Nieuws van Monumentenzorg en Archeologie
LC0VdtrDLa.
Voorstreek 66 sinds september op de
monumentenlijst
Het was bij toeval dat een gemeentelijke
medewerker Monumentenzorg in 2015 ont
dekte dat de voorgevel van Voorstreek 66 gro
tendeels is beplaat met hardsteen. Op enige
afstand leek de gevel te zijn bepleisterd en
geschilderd in een aubergineachtige kleur.
Van nabij bekeken waren echter de overgan
gen tussen de platen en langs de randen daar
van de frijnslagen van de beitel te zien waar
mee een steenhouwer het hardsteen bewerkt
en versiert. Van iets opzij bekeken is ook de
dikte van de hardstenen platen te zien.
Door de verflaag was de oorspronkelijke
uitstraling van het Belgische hardsteen ver
loren gegaan en was de gevel niet meer her
kenbaar als oud en bouwhistorisch
waardevol. Hoe waardevol dan? In de binnen
stad zijn welgeteld twee volledig natuurste
nen gevels te vinden: de hardstenen gevel
van Nieuwestad 53, opgetrokken in 1766-67,
en de uit 1745 daterende zandstenen gevel
van Eewal 52. Er hebben vroeger wel meer
panden met gevels van natuursteen gestaan,
maar die zijn intussen allemaal weer verdwe-
Voorstreek 66 Foto: Harry Drent
nen. De zeldzaamheidswaarde van
Voorstreek 66 is dus groot.
De voorgevel is ook anderszins bijzonder.
Bij de eerste aanblik zou je in verwarring
kunnen worden gebracht door de moderne
raamvormen en de winkelpui. Maar ook hier
bij geldt: bij nadere beschouwing vertellen de
kroonlijst en de forse dakkajuit een ander
verhaal. Deze dragen de stilistische ken
merken van de periode van de Empire om
streeks 1800.
Archiefonderzoek zorgde voor de ontbre
kende puzzelstukken. In juni 1792 werd een
bestaand woonhuis aangekocht door de
meester steenhouwer Hendricus Feijens en
zijn vrouw Engelina Kemp. Uit de Reëlko-
hieren blijkt dat zij het pand toen al bewoon
den, als huurders. Voor de aankoop legden ze
2800 gulden op tafel. Toen de weduwe Kemp
het pand in 1810 als 'moderne en hegte
huizinge' weer verkocht, bracht het 3600
gulden op. Die waardestijging vormt een
goede indicatie van een tussentijdse ver
bouwing. Vermoedelijk is die verbouwing
dan vóór 1800 uitgevoerd, mogelijk kort
nadat het echtpaar het pand had verworven.
En wat lag meer voor de hand dan dat de
meester steenhouwer zijn nieuwe gevel zou
'aankleden' met hardsteen? Het pand werd zo
in feite een groot reclameobject voor zijn
eigen professie.
Monumentale kassen in Snakkerburen
Twee oude kassen in Snakkerburen zijn
onlangs aangewezen als gemeentelijk monu
ment. De kassen staan aan de oostzijde van
Snakkerburen op een stuk grond dat plaat
selijk bekend staat als 'Meijers tun'.
Waarschijnlijk werd deze grond al vanaf
1883 aan tuinders verhuurd. In ieder geval
heeft Ruurd Meijer vanaf 1929 deze grond
gehuurd (later gekocht) en tot 1970 gebruikt
De druivenkas gezien van noord naar zuid.
Foto: Miranda Delfstra
als commerciële tuinderij.
De kassen zijn een tastbaar overblijfsel van
de vele tuinderijen die eeuwenlang rond
Leeuwarden waren te vinden. Halverwege de
twintigste eeuw is het aantal tuinderijen
rond de stad echter sterk afgenomen door
schaalvergroting van de productie en verbe
terde bewaar- en transportmogelijkheden. De
kassen zijn zo goed als verdwenen, maar in
Snakkerburen staan nog een druivenkas en
een kweekkas met (voormalig) verwarmings
gebouw.
De druivenkas is van het type 'kniekas'. Het
oudste exemplaar van dit type staat in het
Westland en stamt uit 1905. In de jaren
daarna, vooral tijdens het Interbellum, zijn
er in het Westland veel van deze kassen ge
bouwd. Ook buiten het Westland zijn deze
druivenkassen gebouwd, in het noorden van
Nederland echter niet in grote aantallen.
Volgens een lokale oud-tuinder stond de
druivenkas in Snakkerburen er al vóór 1920.
De kweekkas bestaat uit een stenen
bouwwerk met aan de zuidzijde daar tegen
aan een glazen kas. Te oordelen naar het type
baksteen is het gebouw in de jaren 1920-1930
opgericht. Hier werd gestookt om de om
liggende kassen te verwarmen. Op een foto
uit 1957 is de inmiddels verdwenen
schoorsteen zichtbaar. Op dit moment wordt
er op deze locatie op recreatieve schaal getui
nierd.
