MOHRMANN 1IO JAAR
Begin was ??I>urger$medery
/or'
8
Landbouwcrisis,
Frans-Duitse oorlog,
gashouders,
lantaarnpalen,
fornuizen
MOHRMANN maakte het (mee)
T ES >tór#r
De oudste metaalverwerkende industrie van Leeuwarden is de n.v. v/h B. Mohrmann en
Co aan de Jachthavenstraat, op het oostelijk industrieterrein. De grondslag voor dit mo
derne bedrijf, waar ongeveer 100 man emplooi vinden, is gelegd in 1856 toen Bene
dictus Mohrmann in de Grote Hoogstraat, waar thans een Spaans aandoend café S te
vinden, een „burgersmederij begon. Vier knechten nam hij in dienst. Een van deze
vier, meesterknecht Martinus Feiters, was de overgrootvader van de huidige directeur
van het bedrijf, de heer D. M. Feiters. "uiuige directeur
De geschiedenis van dit 110-jarige bedrijf is zeer nauw verweven met de geschiedenis
van de stad. Uit de jaren 1862 tot en met 1885 beschikt het nog over LmpTet tal
verslagen en de samenstellers daarvan vermeldden hierin vele wetenswaardigheden
er Leeuwarden maar ook over de Nederlandse en de Europese economische situatie
waarvan het bedrijf zo afhankelijk was. Zo zijn er interessante medSSSSTST^
mentaren over de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871 en de mechanisatie van de land
ouw m Friesland. Aan de hand van deze rapporten zijn ook duidelijk de groei en de
bloei van het bedrijf te reconstrueren.
Zowel uit de historie van het bedrijf als uit de
hedendaagse situatie komt duidelijk naar vo
ren, dat dit bedrijf nooit aan de weg timmert.
Ondanks het feit dat het nu tot een middel
grote industrie gerekend mag worden, heeft
Mohrmann nog altijd iets van die sfeer van de
negentiende eeuwse burgersmederij bewaard.
De binding tussen klant en bedrijf is een sterk
persoonlijke relatie. Er is geen vertegenwoor
diger, maar de directeur, de heer Feiters, be
zoekt eens per jaar zijn vaste klanten.
Dit wil echter geenszins zeggen dat de indus
trie niet met zijn tijd is meegegaan. Integen
deel, de fabriek heeft steeds nieuwe wegen
moeten inslaan. De burgersmederij kreeg een
ijzergieterij en een handelsonderneming naast
zich. De ijzergieterij kwam tot grote bloei
dank zij de opkomst van de gasfabrieken. Toen
de produktie in de ijzergieterij terugliep, zocht
men het in de grofsmederij (kachels en fornui
zen)- In 1878 leverde Mohrmann voor het eerst
gietijzeren ramen. Thans bestaat de produktie
voor bijna 60 uit ramen (stalen en aluminium)
en voor 40 uit grotere en kleinere construc
tiewerken, waarmee het bedrijf in 1885 begon,
toen het opdracht kreeg voor het maken van
een brug over de Dokkumer Nieuwezijlen.
In 1890 sloot Mohrmann de gieterij, die onge
twijfeld het bedrijf groot heeft gemaakt. De ge
bouwen op Camstraburen werden publiek ver
kocht. Op het programma stonden toen nog
uitsluitend landbouwwerktuigen en construc
tiewerken. Reeds voor 1900 heeft de familie
Mohrmann zich geheel teruggetrokken uit het
bedrijf. De directeur, de heer A. J. Roosenboom
(directeur van de Stanfriesboten) benoemde in
1905 een tweede vennoot: de Leeuwarder wijn
handelaar en notabele N. T. Haverschmidt. Dat
zelfde jaar overleed de heer Roosenboom nog
en de heer Haverschmidt betrok zijn bedrijfs
leider Christiaan Feiters nauw bij de bedrijfs
voering. Ruim twintig jaar later nam de zoon
van deze Christiaan Feiters, Martinus, de ge
hele vennootschap over (1936). Martinus Fei
ters was toen al tien jaar directielid geweest
van de firma B. Mohrmann en Co.
In 1914 werd de fabricage van landbouwwerk
tuigen stopgezet, wegens gebrek aan grond
stoffen. Twaalf jaar lang specialiseerde Mohr
mann zich in constructiewerk, maar vanaf 1926
kwam daar een nieuw produkt bij: metalen
ramen en deuren. De eerste levering betrof de
stalen ramen voor een zuivelfabriek in Kam
pen. Nog voor de tweede wereldoorlog was
men al overgegaan tot het vervaardigen van
bronzen winkelpuien en govelbekledingen en
in het begin van de jaren vijftig werden de
eerste aluminium deuren geleverd. In dit pro-
duktieschema is tot de dag van vandaag geen
verandering gekomen. In de jaren vijftig richt
ten directeur Martinus Feiters en diens zoon
D. M. Feiters een naamloze (familie)vennoot-
schap op onder de naam n.v. v/h Firma B
Mohrmann en Co. In 1957 werd de fabriek van
de Van Swietenstraat overgebracht naar het
oostelijk industrieterrein. Vijf jaar later volgde
de constructieafdeling, die werd ondergebracht
in een nieuwe hal van 1470 m-\ Bijzonder veel
medewerking bij deze „verhuizing" ondervond
het bednjf van de gemeentelijke autoriteiten
,nc„, overhJden van de heer M. Feiters in
1959 berust de leiding van het bedrijf bij de
heer D. M. Feiters.
Van kleine burgersmederij is Mohrmann qe-
groeid tot een bedrijt met regionale betekenis
Jaarlijks verlaten ongeveer 1240 ton construc
tiestaai de iabriek en ruim 260 ton staal aan
raamprofielen. Generaties lange contacten met
de vaste clientèle zorgen voor de goede ganq
van zaken. Een modern bedrijf met een stevige
traditie als basis.
De jaarverslagen van Mohrmann beginnen met
1861. Benedictus Mohrmann (afkomstig uit het
Duitse Mettingen, vermoedelijk hier begonnen
als „lapkepoep", gelijk de Brenninkmeyers)
gaat met C. Mohrmann een overeenkomst aan
voor de exploitatie van een ijzergieterij. Aan
Camstraburen wordt een terrein gekocht voor
de bouw van een gieterij. Zolang alles nog niet
klaar is, worden de stadsturfschuren als opslag
plaats gehuurd. Het verslag maakt melding van
het salaris der beide bazen Hulshoff en Feiters-
samen verdienen zij 362,— in het jaar.
In 1862 komt de gieterij aan Camstraburen ge
reed. De ovens verstoken veel kolen. Gemeente
en provincie kopen de slakken op voor ver
hoging en verbetering van de belangrijkste
toegangswegen. Verheugd maakt de samenstel
ler van het jaarverslag gewag van het feit dat
het aantal klanten gestegen is tot 127. In de
fabriek werken 26 ouderen en 34 jongeren.
In 1863 arriveert het eerste kolenschip met een
lading rechtstreeks uit Engeland. Het stoom-
zeilschip meet 385 ton.
Op 1 oktober 1864 gaat Benedictus Mohrmann
een vennootschap aan met Arend Joh. Roosen
boom, directeur van de Stanfriesboten. Hiermee
wordt de financiering van de gieterij verze
kerd.
Het jaar daarop (1865) staat in het teken van
het overlijden van de stichter van de firma, de
Een nota uit het jaar 1857 van de smid-, slot- en kagchelmaker B. Mohrmann voor de
gemeente Leeuwarden. Een klepel van een klok kreeg een nieuw oog De klok staat
thans nog m de kelder van het stadhuis.
(ls»o4straat
Mi li. N. 66.
vr/W
:.-k
sr yf'A.s "A'
■As r ss ss /s- ss sr
yS
S V S:
yA'rSC' ys
