1E1DE GEGLAZUURDE GEVEL
Het oudst bekende
stenen woonhuis
van Leeuwarden
c/ecutvarier emeensdjaji
Feiten en feitjes
uit de vorige eeuw
pan-
1594
t de
iom-
die
stad
traat
ka-
met
huis.
x>nd
m rol
ries-
;heer
L2de
eur-
veel
•lfde
jaar
Hij
:der,
ver-
aan
auys
twee
«lijkt
zijn,
vrij
vijf-
gers
r bij
de in een acte genoemde percelen kon aan
Frans van Camminga of aan de Gasthuis
voogden worden betaald. Een verklaring
hiervoor is te vinden in een oorkonde, die
berust in het archief van het St. Anthony-
gasthuis. Daaruit blijkt, dat Frans van
Camminga op 4 Juni 1595 de grondpach-
ten voor huizen te Hoek, op de Tuinen, bij
het Minnemagasthuis, bij de Wirdumer-
poort, op de Waeze en achter de Heer van
Amelandhof aan dit gasthuis had verkocht
voor de som van 18 goudgulden grond-
pacht. Wel een bewijs voor de belangrijke
plaats, die de Horen van Camminga toen
in de stad Leeuwarden innamen en voor
hun omvangrijk grondbezit in de stad.
Onder de grondpachters, die allen bij name
worden genoemd, vinden wc vermeld:
„vuyt mr. Mathijs Rommerts lniyssteed, nu
behorende mr. Focko Rommerts twee goud
gulden vijff ende twintieh strs."
De 1ste December, toen mr. Focko
met de Gladde gevel", bestaande uit een
opgaande stoep met luif, een ruim voorhuis
met blauwe en witte steenen vloer, daarin
een kantoortje, een fraaie kamer met witte
steenen vloer, schoorsteen, bedstede en
twee kasten, een keuken met schoorsteen,
regenwaterbak en pomp. Staande daarach
ter een privaat en een kelder met een put.
Een trap naar boven en aldaar een groote
kamer met schoorsteen, een liedstede en
kast. Een klein kamertje, een zolder en vlie
ring.
Beschouwen we in verband hiermede de
gevel als restant van het oude pand nader,
dan blijkt uit de vorm en het materiaal dat
deze tot aan de onderkant der ramen van
de verdieping is opgetrokken van zeer oude
geglazuurde steen en dat deze steen lang is
26 cm., breed 12 cm., en dik 6 cm., terwijl
10 lagen 71 cm. hoog zijn.
Dit deel der gevel is opgetrokken van geel
geglazuurde steen, terwijl na elke twee
lagen gele steen een laag groene steen is
aangebracht. De toegang is omlijst met
geprofileerde geglazuurde steen en afge
sloten door een gedrukte spitsboog, wat
ook wijst op de bouw in het begin van de
zestiende eeuw.
De hoek Oosterstraat-Ossekop is afge
schuind en boven overkraagd met een ge
profileerde zandsteenen console. Merk
waardig zijn de beide segmentvormige bo
gen, gemaakt van gevlochten geel en groen
verglaasde steen. Deze lx>gen zullen de
openingen, waarin de zandsteenen kozijnen
geplaatst geweest zijn, hebben overdekt.
ilies
ond
ver-
- de
ter-
s bij
de
iden
be-
i in
ron-
wa-
evel
fge-
van
jaar
/en,
juw
-dig
aal-
Rommerts de percelen, waarbij ook het
huis met de glazuurde gevel verkocht, zul
len er vermoedelijk al onderhandelingen
gaande geweest zijn met het St. Anthony
Gasthuis over de overdracht der grond-
pachten. De overeenkomst werd echter de
4de Juny 1595 in een acte vastgelegd.
In 1682 wordt volgens het Groot Consent-
boek dit huis weer verkocht. In deze acte
zijn echter geen bijzonderheden vermeld.
Bij een verkoop van dit perceel in 1731
wordt het huis in de acte aangeduid als:
„de gladde gevel" en hierbij wordt de in
deling van het pand opgesomd. Het be
stond uit een fraai woonhuis, een deftige
voorkamer, waarin bedsteed en bottelarij
met glazen deuren (een ingebouwd buffet)
een keuken met daarin een pomp met een
koperen kraan in de put, een kelder onder
de bedstede, een royale bovenkamer met
daarnaast een klein kamertje en een hechte
zolder en vliering.
In 1768 wordt het weer verkocht en nog
uitvoeriger omschreven en wel als: ,,'t huis
Uit het begin van de geglazuurde steen, op
een zekere hoogte boven de tegenwoordige
stoep, valt af te leiden, dat de vroeger ver
melde hooge stoep op deze hoogte was ge
legen en uit het metselwerk in de gevel
naast de onderkant der kozijnen der ver
dieping blijkt, dat zich hiertegen de in dc
koopaote van 1768 genoemde luifel zal
hebben lx-vonden.
In latere tijd is de gevel verbouwd en ge
wijzigd en toen zal de deuromlijsting, in
Lodewijk dc Veertiende-stijl, die thans de
toegangsdeur nog omsluit, zijn aangebracht.
Uit dc vorm en het materiaal, waarvan de
glazuur veel overeenkomst vertoont met
enkele nog in de oude Friese kerken aan
wezige verglaasde baksteen, mogen we be
sluiten dat dit gevelrestaurant een deel is
van een bouwwerk dat hier omstreeks 1500
zal zijn gebouwd. De steen waarvan de
eveneens verglaasde bovengevel is opge
trokken, die ook verglaasd is, is voor het
merendeel van latere tijd.
R. T. H. L.
Maandblad onder auspiciën van de
Stichting „Leeuwarder Gemeenschap"
2e jaargang No. 7 Juli 1953
Redactie-commissie
Dr J. G. Aalders
Mevr. A. J. Bearda Bakker-Stuiveling
J. K. Dijkstra
Pater P. v. d. Eisen O.P.
J. J. La Maltre
Jhr J. W. J. Witsen Elias
HoofdredacteurW. H. Kuipers
Adres Redactie en Administratie
Voorstreek 101-103. Telefoon 8348.
Abonnementsprijs f 1.80 per jaar
Giro-nummer 9910 ten name
N.V. Erven Koumans Smeding. Leeuwarden
16 jan. 1814. Honderd man der nationale
garde, onder bevel van kapitein S. F. de
Haan, trekt onder muziek de Iloeksterpoort
uit, naar Delfzijl, ter aflossing van hun
wapenbroeders.
24 Jan. 1814. Gedrukt bij Wed. G. Post
te Leeuwarden: Een lierzang aan Neder
land, a 2 stuivers en een nieuw lied of een
Oranjesnuifje aangeboden door Neerlands
maagd, zeer komiek, a één stuiver.
1 Maart 1814. Mej. A. Hoff, geb. De Jong,
te Leeuwarden zendt de gouden beugel van
haar oorijzer aan het Stadsbestuur, ten bate
van 's lands defensie.
•5 Maart 1814. De erfprins van Oranje
Nassau bezoekt Leeuwarden, vergezeld van
den graaf Van Limburg-Stirum.
8 Maart 1814. In bet Nieuwe Stads Wees
huis te Leeuwarden wordt weer de ge
woonte ingevoerd om enkele wezen, die
zich het best hebben gedragen, een premie
te geven, bestaande in een boekgeschenk,
te betalen uit een fonds, dat in 1763—1764
is gevormd uit een dankoffer, groot 250,
op 24 April 1763 gevonden in het zakje van
de weesdiakenen, toen in de kerken gedankt
werd voor het herstel van de prins-stad
houder.
1 April 1815. Leeuwarden, Harlingen en
Sneek worden aangewezen tot formering
van vrijwillige compagnieën voetvolk voor
's lands defensie.
April 1814. Met muziek en vreugde
gejuich wordt van de pui van het Leeu
warder Stadhuis afgekondigd de procla
matie des Konings, dat het ontwerp der
grondwet tot wet was verheven.
0
