Belastingdienst door de jaren heen
UovxTÏU.
Tot 1806 bepaalden gewesten en ste
den zelf welke belastingen ze opleg
den. Daarna trad in Nederland een
algemeen en uniform belastingstel
sel in werking. Het heffen en innen van de
rijksbelastingen werd opgedragen aan één uit
voerende instantie: de Nederlandse Belasting
dienst. Friesland kende kantoren in
Leeuwarden, Heerenveen, Dokkum, Sneek,
Drachten en Harlingen. Die waren opgedeeld
in Inspecties. Enkele voorbeelden zijn de In
specties der Directe Belastingen, Registratie
Successie, Invoerrechten en Accijnzen.
In Leeuwarden is vanaf 1806 niet meer na te
gaan waar de kantoren allemaal waren geves
tigd. Deze zaten meestal verspreid over de
stad, vaak in oude herenhuizen. Die stonden
garant voor een intieme en prettige sfeer,
maar voldeden later niet meer aan de eisen
van de tijd.
Het ontvangkantoor, dat verantwoordelijk
was voor de inning van de belastingen, zat
zelfs jaren in een barak aan de Boterhoek. De
kantoren van de Belastingdienst waren verder
onder meer gevestigd aan de Lange Markt
straat, de Wortelhaven, de Oostergrachtswal,
de Noordersingel en de Boterhoek.
In het voormalige hotel De Phoenix, in de
Sint Jacobsstraat, zat het kantoor van de In
spectie van de Registratie Successie. Het
pand had mooie eikenhouten trappen en een
stijlvolle verlichting en lag in het midden van
de binnenstad. Schuin tegenover dit kantoor
bevond zich de winkel van poelier De Jong. De
Sint Jacobsstraat kreeg daarom al snel de bij
naam 'dubbele plukstraat'.
In de Bollemanssteeg op nummer 64, op de
hoek met de Grote Kerkstraat, was de Inspectie
der Directe Belastingen, eerste afdeling geves
tigd. In dit pand verbleven eerder welgestelde
grietmannen, vergelijkbaar met de huidige
burgemeesters. Tijdens het gebruik door de
Belastingdienst fungeerde de grote vochtige
kelder als archiefruimte. Dampende kolenka-
chels verwarmden het gebouw. De huidige ei
genaren hebben het in oude luister
teruggebracht.
Niet alleen de gebouwen waren markant,
maar ook een aantal medewerkers kon die
titel dragen. Aan de Lange Marktstraat zat op
nummer 14 onder meer de Inspectie der In
voerrechten en Accijnzen, die in de oorlogstijd
een bijzondere rol speelde. Hoofdinspecteur
op dit kantoor was namelijk Jan Evenhuis. Hij
wist door een 'belastingtruc' grote sommen
geld te onttrekken aan de staatskas, die door
de Duitsers werd beheerd. Het geld was be
stemd voor het verzet, dat het geld onder meer
besteedde aan het vervalsen van papieren.
Zijn dochter was koerierster en zij werd in
1944 in Amsterdam gearresteerd. Evenhuis
probeerde haar met een flinke som geld vrij te
kopen, maar werd zelf ook gearresteerd. Hij
zou vrijgelaten worden, maar vlak daarvoor
ontdekten de Duitsers bij een inval in een
loods, dat Evenhuis deel uitmaakte van het
verzet. Op 18 augustus 1944 stond hij terecht
voor een vuurpeleton in Vught. Ook zijn col
lega Krijn van den Helm, die ook op het kan
toor in Leeuwarden werkte en veel Joodse
onderduikers hielp, werd opgepakt. Hij was
leider van Friese KP en werd op 25 augustus
Henk de Vries
Deze rijksdienst zat in vele panden in Leeu
warden en legde vele aanslagen op. Boze
belastingbetalers wilden die rol soms over
nemen.
Dubbele plukstraat en dampende
kolenkachels
Verzetsstrijders en sporters
Interieurfoto uit 1970 van het kantoor in de Sint Jacobsstraat, van links naar rechts: Froukje Keizer, Jan
Faber en Klaas Postma Collectie Henk de Vries
