hier de kaak of pronkpaai gestaan en wel in het midden van de
leuning van de pijp, aan de kant van de Kelders. Het was een
hardstenen geval, met de afbeelding van een leeuw aan de
bovenkant. Daarna heeft de kaak bij het stadhuis gestaan. Aan
de andere kant van de Brol, bij het begin van de Weaze stond
aan de waterkant het Bierdragershuisje, dat in 1648 is afgebro
ken. De bierdragers waren niet zozeer sjouwermannen als wel
belastingcontroleurs, die moesten toezien op de betaling van de
accijnzen op deze drank. Ze hadden een strategisch welgekozen
plaats, want de Kelders fungeerden als opslagplaatsen voor het
bier, dat geladen en gelost werd op de Bierkade, de lage wal
langs het water op deze plaats.
Waar komt de naam Brol vandaan? Zelfs onze lokale historie
schrijver Eekhoff, die als goede negentiende eeuv/er niet be
ducht was voor een fantasietje, laat zich niet tot een positieve
uitspraak verleiden. Brol zou wel eens „breidel" kunnen zijn,
meent hij. De breidel kan hier dan een waterkering zijn geweest
bij de uitmonding van het Vliet, via het Naauw, in de Middelzee.
We gaan nu eens kijken naar de andere foto, die ons de Wil
lemskade van de Wirdumerpoorts- of Beursbrug te zien geeft.
Dit is dus de zuidelijke grens van de binnenstad, maar de lijn
loopt anders dan het geval was toen Leeuwarden nog het karak
ter had van een oude vestingstad. In de vorige eeuw zijn deze
veranderingen ontstaan. In het begin van deze periode vertoonde
de gracht het fraaie bochtenwerk, dat we nu nog kennen bij de
Prinsentuin. Rechts was het bolwerk, links de lommerrijke, met
bomen beplante buitensingel. En iets verder naar rechts dan
waar de foto is gemaakt was de Wirdumerpoort.
Maar Leeuwarden had geen vestingwerken meer nodig. De poort
verdween en over de gracht kwam een bruggetje te liggen dat
de bevolking het Thysketiltje noemde, ter ere van burgemeester
Thijs Feenstra, die het tot stand had gebracht.
De grote veranderingen werden ingeluid door een raadsbesluit
uit 1867: een plan voor de bebouwing van de grond bezuiden
het Zaailand en het rechttrekken van de gracht. In het volgende
jaar reeds was dit werk grotendeels voltooid en in 1879 volgde
een raadsbesluit, dat het plan goedkeurde tot de bebouwing
van het terrein tussen de gracht en het spoorstation.
De foto geeft dus in hoofdzaak een in de vorige eeuw ontstane
situatie weer en dit geldt ook voor de Beurs, die in 1880 gereed
kwam.
