MENSEN
METEN
DE TIJD
Een nieuwtje op horlogegebied: het verlovingshorloge, dat de
jongelui elkaar schenken gelijk met de ringen. Laten we aan
nemen dat ze daarmee willen zeggen steeds de tijd voor elkaar
te hebben
Op 20, 21 en 22 juni wordt in de Harmonie
een interessante tentoonstelling onder de
naam „Mensen meten de Tijd" gehouden.
Het is een onderwerp waarmee ieder te
maken heeft, want voortdurend hebben we
er in onze geordende samenleving behoef
te aan de tijd in mootjes te verdelen. We
leggen het verleden naar de tijdsorde vast,
we willen voortdurend weten waar we het
ondeelbare ogenblik van nu in de tijd
moeten plaatsen en ook het toekomstbeeld
projecteren we op de kalender en de klok.
Eens heeft de mens genoegen kunnen ne
men met een zeer globale indeling van de
tijd: de ochtend, de middag, de avond, de
nacht en verder lente, zomer, herfst en
winter. Voor een primitieve samenleving
was dit genoeg, maar een grotere nauwkeurigheid werd al gauw
nodig. De mens constateerde, dat de zon de dagindeling bepaalt
en hij wist ook, dat de loop van de zon door een grote wetmatig
heid werd gekenmerkt. Daarom ging hij de zonnestand voor de
tijdsbepaling gebruiken. De eenvoudigste zonnewijzer is een stokje
in de grond, waarvan de schaduw op elk uur van de dag in een
bepaalde richting wijst. De gecompliceerde zonnewijzers waren
later sierstukken in menige tuin, al gingen ze hun betekenis als
tijdwijzers allengs verliezen door de komst der uurwerken. Het
primitiefste uurwerk is de zandloper, waarin zij het op een
zeer simpele manier mechanische middelen worden gebruikt
om de tijd te meten. Tweeduizend jaar voor Christus beschikten
de Egyptenaren al over water-uurwerken, Christiaan Huygens,
zo is ons op de lagere school ingeprent, vond het slinger-uurwerk
uit en toen men de aandrijving met een veer had leren kennen,
Maandblad onder auspiciën van de
Stichting „Leeuwarder Gemeenschap"
12e jaargang no. 5 mei 1963
Redactie-commissie:
Mevr. A. J. Bearda Bakker-Stuiveling
H. Kingmans
Pater H. W. Dijkman O.P.
J. T. Vellenga
Redacteur: W. H. Kuipers, telef. 28203
Adres administratie:
Voorstreek 101-103, tel. 22046 en 22047
Redactie:
Stadhuis Leeuwarden, tel. 21141
Abonnementsprijs 2,50 per jaar
Giro-nummer 809910 ten name
N.V. Erven Koumans Smeding,
Leeuwarden
werd de weg vrij voor de horloges. Het zakhorloge van vroeger,
nu oneerbiedig „raap" genoemd, later het polshorloge, dat steeds
kleiner werd en technisch meer geperfectioneerd, vooral door het
werk der Zwitserse uurwerkmakers.
SIERSTUK
De klok heeft al eeuwen de mens van de wieg tot het graf ver
gezeld en de uren van zijn leven afgeteld. In elk huis hoort een
klok en het spreekt vanzelf, dat dit huismeubel ook artistiek de
nodige aandacht kreeg en daardoor naar fraaie, sterk traditionele
vormen toegroeide. We zien dat bij de Friese klokken, de Jouster
klokken en zoveel andere typen, hier en elders in de wereld.
De neiging om de klok een ereplaats in huis te geven en een
mooie klok te begeren heeft misschien ook wel een mystieke
achtergrond: uit de onenigheid der omwentelingen van de wijzers
spreekt de eindeloosheid van de tijd. In het tikken van de klok
klinkt door, dat elk moment verdwijnt bij zijn geboorte. De tijd
is onbegrensd, onze tijd is beperkt.
Ook van het horloge maakt de sierkunst zich steeds meer meester.
De mogelijkheid daartoe is ontstaan, sinds de horlogetechniek
meer vrijheid van vormgeving veroorloofde dan mogelijk was
toen het maken van een horloge een kwestie was van het met
moeite alle onderdelen in een beperkte ruimte samenbrengen. Nog
altijd dragen we het horloge primair als middel om de tijd aan
de weet te komen, maar er begint zich steeds meer de behoefte
te ontwikkelen om het horloge als sieraad te beschouwen.
De tentoonstelling in de Harmonie geeft van dit alles een indruk.
Men kan er zo'n oud Egyptisch water-uurwerk zien, de Friese
klok, de Zaanse klok enzovoort zijn aanwezig in de historische
afdeling. Ruime aandacht wordt echter ook besteed aan het hor
loge als sieraad, zelfs in kleine modeshows. Dit laatste is niet te
verwonderen, wanneer men weet, dat het Centraal Orgaan voor
de Juweliers en Horlogers aansprakelijk is voor deze expositie.
Wat u het meest mocht interesseren: het oude of het nieuwe, u
kunt allicht op 20, 21 en 22 juni eens in de Harmonie gaan
kijken. Wanneer u daarvoor de tijd heeft
