LeovAr^LA.^
i
trein te vertrekken naar Breda. Hier wordt in
gescheept op de radarstoomboot die via Dor
drecht in Rotterdam aankomt. De route lijkt
ingewikkeld, maar de Moerdijkbrug kwam im
mers pas in 1871 gereed. Aan de Boompjes in
Rotterdam ligt de stoomboot richting Harwich
klaar. Als Vincent en Anna vandaar uit per
trein in Londen aankomen wordt hun eerste
adres: Hackford Road 87. Vincent laat zijn zus
uitgebreid kennis maken met mensen uit zijn
eigen netwerk, met de stad Londen, de prach
tige gebouwen en de mooie dingen die er te
zien zijn. Ondanks wederzijdse strubbelingen
is Anna op hem gesteld en doet Vincent (met
hulp van Theo) het zijne om Anna aan een
baan te helpen. Met behulp van advertenties
lukt dit uiteindelijk en wordt zij onderjuf
frouw op een meisjeskostschool in Welwyn in
het graafschap Hertfordshire ten noorden van
de hoofdstad. Anna kent het soort omgeving
van een kostschool en wordt heel goed in haar
vak. Ze voelt zich hier gewaardeerd en het is
pas eind 1876 dat zij actief aanstalten gaat
Lies van Gogh, door J.G. Hameter, Dordrecht
1879 Collectie Van Gogh Museum Amsterdam
maken om naar Nederland terug te keren.
Negen maanden van haar verblijf op de kost
school had zij haar jongste zusje Willemien
als leerling van de school daar te logeren.
Samen hebben ze een fijne tijd. Als Willemien
naar huis gaat is zij net veertien. Na het vin
den van een baan als gezelschapsdame van
een oudere dame uit Hengelo Gelderland,
keert Anna in 1877 terug naar Nederland.
Lies van Gogh
Na de zomer dat Vincent en Anna naar Londen
zijn vertrokken, gaat Lies naar kostschool in
Leeuwarden. Dat gaat met meer emotie ge
paard. Zo schrijft zij aan Theo op 18 oktober
1874 dat ze er goed van doordrongen is dat het
niet anders kan, maar dat ze soms verdrietig is
omdat er tegenwoordig nog maar zo weinig
gelegenheid is om 'vertrouwelijk met elkaar te
praten'. Lies zal haar schooljaar 1874-1875 zon
der succes afsluiten en in het najaar op een
hele andere plek in het land beginnen, Tiel, op
de kostschool van Marie Antoinette Brugsma.
Zij zou hier verblijven tot 1877. Hoewel juf
frouw Brugsma veel vertrouwen in Lies had,
zakt zij voor haar examens. Wel slaagt Lies in
1877 in Arnhem voor het diploma van onder
juffrouw. Pas wanneer zij als secondante van
een mulo aan de slag gaat in Dordrecht, vindt
zij de rust om te studeren en slaagt uiteinde
lijk in juli 1878 voor de examens Engels en
Frans en krijgt haar felbegeerde mms diploma.
Haar carrière in het onderwijs blijkt toch van
korte duur, wanneer ze Theo schrijft: 'Als mijn
alledaagse filosofie niet kreupel gaat is het
zulk een genot tevreden te zijn met het tegen
woordige. Dat ben ik ook, maar Joost mag
weten, wat er nog eens van mij groeien zal,
want een echte 'volbloed schoolvos' word ik
toch nooit.'
In 1875 besluit het gemeentebestuur om het
meisjesonderwijs in de stad opnieuw in te
richten. Er zal een mms worden opgericht,
waarbij de kostschool zal moeten verdwijnen.
Rebecca Plaat zal in eerste instantie, op haar
eigen verzoek en in lijn met haar eigen schrij
ven, eervol ontslag worden verleend als hoofd
van de kostschool, na ruim vijftien jaar. Maar
het college is er van overtuigd dat zij het juist
is die 'zowel door hare geschiktheid als door
de welverdiende achting welke zij bij de ou
ders en leerlingen geniet' de aangewezen per
soon lijkt om 'ene nieuwe inrichting, die
wellicht met sommige vooroordelen zal heb
ben te kampen, sympathie en vertrouwen te
doen verwerven'. Op 6 september 1875 kan de
Gemeenteschool no. 1 (ofwel de Middelbare
Meisjes School Leeuwarden) van start gaan
met juffrouw Plaat aan het hoofd, negen do
centen en 102 leerlingen. Met de overgang
naar de nieuwe structuur van de mms werd de
schoolgang voor buitenleerlingen afgeschaft.
Lies van Gogh was een van hen...
Tot 1894 zou juffrouw Plaat in functie blij
ven. Zij werd opgevolgd door mejuffrouw Will.
Na haar pensionering verhuisde Rebecca Plaat
naar Arnhem, waar zij op 76-jarige leeftijd
overleed.
In februari 2017 is de vijfde, geheel herziene en van
aanvullingen voorziene druk van het boek De zus
sen van Van Gogh verschenen.
Lies van Gogh, door H.A.K. Ringler, Leeuwarden
1874 Collectie Van Gogh Museum Amsterdam
