Er komt een
Tuinopzichter van Maria Louise
met grote wetenschappelijke belangstelling
Johannes Hermann Knoopstraat
In de buurt van de Pieter Stuyvesantweg komt een der nieuwe straten
Johann Hermann Knoopstraat te heten. Het is een naam, die bij. menig
een de vraag kan oproepen wie de drager daarvan is geweest en bij
het beantwoorden hiervan komt men te staan tegenover een figuur uit het
vroegere Leeuwarden, die alleszins het bespreken waard is. Het merk
waardige is daarbij, dat we over de man eigenlijk maar weinig weten;
zo is zelfs zijn sterfdatum niet bekend, althans niet opgediept uit de
bronnen, waarin deze mogelijkerwijs vermeld is. Een portret ontbreekt al
evenzeer, zodat we onze lezers 's mans voorkomen niet voor ogen kunnen
stellen. Bekend is eigenlijk alleen zijn wetenschappelijk werk, dat naar
omvang en verscheidenheid respectabel genoemd kan worden. In de eerste
plaats was hij plantkundige en op grond hiervan is een straat met zijn
naam op haar plaats in de buurt waar de vruchtennamen overheersen.
elders geacht zijn", „Fructologia of be-
schryving der vrugtboomen en vrugten",
„Dendrologia of beschryving der planta-
gie-gewassen" en ten slotte „Beschryving
van de moes- en keuken-tuin, waar agter
nog gevoegt zyn verscheidene Naam
lijsten van gewassen, wortels, kruiden,
vrugten enz."
Maar ook buiten de botanie was Knoop
een actief man op het wetenschappelijke
gebied, waar de scheiding tussen de
verschillende takken nog lang zo groot
niet was als nu. Eén mens kon in de
achttiende eeuw nog wel zo ongeveer
het hele terrein der wetenschappen over
zien en zo slaagde de hortulanus van
Maria Louise er in met kennis van zaken
te schrijven over:
Johann Herman Knoop was een Duitser.
Hij werd omstreeks 1700 geboren te
Hessen-Kassei, waar zijn vader hofhortu-
lanus (plantkundige dus) was. Hij werd
naar Leeuwarden gehaald door Maria
Louise, die hem het beheer over de vor
stelijke tuinen in en bij de Friese hoofd
stad opdroeg. Hoe het hem precies ge
gaan is, blijft een mysterie; enerzijds
mag uit het feit dat hij deze functie acht
tien jaar bleef bekleden worden afgeleid,
dat hij voor zijn taak was opgewassen,
anderzijds is de omstandigheid dat hij
na die achttien jaar op grond van zijn
levensgedrag werd ontslagen minder
gunstig voor zijn prestige.
Hoe dit zij, de veelzijdige wetenschap
pelijke belangstelling van Knoop en de
vruchten daarvan geven deze immigrant
in Leeuwarden tóch wel recht op een
ereplaatsje in de rij der aanzienlijken
van vroeger. Er zijn tal van boeken en
boekjes van zijn hand verschenen en u
kunt ze nog altijd vinden in ons stads
archief boven in het stadhuis. Uiteraard
heeft een groot deel van deze werken
betrekking op de plantkunde en de prac-
tische toepassingen daarvan. Zo zijn er
„De beknopte huishoudelijke hovenier",
„Hoveniers-konst", „Historisch-natuur
kundige onderwysingen over het rijk der
groejende lichamen of planten" (De be
werking van een Duits werk van Chr.
G. Ludwig, een hoogleraar te Leipzig),
„Pomologia dat is beschryvinge en
afbeeldingen van de beste soorten van Geografie en historie in „Tegenwoordige
appels en peeren, welke in Neder- en staat van Friesland" en „Beschryving
Hoog-Duitsland, Frankrijk, Engelland en van den geheelen aardkloot" (waarbij
mm» «u i» - v
Johann Hermann Knoop, de „hofhortulanus" van Maria Louise heeft zich ook met
kaarttekenen beziggehouden. Deze plattegrond van Leeuwarden is van zijn hand
