Leovax2U.it
koninkrijk voor een Vonk-koffiekoek! Bij
groenteboer Terpstra op nummer 67 kreeg ik
een indruk van de angst die de Koude Oorlog
veroorzaakte. Hij vertelde het verhaal van een
vrouw die honderden blikjes en potjes groen
ten wilde kopen om in haar kelder op te slaan,
bang als ze was voor een oorlog tussen Ame
rika en de Sovjet-Unie. Haar enige voorwaarde
was de conserven te mogen retourneren en
het geld terug te krijgen in het geval de oorlog
uitbleef.
In 1960 kwam de familie Terpstra tragisch
in het nieuws. Grietje Pieterson, de 34-jarige
vrouw van Terpstra, overleed aan de gevolgen
van de 'blaasjesziekte'. In de zomer van dat
jaar kregen meer dan honderdduizend men
sen in Nederland last van deze ziekte die huid
uitslag en hoge koorts veroorzaakte. Het was
een allergische reactie op een antispatemul-
gator die Unilever aan haar plantaardige mar
garine Planta had toegevoegd. Honderden
mensen werden in ziekenhuizen opgenomen
en vier van hen overleden. De Leeuwarder
Courant vermeldde in de berichtgeving wel
het overlijden van een vrouw uit Leeuwarden,
maar noemde geen naam; een jaren-vijftig-
piëteit. Groenteboer Terpstra was echter zo'n
begrip dat iedereen het de volgende dag wist.
De dag na de krantenpublicatie over de ver
dachte margarine was de roomboter in Neder
land uitverkocht.
Ons gezin bleef gespaard voor de blaasjes
ziekte. Niet zozeer door de goddelijke voorzie
nigheid, als wel door onze merkvaste tevre
denheid met Blue Bandmargarine.
Klantenbinders
Dankzij de welwillendheid van moeder, die
Brinta inruilde voor een onbekende grootheid,
moest het begerenswaardigste deel van de
Schrans nog komen: winkels met cornflakes.
De straat kende een aantal kruideniers: kleine
als Dijkstra op 88 en De Vries op 55 en grotere
als J. Brouwer op 80-84 en de Kruidenierswin
kel en Slagerij Coöperatie Excelsior op de
nummers 94-96. Deze laatste ging in 1958 op
in de CO-OP, waarmee de eerste supermarkt
op de Schrans (tegelijk met Albert Heijn op
nummer 113 aan de overkant) zijn intrede
deed, inclusief verwarmingsradiatoren in het
plafond, een maalmachine waarmee klanten
zelf hun koffiebonen konden malen en een
geluidsinstallatie, waarmee aanbiedingen
werden omgeroepen. De fusie en reorganisatie
van verscheidene coöperaties tot een lande
lijke CO-OP bleek niet voldoende de nieuwe
distributietechnieken van grootwinkelbedrij
ven te pareren, en in 1973 werd vrijwel het ge
hele coöperatieve concern verkocht. In het
pand op nummer 126, op de hoek van de
Schrans en de Carel van Manderstraat, zat
kruidenier Zijlstra, die later plaats maakte
voor een filiaal van de winkelketen De Gruy-
ter. Mettertijd verdwenen de bijna 150 zelf
standige kruideniers die Leeuwarden in de
jaren vijftig telde.
De herinnering is te zeer vervaagd om nu
nog te zeggen bij welke winkel we de cornfla
kes kochten, en ik vraag me zelfs wel eens af
of deze plastic dieren niet in een ander pro
duct zaten. Dit soort vergeetachtigheid baarde
me toen nog geen zorgen, na de boodschap
pen wilde ik alleen maar snel naar huis om
een wild beest uit het pak te halen.
Andere boodschappen hadden ook hun
klantenbinders; Omo of Persil had in die
zelfde tijd gekleurde plastic kralen, die met
een pen-gat-systeem tot een ketting geklikt
konden worden, maar dat haalde het niet bij
de wilde beesten. Achteraf is het moeilijk te
verklaren waarom ze zo belangrijk waren.
Wat had ik uiteindelijk met de dieren? Weinig.
Ik speelde geen oerwoudje, ruilde ze niet, ging
er na een paar keer al niet meer de straat mee
op. Ze werden opgeborgen in de la van het
dressoir. Het was een gril, net als jaren later de
speldjes. Ik wilde ze niet eens zozeer hebben
om er bij te horen als wel om er niet buiten te
vallen.
Als we thuiskwamen van de boodschappen
maakte moeder lammetjespap voor me. Voor
hen die nog een keer hun jeugd willen proe
ven, en voor echte hedonisten: Lammetjespap
voor 1 persoon. Maak 3 afgestreken eetlepels
bloem aan met 1 deciliter koude melk. Breng
2 deciliter melk aan de kook en meng onder
voortdurend roeren het bloempapje er door
en laat het 3 minuten zachtjes doorkoken.
Van het vuur nemen en er slechts in uiterste
noodzaak een klontje boter en/of suiker door
roeren. Ook na al die jaren ben ik nog steeds
Vriend Van De Lammetjespap.
Na de boodschappen en de pap kroop ik in
het theekastje, trok de deurtjes achter me
dicht en nam voor een tijdje weer afscheid van
de wereld.
Oorspronkelijk verscheen bijgaand verhaal in 2003
in boekvorm in een oplage van 100 exemplaren
voor familie en vrienden ter gelegenheid van de
jaarwisseling 2003-2004.
Verkeersdrukte bij de overweg tussen Zuiderplein en Schrans, op een gewone werkdag
