Grand Gala - cabaret in de Korfmakersstraat
Aldert Toornstra
Vroukje de Groot (1875-1934) en Simon Carels (1869-1937), alias Duo Carels
'Ieder fatsoenlijk mens is zedelijk verplicht
een kijkje te nemen in Grand Gala' - met
deze slogan adverteerde een trotse direc
teur Carels in de plaatselijke pers. In het
nog vrij rustige Leeuwarder uitgaansleven
rond 1915 zorgde het Duo Carels voor een
nieuwe attractie: het cabaret. Na de ope
ning van hun eigen zaak in 1914 in het
Maria Annastraatje ging daar in het vol
gendejaar het Cabaret Artistique van start,
het eerste echte cabaret in Leeuwarden
dat al snel navolging kreeg. Ondanks het
vaak goede niveau van de optredende ar
tiesten kreeg de zaak van Carels in de ogen
van de brave burgerij al snel de naam nogal
pikant te zijn. Onder de foto's van de op
tredende artiesten - die voor het raam
werden getoond - vonden deze burgers
die van de danseressen vaak nogal onze
dig. Het zou er dus wel een zedeloze toe
stand zijn, overeenkomstig het beeld dat
vaak van de zogenoemde tingeltangels
(café-chantants met verdachte reputatie)
in steden als Amsterdam en Rotterdam
door de pers werd geschetst. Niets van dit
alles echter bij Carels, waar het publiek
voornamelijk uit dezelfde middenklasse af
komstig was.
Tijdens de jaarlijkse kermis in 1902
traden, zoals vrijwel ieder jaar, in de
grote zalen van De Harmonie, Con
certzaal Visser en Amicitia bekende
specialiteitengezelschappen op. Ze stonden
onder directie van ondermeer Vleugels en
Henry ter Hall. Het programma bestond
meestal uit zeer gevarieerde nummers vol
zang, dans, acrobatiek en komische voor
drachten. Ze werden uitgevoerd door bekende,
soms internationale artiesten. De zalen waren
dan ook vrijwel iedere avond tot de laatste
plaats gevuld. Maar ook de meeste café's en
koffiehuizen boden in de kermisweek vertier
in de vorm van muziek of cabaret. En zo trad
in het Café Oude Doelesteeg van Leeksma dat
jaar een aardig gezelschap op onder leiding
van Jean van Laar uit Amsterdam. Ze brachten
een programma vol komische voordrachten,
afgewisseld met Hollandse liedjes en operet
temelodieën. Voor dit laatste zorgde het echt
paar Van Laar, terwijl de vrolijke duetten en
voordrachten vooral door het Duo Carels wer
den gedaan.
Het was de eerste keer dat dit uit Amster
dam affiomstige Duo Carels in Leeuwarden op
trad. De in 1869 in Amsterdam geboren Simon
Carels en zijn in Groningen in 1875 geboren
echtgenote Vroukje de Groot kregen ook hier
meteen de lachers op hun hand. Hun verschil
lende typetjes werden bijzonder treffend ver
tolkt en het was dus geen wonder dat ze
daarmee overal in het land succes hadden.
Hoewel ze vaak een onderdeel vormden van
een wat groter gezelschap, trad het duo soms
ook alleen op. Er moest veel worden gereisd
want meestal vormden kermissen, dorpsfees
ten en feestavonden de belangrijkste aanlei
ding waarvoor het duo voor een optreden
werd gevraagd. Zo werden optredens in Am
sterdam steeds afgewisseld met ondermeer
bezoeken aan Hilversum, Tilburg, de Achter
hoek en de provincies Groningen en Fries
land.
Kermis amusement
Tijdens de juli kermis van 1904 stond in Con
certzaal Visser (het latere Zalen Schaaf) een
gezelschap op de planken waarvan het echt
paar Carels de leiding had. Het succes van de
drie voorstellingen was groot. Het was daarom
niet verwonderlijk, dat het jaar daarop tijdens
de kermis Carels met een nieuw gezelschap te-
