r
Voor of tegen de kermis?
EEN PRIJSVRAAG-ENQUÊTE VAN „DE LEEUWARDER GEMEENSCHAP"
trede gedaan en weer later, toen de elec-
trische beweegkracht toegepast kon wor
den, ontstonden de cake-walks, en vele
andere attracties, waarbij het draaien tot
een sensationeel tempo kon worden opge
voerd.
Het was de tijd van het echte kermisvieren
in de romantische sfeer van prachtige
kennis-bouwwerken en in het licht van
duizenden lampjes. De kermis was ook een
feest voor het oog; de kleurige, bonte ver
sieringen vormden het feestelijke decor, de
orgels speelden hun zoete, zwierige melo
dieën en overal werd het publiek genood
om binnen te komen
Dat was de lichtzijde van de kermis, ook
in de figuurlijke zin. De schaduwkant zag
men minder goed, maar was reëler dan
heel het kortstondige feest. Door de straten
in de buurt van het kermisterrein zwalkten
de dronken mensen en in menige huis
houding werd het schaarse geld er in en
kele dagen doorgejaagd. De tomeloze on
stuimigheid van de feestvierders kende
geen grenzen; de redelijkheid verdween en
maakte plaats voor een onverantwoorde
lijke lichtzinnigheid, die later dc napret
zou vergallen.
Er is in die tijd veel verzet tegen de kermis
gerezen, verzet tegen het zinloze van dit
vermaak, verzet tegen de onverantwoorde
lijke gedragingen, die zoo gauw met dit
vermaak gepaara gingen. Bij de groepen
die steeds principieel afkerig hadden ge
staan tegenover de kermis voegden zich
andere. De jeugdbeweging probeerde de
leden van de kermis te houden, de geheel-
onbhoudersbcweging zag de kermis als een
gevaarlijke aanmoediging van drankmis
bruik.
Maar de kermis kwam elk jaar terug en
bleef draaien. Pas de laatste tientallen
jaren en speciaal de jaren na de laatste
oorlog schijnen de kermis in de verdrukking
te hebben gebracht. Dit is echter veel min
der een gevolg van een verandering in de
principiële houding tegenover dit vermaak
dan van de moeilijkheid, die het kermisbe-
drijf heeft om de tijd bij te houden. Van
de vele veranderingen, die de wereld in de
laatste tientallen jaren heeft ondergaan, is
die op het gebied van het amusement niet
de onbelangrijkste. Vroeger vlaste men op
het jaarlijks feest van de kermis, men
spaarde er voor, omdat er geen andere ge
legenheid was om zich te vermaken en geld
uit te geven. Tegenwoordig zijn de moge
lijkheden legio. Vermaak brengt de bios
coop, ontspanning, ontwikkeling en ver
maak bieden de sport en het verenigings
leven. Dc lust tot feestvieren wordt niet
meer opgekropt tot eindelijk de gelegenheid
komt om alles in één keer kwijt te raken;
het echte „uit de band springen" behoort
veel minder dan vroeger tot de normale
neigingen, omdat het gewone, alledaagse
leven de mogelijkheden tot een verantwoor
de ontspanning biedt.
be kermis voorzietdus veel minder dan
vroeger in een behoefte en zij probeert zich
tegen deze voor haar onheilspellende ont
wikkeling te verzetten door de bakens te
verplaatsen. De statige, stijlvolle sieraden
van de vroegere kermis zijn verdwenen; de
stoomcarrousel bestaat niet meer, omdat 't
publiek het rustige deinen van de paarden
en de gondels niet sensationeel genoeg meer
vindt. Er zijn nieuwe attracties uitgevonden
attracties waarbij het vermaakzoekende pu
bliek in tonnen en kuipen wordt rondge
slingerd tot het „als vliegen" tegen de wand
plakt. Het publiek komt kijken en verbaast
zich, maar wanneer het zich voldoende
heeft verbaasd, dan heeft het geen behoefte
aan een herhaling. En de animo om actief
mee te doen wordt steeds geringer, naar
mate de capriolen doller worden.
De rijen der echte kermisvierders worden
dunner. Slechts jonge, onverschillige pret
makers wagen het zich bloot te stellen aan
de vernuftige capriolendie bekwame ver-
maakstechnici met hun machines weten te
bewerkstelligen. Vermaaksmachines, die de
geest ademen van dit technische tijdperk:
stalen constructies, die even onaantrekkelijk
zijn als maaimachines. Waar zijn de deco
rateurs van vroeger, de schilders en de
beeldhouwers? Ze bestaan niet meer of ze
krijgen geen kans meer. En daardoor is
ook de belangrijkste aantrekkelijkheid van
de kermis, de sfeer, bezig te verdwijnen.
Alleen enkele oude draaimolens kunnen nog
iets tonen van hun vroegere en nu verval
len luister.
Eens was de kermis een plaats waar ver
koper en koper elkaar ontmoetten. In deze
functie heeft zij geen bestaansrecht meer.
Daarna werd de kermis een bont kijk- en
draaispel, waar de mensen zich konden op
winden en verbazen. Maar waar zijn in deze
tijd, die boordevol sensaties is, de mensen
die zich nog kunnen opwinden en verba
zen? De laatste noodsprong van de kermis
is het opbieden tegen al die sensaties, waar
van de wereld zo verbijsterend vol is. Maar
of dit zin heeft en of dit blijvend zal ge
lukken.
In dit nummer van „De Leeuwarder Gemeenschap" hebben we bijzondere
aandacht besteed aan de kermis. In een critische historische beschouwing over
dit jaarlijks weerkerende vermaak hebben wij geprobeerd tot een beoordeling
van de betekenis van de kermis voor deze tijd en voor de toekomst te geraken.
Dat onze toekomstverwachtingen niet hoog gespannen zijn, zal de lezer al
spoedig duidelijk worden.
Daarnaast geeft onze medewerker P. v. d. Brug indrukken over het kermis
vermaak van ongeveer vijftig jaar geleden. Duidelijk blijkt daaruit, dat de
kermis toen heel wat meer te bieden bad, dan nu het geval is winst is daarbij
stellig, dat ook het aantal twijfelachtige vermakelijkheden in dc loop der jaren
sterk is verminderd.
We zouden onze lezers nu over dit onderwerp een paar vragen willen stellen.
De eerste is: Heeft de kennis naar uw mening (nog) bestaansrecht? Zo uw
antwoord ontkennend is, zou u dan voorstander zijn van een afschaffing daarvan
of geeft u er de voorkeur aan de kennis, bij gebrek aan levenskracht, een
„natuurlijke dood" te laten sterven?
De tweede vraag is: Zou het naar uw mening mogelijk en wenselijk zijn een
combinatie te maken tussen de kermisweek en een meer algemene feestweek
in de stad, zoals we die thans in de vorm van „Leeuwarden Bonte Stad" hebben
leren kennen? De kermis zou daarbij dus een onderdeel worden van een groot
feest, met sport- en cultuurevenementen, een manifestatie van de middenstand
in de vorm van een braderie, verder eventueel volks- en kinderspelen.
Uw schriftelijk oordeel over deze beide vragen zullen we graag vóór 10 Aug.
vernemen. U kunt het sturen aan het redactie-adres: Voorstreek 101—103, met
op de enveloppe de vermelding „Kermis-enquète Leeuwarder Gemeenschap."
Degene, die naar onze mening het best het pleit voert voor het behoud van
de kermis, ontvangt daarvoor tien gulden en hetzelfde bedrag is beschikbaar
voor het best gemotiveerde standpunt tegen de kermis.
In bet volgende nummer hopen wij »i een overzicht te geven van de binnen
gekomen brieven.
