De Boterwaag
stond
vroeger bij de
Tontjespijp
Fa. H. JOLMEOS ZOOI
VERHUIZINGEN
TRANSPORTEN
Bredere luifel
LEEUWARDEN, EMMAKADE Z.Z. 62
TEL. O 5100 - 24595 b.g.g. 25765
15
.HJOlNffiSlZ».
WMSH IS&iMrn
Een gebouw, waarvan de af
beelding in bijna geen enkele
folder over Leeuwarden ont
breekt en waaraan geen vreem
deling zonder meer voorbij zal
gaan, dat is de voormalige
Stads Boter Waag op de Leeu
warder Nieuwestad. In de loop
van de eeuwen altijd tijdig ge
restaureerd, bleef de oude Waag
in een voortreffelijke conditie
voor ons bewaard en als een on
misbaar monument staat dit
pronkstukje van bouwkunst uit
vroeger tijden nu in het hart
van onze moderne stad.
De over-over-overgrootouders
van de over-over-overgroot
ouders van onze over-over-over
grootouders hebben de brede
ruimte tussen de „stille" en de
„drukke" kant van de Nieuwe
stad nog zonder dit schilderach
tige gebouwtje gekend, want
heel vroeger stond de Stads Bo
ter en Zout Waag een dertig me
ter verderop: vlak bij de Ton
tjespijp en tegenover de Sint Ja-
cobspoort, die de stad eens op
dit punt van de buitenwereld af
sloot -ongeveer op de plaats
dus, waar nu een telefooncel
staat.
Maar dat is wel lang geleden
hoor, want nog voor 1600 werd
„onze" Waag gebouwd, omdat
het oude gebouwtje door de zich
snel ontwikkelende handel ten
slotte te klein bleek te zijn. Op
een punt, dat als standplaats
voor de Waag geschikter werd
geacht pal tegenover de Ee,
die hier op het water van de
Nieuwestad uitkwam, begon
men in 1595 met de bouw en
drie jaar later moet het Waag-
gebouwtje zijn voltooid, want een
gedenksteen in de muur geeft
dit jaartal aan.
Het gebouw zag er toen nog wel
wat anders uit dan nu, want
door niet minder dan zes brede
poorten konden de boterverko-
pers de benedenruimte betreden:
er zaten twee toegangspoorten
in de oostelijke en de westelijke
muren en in totaal vier in de
muren aan de noordelijke en de
zuidelijke kant.
De bovenverdieping was eerst
bestemd voor het houden van
verkopingen „van vastigheden
ten voordele van de Diakoniear-
men", maar later hield het
Krijgsgericht er zittingen, werd
ze tot Burgerwacht bestemd en
vond de Nachtwacht er een on
derdak.
Om de handel te bevorderen
stond de stedelijke regering in
1643 toe, dat de kooplieden de
Waag gebruikten als beursge
bouw, waarin ze elke morgen tus
sen elf en twaalf bij elkaar kon
den komen. Alleen, wanneer de
regen een verblijf in de open en
tochtige benedenverdieping min
der plezierig maakte, mochten
de heren verhuizen naar de bo
venzaal.
In 1786 kreeg de Waag een brede
re luifel, die door twintig hou
ten kolommen gedragen werd.
Tot zo'n zeventig jaar geleden
hebben deze houten pilaren het
gebouw ontsierd: toen, bij een al
gehele restauratie in de jaren
tussen 1884 en 1890, werden
ze verwijderd en kreeg de Waag
het schilderachtige aanzien, dat
ze nu nog heeft.
Overigens heeft die luifel in de
loop van de jaren altijd de aan
dacht van het stadsbestuur ge
vangen gehouden en meer dan
eens werd ermee geëxperimen
teerd om de boter, die er onder
opgeslagen werd, nóg beter te
kunnen beschermen tegen de
zon. Zo werd het afdak in 1816
een el breder gemaakt, zodat
er toen 1300 in plaats van 900
vaten boter in de schaduw kon
den staan en een kwarteeuw la
ter bracht men iedere markt
dag aan de oost- en aan de west
zijde van de luifel twee losse
schermen aan, die 's avonds
weer werden weggenomen.
Tot 1884 zou het gebouw z'n
bestemming als boterwaag nog
behouden: toen trokken de bo-
terverkopers naar het veel
grotere Beursgebouw aan de
Wirdumerdijk, dat vier jaar
eerder al was gereedgekomen.
De benedenruimte werd nu een
wachtlokaal voor de brandweer
en een bergplaats voor brand-
blusmiddelen, het bovenlokaal,
waarin eerder al de Stedelijke
Muziekschool gehuisvest was
geweest, werd nu bestemd voor
de zittingen van de Militieraad,
terwijl nu ook het Stedelijke
Muziekcorps er z'n repetities
hield.
Weer veel later werd een deel
van de benedenruimte van de
Waag onteerd, doordat de ge
meente dames en heren stadge
noten in de gelegenheid stelde
datgene te doen, wat anders in
het kleinste vertrek van ieder
huis wordt gedaan.
De bovenzaal verleende achter
eenvolgens nog gastvrijheid aan
het Friesch Natuur Historisch
Museum, dat nu al weer vele ja
ren in de Heerestraat zit, en aan
de Vrije Katholieke Kerk.
Welke bestemming het prachti
ge Waaggebouwtje in de naaste
toekomst krijgt, is nog een open
vraag. Een vloedgolf van inge
zonden stukken kort geleden
in de plaatselijke kranten met
suggesties over een bevredigend
gebruik van de ruimten in de
Waag heeft wel aangetoond, dat
een deel van de Leeuwarder be
volking de oude Waag graag
een bestemming gunt, die beter
past bij het karakter van dit
monument dan die openbare
privaten voor dames-en-heren-
in-nood.
Bergplaats voor meubelen - Verpakken en verzenden naar alle werelddelen
Ruim een
halve eeuw
ervaring
