HET GRACHTENPROBLEEM
Wij zouden onze taak zijn voorbijgescho
ten, wanneer we het Leeuwarder publiek
een probleem hadden voorgelegd, waarvan
het „nu eenmaal" geen verstand heeft. OP
dit punt zijn we het dan ook volkomen on
eens met de opvatting van de schrijver van
dit ingezonden stuk. Hij ontzegt het publiek
mee te spreken over een kwestie, waarbij
ieder belang heeft en waarvoor dus ieder
belangstelling zou kunnen hebben. Zo lang
men zich houdt aan de principiële vraag
„dempen of niet dempen", mag men ieder
in staat achten een oordeel te vormen en
een standpunt te bepalen. Daarvoor zijn
geen speciale bekwaamheden nodig: het zou
anders worden wanneer wij vroegen o p
welke manier de grachten ge
dempt moeten worden. Dit is een zaak voor
deskundigen.
Met het gebrek aan inzicht bij de deel
nemers aan onze prijsvraag is het. dunkt
ons, nogal meegevallen. Toch willen wij
deze inzender het woord niet onthouden,
o.m. omdat hij interessante vergelijkingen
maakt met andere steden.
Hierbij doe ik U nog enkele opmerkingen
toekomen, betreffende de door U uitge
schreven prijsvraag aangaande graehtdem-
ping.
Naar door U in het Januarinummer werd
medegedeeld, was het aantal ingekomen
brieven niet groot. Dit is een aanwijzing,
dat een dergelijk probleem geheel buiten
het grote publiek omgaat. Dit heeft alleen
maar oog voor en oordeel over zijn eigen
particuliere belangen, en misschien ook nog
voor enkele ideële zaken, zoals b.v. de wa
tersnoodcollecte, e.d., maar daarmee is dan
alles gezegd. Het publiek heeft er nu een
maal geen verstand van
behalve het gering
aantal ingekomen brie
ven blijkt dit vooral
ook uit de inhoud er
van. Dan komt er nog
bij, dat het nu eenmaal
moeilijk blijkt voor me
nigeen om 'n probleem
of zaak objectief te be
oordelen. Men kan daarom, wanneer er op
een dergelijk gebied iets moet worden
ondernomen, het best het grote publiek er
buiten laten, en contact zoeken met de
enkele figuren, die een beter inzicht heb
ben. Dit is dan ook het belangrijkste resul
taat van de prijsvraag: de inhoud van de
brieven zegt mij weinig.")
Thans de demping zelf. Het valt op, wan
neer men de brieven van beide partijen
leest, over hoe weinig gegevens en inzicht
er wordt beschikt door de schrijvers, en hoe
men, als gevolg van subjectieve beoorde
ling, een pro- of een contra-demper is. Dit
nu is geheel onjuist: Om uit te maken, of
er gedempt moet worden dan wel niet,
dient streng zakelijk te worden nagegaan,
waarbij de stad Leeuwarden, hoofdstad der
provincie Friesland, centrum van Noord-
Nederland, het meest gebaat is, daarbij in
aanmerking genomen de al dan niet be
staande verantwoordelijkheid, die de stad
met betrekking tot zijn grachten jegens de
gemeenschap heeft.
Het blijkt dan, dat 't probleem zoveel kan
ten heeft, dat ook de bekroonde inzenders
een en ander over 't hoofd hebben gezien.
Thans is er evenwicht in verhoudingen, zo
wel op Voorstreek, Naauw, als Nieuwestad:
overal heeft zich een bebouwing ontwik
keld, die harmonieert met de grachten, en
waarin geen enkel storend element op
treedt, ondanks de verschillende breedten
der straten en de onregelmatige vormen.
Hoewel er langs de Voorstreek in 't alge
meen geen grote gebouwen staan, als b.v.
op de Nieuwestad, maakt de Voorstreek
toch niet een kleinsteedse indruk. Maar hoe
wordt dit bij demping? De door U gepubli
ceerde imaginaire situatie is duidelijk ge-
ook met de Leeuwarder grachten kunnen
gebeuren bij demping, maar dan is 't nood
zakelijk, dat terstond bij de demping de be
bouwing aan weerskanten wordt afgebro
ken en in passende stijl weer opgebouwd.
Enkele panden, als Centraal Apotheek,
Amelandshuis, en misschien de Nieuwestad
geheel konden blijven staan, terwijl de St.
Bonifatiuskerk ontmanteld kon worden. De
kosten hiervan zouden, gerekend over een
400 winkelpanden (per pand geschat op
50.000) in totaal bedragen een 20 millioen
gulden. Met dit bedrag zou een eventuele
dempingsbegroting
noeg: deze leert ondubbelzinnig hoe het
niet moet! De foto vertoont een verstoord
evenwicht: een in verband met de omge
ving te brede, stille straat, een te kleine be
bouwing, kortom: ze geeft geheel het idee
van een provinciestad. Vergelijk de Venne
te Winschoten en de Heilige Weg te Har-
lingen, en vooral ook de Hoofdstraat te
Hoogeveen, die door de demping in 1948
finaal bedorven is.
Aan de andere kant evenwel zou door dem
ping zeer goed een eersterangsstraat kun
nen ontstaan. Denk aan de Rozengracht te
Amsterdam, zomede het gedempte gedeelte
van het Damrak, welke beide een royale in
druk maken. Ditzelfde zou ongetwijfeld
verhoogd moeten wor
den. Zonder dit is dem
ping ontoelaatbaar, ter
wijl met dit een zeer
royale straat zou kun
nen ontstaan: de Voor
streek zou een soort
Rozengracht te Amster-
dam kunnen worden,
en de Nieuwestad een
soort Vischmarkt te
Groningen, welke laatste mogelijk ook
een gedempt water is. Een voorbeeld
hier ter stede is ook de gedempte Oude
Gracht op het Zaailand, waar, mits men
zorgt voor een monumentale inrichting van
dit grote plein, een oplossing ontstaan kan,
die verre superieur is aan de situatie van
ruim een eeuw geleden. Verder dient nauw
keurig te worden nagegaan of demping be
sparing oplevert, doordat het onderhoud
van walmuren e.d. wegvalt, en, zo ja, hoe
veel, of dat deze besparing weer gecompen
seerd wordt door andere uitgaven. Het is
dus niet zo eenvoudig als door het publick
wordt gedacht.
Wat liet probleem der auto's langs de
liet Stadhouderlijk Hof en het Stadhuis omstreeks 1800.
