Uit de rapporten
van de
Binnenlandse Strijdkrachten
oorlog
v r ij h e i d
Duitsers jagen op mensen
Het laatst
van de
en de
eerste dagen
van
KIP CARAVANS, boten en kano's. VAN WEEGHELS BAGAGEWAGENS. LllXen's KampeerhliiS
6
2 oktober 1944:
Daar de meest nodige maatregelen voor de
organisatie zijn getroffen en in verband met
de veiligheid, zal het zenden van stukken
zoveel mogelijk beperkt worden. In verband
hiermee wordt de koerier(ster) maandag en
donderdag gezonden. Eventuele stukken
kunnen dan worden mee teruggegeven. De
toestand in Leeuwarden maakt het nood
zakelijk in de meeste gevallen koeriersters
te gebruiken.
Hoewel er enkele arrestaties en pogingen
tot arrestatie zijn gedaan, is er in Friesland
nog geen reden tot ongerustheid.
10 oktober 1944:
Correspondentieadres Chef-staf: (uitgeknipt)
adres na lezing onmiddellijk vernietigen.
12 oktober 1944:
Bij de arbeidersvordering (Arbeitseinsatz
für Erdarbeiten) is gebleken, dat velen voor
de intimidatie van de Duitsers zijn bezwe
ken en uit vrees voor straf voor zichzelf
en de gezinnen zich hebben aangemeld.
Hoewel het moeilijk is hier een percentage
te geven, lijkt het ons, dat zich 70-80 ®/o
hebben gemeld, vermoedelijk nog meer. De
houding van de leiders van de illegale
groepen is geweest, dat de leden van al
deze organisaties moeten weigeren om zich
te melden. Doen ze het wel, dan hebben ze
hun plaatsen in deze groepen daardoor
verloren.
In Leeuwarden zijn tot nu toe geen repre
sailles genomen. De dag vóór de melding
werden veel maatregelen genomen, bijv. af
zetting, aanhouding, controle P.B. Degenen,
die niet gegaan zijn moeten zich niet op
straat vertonen.
Gewaarschuwd wordt voor het verrichten
van koeriersdiensten in verpleegstersuni
form, daar daarop zeer bijzondere controle
zou bestaan.
16 oktober 1944:
Er wordt nogmaals gewaarschuwd tegen
provocatie van Duitse zijde, die tot doel
heeft de verzetsgroepen tot ontijdige acties
of tot bekendmaking van hun plaatsen te
bewegen. Bij deze provocatie werd door
handlangers van de S.D. in een enkel geval
van Engelse uniformen gebruik gemaakt.
In Leeuwarden-Huizum was zondag huis
zoeking. Aantal slachtoffers gering. Men
sen moeten in huis een schuilplaats hebben.
Houdt in deze moeilijke tijd onze organisa
tie bij elkaar. Betracht daarbij de meest
mogelijke voorzichtigheid.
30 oktober 1944:
In verband met de grote razzia van vrijdag
j.l. te Leeuwarden was de verzending van
post onmogelijk. Omdat er geen „haast-
stukken" bij waren, vindt de verzending
heden (dinsdag) plaats.
Een groot aantal mannen is bezweken voor
de intimidatie van de Duitsers en heeft zich
uit vrees gemeld. Naar schatting plm. 1500
man. Wie de risico durfde aanvaarden en
zich verborg in een behoorlijke schuilplaats
is niet gevonden of wilden ze niet vinden.
Weer bleek, dat over 't algemeen er niet
serieus werd gezocht. Zorg voor een goede
schuilplaats en laat u niet intimideren.
31 oktober 1944:
Door Grüne Polizei worden te Leeuwarden
zo nu en dan razzia's gehouden, welke tel
kens weer slachtoffers opleveren.
Ook in de provincie, buiten Leeuwarden,
controleren zij streng. De groep Grüne Poli
zei bedraagt in Friesland naar schatting
200 a 300 man. Naast deze groep zijn in
verscheidene plaatsen groepen Grenzpolizei
gedetacheerd, van meestal 20. tot 25 man
bij elkaar. Op hun auto's staat het woord
ZOLL, op nummerbord de letters M.F. Op
de epauletten der manschappen staan de
letters R.S.V., d.w.z. Reichs Sicherheits Ver
band.
De controles van de Grenzpolizei zijn niet
zo scherp als van de Grüne Polizei, maar
ze heeft belangstelling voor onderduikers,
ook voor levensmiddelen.
In de meeste plaatsen worden opgeroepen
de mannelijke personen tussen 17 en 45
jaar, ook tot 50 en tot 55 jaar. De oogst is
groot geweest. Leeuwarden niet 1500 maar
2500. Het voorbeeld in de hoofdstad is niet
S. Camping, in de oorlog chel-stai
N.B.S. in Friesland, nu voorzitter van
het Comité Herdenking Bevrijding.
Er is de afgelopen twintig jaren zoveel
geschreven over de oorlog en de bezetting,
ook wat de plaatselijke geschiedenis be
treft, dat het moeilijk is nieuwe feiten en
facetten aan het licht te brengen. Natuur
lijk, er is veel verborgen gebleven van wat
hier in die jaren is gebeurd, maar men
komt steeds weer voor gelijksoortige din
gen te staan. Militair geweld is hier nau
welijks voelbaar geweest, de honger heeft
hier niet de schrijnende omvang gehad,
die in het westen van het land is gekend.
Spectaculaire gebeurtenissen waren er
slechts weinig, behalve de overval op het
Huis van Bewaring, die door de film inter
nationale faam heeft gekregen.
Het leed dat hier is aangericht ligt ver
scholen in en is versnipperd over vele in
dividuele gevallen. Zelfs het wegvoeren
der Joden (meer dan 500 Leeuwarders zijn
als gevolg van deze deportaties omge
komen viel niet op door een macabere
massaliteit. Ze gingen, met het weinige
dat ze mochten meenemen. Ze gingen er
gens naar toe waar ze zouden moeten wer
ken; ook de kinderen, die aan de hand
werden meegevoerd of op de arm gedragen.
De vernietigingskampen waren ver; bij de
Leeuwarders van toen (Joods of niet-Joods)
kwam de gedachte eraan zelfs niet op.
Het gebeurde in hoofdzaak elders: het
oorlogsgeweld, de moord, de honger. En
toch hebben we ook hier zeer direkt, gees
telijk en lijfelijk, met de bezetter te maken
gehad. Dit geldt vooral voor het verzet.
Aan de schaarse, bewaard gebleven docu
menten van het verzet is het onderstaande
ontleend. De heer S. Camping, chef-staf
van de Nederlandse Binnenlandse Strijd
krachten, nu zeer in theorie „rustend bur
ger" (hij is voorzitter van het Comité Her
denking Bevrijding), beschikt nog over een
map met rapporten uit het laatst van de
oorlog en het begin van de bevrijding. We
hebben er delen uitgehaald, die speciaal
betrekking hebben op Leeuwarden.
Er komen geen schokkende dingen in voor,
en er zitten hiaten in het dossier, maar wel
rijst naar ons gevoel uit de veelheid van
mededelingen iets op van de sfeer waarin
toen werd geleefd waarin in het bijzon
der de mensen van het verzet leefden
SCOUT kampeervouwwagen. Trekhaken en alle onderdelen voor caravans. EN ZEILMAKERIJ
BUNGALOW- en diverse andere modellen tenten. Tuinmeubelen en parasols. VERLENGDE SCHRANS 81 - TEL. 27023
Tevens volledige uitrustingen. Zonweringen. LEEUWARDEN
