1
li
15
Voorstreek 15, een voorbeeld
van vjf eeuwen wonen en
werken in de binnenstad
Het lager onderwjs
in Leeuwarden
tijdens de bezetting
Een derde jeugdfoto van
Greetje Zelle (1876-1917)
L C 0Va'r9i a. f.
Het kenmerk van historische binnensteden als
die van Leeuwarden is de eeuwenoude combina
tie van wonen en werken. Deze gold in het verle
den weliswaar sterker, maar ook nu zijn er in het
centrum tal van voorbeelden van dit samengaan.
Daarbij zijn panden regelmatig aangepast aan de
ruimtelijke eisen van de onderneming.
Jeroen Bron schrijft over de historie van het
pand Voorstreek 15 met de nadruk op de vraag:
wie woonden hier, welk beroep oefende men uit
en welke aanpassingen vroeg dit van de woning?
Hij gaat daarbij van het heden terug naar het ver
leden en kon deels nog dankbaar putten uit de
herinneringen van vroegere bewoners. Verder
raadpleegde hij historische bronnen en het digi
tale archief van de Leeuwarder Courant, met als
beperking dat de vroegste geschiedenis enigszins
fragmentarisch is.
In zijn boek Rijkscommissariaat Nederland uit 1969
schrijft Konrad Kwiet: 'De Tweede Wereldoorlog
kenmerkt zich door z'n ideologisch karakter. Een
strijd tussen levensbeschouwingen, uitgevoerd
met militaire middelen. De bezetting van Neder
land bleef dan ook niet beperkt tot het onder con
trole houden van een land, maar richtte zich op
een volledige nazificatie van de bevolking om die
tenslotte in te voegen in de Duitsch-Germaansche
gemeenschap.' De Rijkscommissaris had het idee,
dat een ieder die werkelijk grondig kennis maakte
met het nationaalsocialisme er ook in ging gelo
ven. Daarom werd geprobeerd om alle activiteiten
in de samenleving te concentreren in zoge
naamde fronten en gilden. In het artikel wordt
echter aangetoond, dat die opzet is mislukt.
Van Greetje Zelle kenden we tot nu slechts twee
jeugdfoto's: de vroegste, op een bokkenwagen,
haar trotse vader voldaan toekijkend, en rond
haar vijftiende op een groeps- of klassenfoto toen
ze op de mms zat. Maar enige tijd geleden doken
twee foto's op, te dateren tussen beide bovenge
noemde leeftijden in. De eigenaar kocht beide af
beeldingen rond 2002 via veilingsite Delcampe.
De man die ze hem verkocht vertelde, dat zijn
broer ze op een markt ergens in de Pyreneeën had
gevonden. Volgens hem waren het de originele
bijlagen uit een Frans tijdschrift uit de tijd dat
Mata Hari furore maakte in Parijs. Maar de grote
vraag is: waar werd de foto in Leeuwarden ge
maakt? Of is het toch niet Greetje Zelle?
