Te LBEi/irjudex,
Ter Dr&Wcerij eau J. W BROUWER, rSi.j:
Exercitieboekje voor de Landstorm, 1814
de dienst van het Vaderland wilt wijden, ook
U zult daartoe de gelegenheid worden
gegeven, door U vrijwillig bij den Landstorm
aan te sluiten'.
De Landstorm werd in 1832 ontbonden om
ruim tachtig jaar later opnieuw te worden in
gesteld.
Troelstra predikt de revolutie
In 1913 werd de oorlogsdreiging steeds
sterker. Reden voor Minister van Oorlog Co-
lijn om in maart een nieuwe defensiewet uit
te vaardigen, waarin de Landstorm opnieuw
een belangrijke taak kreeg toebedeeld. Het
korps bestond uit de mannen, die waren vrij
gesteld of uitgeloot voor de dienstplicht en
uit soldaten, die na het vervullen van hun
dienstplicht nog geen veertig jaar oud waren.
Bovendien maakte het Landstormbesluit het
mogelijk om vrijwillig toe te treden: de Vrij
willige Landstorm ontstond en werd officieel
opgericht op 4 augustus 1914 bij het uit
breken van de Eerste Wereldoorlog. De een
heden werden gevormd uit de grote stroom
van 20.000 vrijwilligers die Nederland
wilden helpen beschermen bij het uitbreken
van de grote oorlog, om die hulp in goede
banen te leiden en om de organisatie een
plek te geven binnen de krijgsmacht.
De vrijwilligers oefenden in hun vrije tijd
en kregen wapens en militaire uitrusting
uitgereikt. Ook na deze oorlog bleef de
Vrijwillige Landstorm bestaan.
Begin november 1918 was Pieter Jelles
Troelstra er van overtuigd 'dat de Russische
Revolutie niet voor Zevenaar halt zou
houden'. Tot zijn partijgenoten van de SDAP
sprak hij: 'Grijpt de kans, die u in de schoot
geworpen wordt en doet wat gij moet doen...
Wij maken een revolutie omdat het kan en
moet. Wij zullen dus zondag (in de vergade
ring van de SDAP, PB) de gewichtige vraag
hebben te bespreken of wij overgaan tot een
opperste raad van arbeiders en soldaten en
van plaatselijke raden. Hebben wij daartoe
besloten, dan is die raad vanaf dat oogenblik
het opperste gezag'. De SDAP maakte een lijst
met wensen die de partij had, maar Troelstra
ging een stap verder dan zijn partij en riep
de revolutie uit. Veel arbeiders en soldaten
begaven zich naar het Malieveld om hem te
steunen, maar het Nederlandse volk wilde
weinig van een revolutie weten en zo ging
deze aan ons land voorbij. Troelstra gaf zijn
vergissing toe, maar verloor een groot deel
van het in hem gestelde vertrouwen.
Als reactie ontstond op 13 november 1918
op voorstel van het ARP-lid in de Tweede
Kamer Duymaer van Twist het plan om be
trouwbare dienstplichtigen die met groot
verlof waren, op te roepen vrijwillig onder de
wapenen te komen om in Den Haag en Rot
terdam de revolutie te keren. Op 14 november
waren er reeds zeshonderd vrijwilligers uit
Troelstra's eigen provincie Friesland in Den
Haag aangekomen, waaronder Pieter Sjoerds
Gerbrandy. Friesland en Limburg waren in
die tijd de meest patriottische provincies.
De volgende dagen groeide dit aantal ge
staag en nog in november werd de orga
nisatie genormaliseerd en opengesteld voor
alle oud-dienstplichtigen. De Bijzondere Vrij
willige Landstorm (BVL) was daarmee een
feit. In 1919 steeg het aantal vrijwilligers van
13
De Leeuwarder burgemeester mr. Bernhardus
Buma (1770-1838), tevens luitenant-kolonel van
de Landstorm. Portret uit 1821 door W.B. van der
Kooi Collectie Tresoar
