Sociëteit Amicitia.
moest hoofd huiden voor
Harmonie
Vir<&rnerdt/k
UIT GROOTMOEDERS ANSICHTENALBUM
fj estig jaar is het nu alweer geleden, dat
de Sociëteit Amicitia moest worden opgehe
ven, toen bleek, dat de soos van de Har
monie de oude Sociëteit aan de Wirdumer-
dijk de wind volkomen uit de zeilen nam:
in 1902 werd het gebouw in openbare vei
ling verkocht en daarna ingericht als een
hotel, dat de naam Amicitia op de pui liet
staan.
Vandaar, dat de naam van de voormalige
sociëteit tot de huidige dag bleef bestaan,
maar van de soos zelf herinneren alleen de
alleroudsten onder ons zich nog heel vaag
iets uit hun prille jeugd.
De Sociëteit Amicitia was in 1837 opgericht,
toen de (nóg deftiger) Groote Sociëteit te
genover de Langepijp op de Nieuwestad al
vele tientallen jaren bestond. Ook voor die
tijd kwamen de meeste van de deftige bur
gers, die er lid van werden, op geregelde
tijden bij elkaar, maar door het ontbreken
van een eigen lokaal was er aan de socië
teit nooit eerder een vaste vorm gegeven.
In 1837 gebeurde dat dus wel, hoewel de
Sociëteit Amicitia toen ook nog niet direct
over een eigen huis beschikte. In de eer
ste drie jaar van haar bestaan kwamen de
leden bijeen in een zaal boven het Friesch
Koffijhuis aan de Wirdumerdijk, dat stond
op de plaats, waar nu de Rotterdamse Bank
gevestigd is.
De voorspoedige groei van de Sociëteit,
die in de zomer van 1839 al meer dan hon
derd leden had, maakte het echter toen al
mogelijk, dat er plannen kwamen voor een
eigen gebouw, waarin de sociëteitsleden dus
heer en meester zouden zijn.
"E.®.n ver2°ek om een dergelijk modern so
ciëteitsgebouw te stichten aan het begin
van de Wirdumerdijk, waar tot voor enke
le jaren de Wirdumerpoort had gestaan,
vond veel begrip bij de gemeenteraad, die
onmiddellijk besloot de benodigde grond
tegen een pacht van vijfentwintig gulden per
jaar aan de Sociëteit Amicitia af te
staan.
De architect Th. Romein ontwierp een plan
en in april 1840 kon het bouwen van de
nieuwe sociëteit voor het in onze ogen lut
tele bedrag van 26.700 worden aanbe
steed. In de zomer van het jaar daarna
kwam het klaar en konden de leden hun
nieuwe Sociëteitsgebouw met de daarach
ter gelegen kolfbaan, annex concert- en
danszaal betrekken.
Door het bezit van deze Concert- en dans
zaal kon het gebouw dus ook voor andere
doeleinden worden bestemd en behalve
als een trefpunt voor de leden van de So
ciëteit, kreeg Amicitia voor onze verre
voorouders veel betekenis als congres- en
vergaderplaats en voor bijeenkomsten van
feestelijke aard.
In 1852 werd ook aan de zuidzijde van het
gebouw, aan de Nieuweweg dus, een uit
gang gemaakt en in 1879 kreeg de sociëteit
er een op pilaren rustende waranda bij. Bo
vendien werd er toen aan de sociëteitszaal
een leeskamer en een biljartzaal toegevoegd
en van die tijd af, werd er dus niet alleen
gekolfd maar ook gebiljart.
Zo ging de Sociëteit Amicitia een tijdperk
van grote bloei tegemoet, tot de soos een
geduchte concurrent kreeg aan de Vereniging
De Harmonie, die in 1878 werd opgericht
en drie jaar later met het totstandkomen van
de schouwburg aan het Ruiterskwartier haar
eigen sociëteitslokaal kreeg.
Verscheidene leden van Amicitia gingen in
de loop van de volgende jaren over naar de
Harmonie, die in 1891 een belangrijke aan
winst kreeg met het voltooien van de kegel
baan.
Terwijl zo de Vereniging De Harmonie in
de eerste tientallen jaren van haar bestaan
voortdurend groeide, ging de Sociëteit Ami
citia langzaam maar zeker in ledental en
aanzien achteruit en in 1902, nu precies zes
tig jaar geleden dus, viel het droeve besluit
de Sociëteit aan de Wirdumerdijk op te hef
fen.
De gebroeders C. A. en H. C. Feldhaus
verbouwden het grote gebouw toen tot ho
tel en tot na de laatste wereldoorlog bleef
de familie Feldhaus er de scepter zwaaien.
Korte tijd na de bevrijding kwam er een
andere hotelier, maar de naam Amicitia bleef
bestaan om de herinnering levend te houden
aan de tijd, dat het gebouw een trefpunt
was voor een deel van de „aanzienlijke"
Leeuwarder burgerij.
Intussen hebben de veranderde tijden ook
de populariteit van de Harmonie als Sociëteit
wel wat aangetast, maar toch is deze soos
blijven bestaan en nog steeds kan er gespro
ken worden van sociëteitsleven in dit
schouwburggebouw.
Prentbriefkaarten met het Hotel Amicitia
erop zijn er bij de vleet, prentbriefkaarten
met de Sociëteit Amicitia erop, zijn er maar
enkele. De hierbij gereproduceerde kaart uit
grootmoeders ansichtenalbum een uitgave
van Dijkstra's boekhandel moet kort voor
het verbouwen van de Sociëteit zijn ge
maakt: er staan nog pilaren voor het pand,
de tweede verdieping zit er nog niet op en
er staat nog Anno 1840 op de gevel.
De andere kaart, van de Harmonie, is een
uitgave van de winkelier L. Cohen van de
Kelders en moet omstreeks 1920 zijn ge
maakt.
Fenno L. Schoustra.
