Rembrandt
en Saskia
Uil h
achl e
was
lus 1
gedu
ward
Hol
was,
in D
van
Baltt
van
wees
prins
Rom
In ie
voca
proo
belet
Sask
Ulric
bran
wiss<
Iers:
Antj
Mak
echtt
cois
van
Sask
de C
Eekl
getri
Gee;
man
een
was
fami
kath
Je 1
heel
leef
jaar
toer
Ze
hier
Part
ook
Uile
vert
die
op
bee
In 1
in l
min
bun
Mat
Saskia is terug in het Fries Museum.
Het schilderij, door Rembrandt gemaakt
en gesigneerd in 1633, heeft weer zijn
oude plaats op de grote zaal, na enkele
maanden afwezigheid. Gelukkig. Want
de lieve zomer lang is er dagelijks door
bezoekers gevraagd, waar „onze" Rem
brandt was. En altijd moesten we hen,
met een beetje verdriet, verwijzen naar
het stadhuis van Bolsward, waar het
portret tijdens de zomertentoonstelling
in de vierschaar heeft gehangen. Met
recht en reden. De Bolswarder tentoon
stelling immers was gewijd aan de per
soon, het werk en het tijdsgewricht van
Gysbert Japicx. Die tijd, de Gouden
Eeuw, is vooral zichtbaar te maken met
voorbeelden van onze onvolprezen
schilderkunst. Eén van de heel grote
namen is dan Rembrandt. Welnu, er is
in Friesland een Rembrandt het por
tret namelijk van zijn vrouw Saskia, die
een Friezin was en daarenboven een
tijdgenote van Gysbert. Het lag dus wel
een beetje voor de hand, dat de Saskia
naar Bolsward verhuisde. Voor een kor
te tijd. Maar we hebben het in het mu
seum geweten: toen Saskia er niet was,
begonnen veel bezoekers haar te missen.
En hoewel er op de lege plaats een an
der schilderij heeft gehangen, misten
ook wij haar. Saskia hoort erbij, al is
het portret niet ons eigendom, maar
geleend goed.
Een geëtst dubbelportret uit het jaar 1636: Rembrandt zit aan
werk tal el; Saskia ziet toe.
Van Rembrandt weten we veel. Op de lagere school staat hij al in de boekjes. Er wordtI
vaak bij verteld, dat Rembrandt tijdens zijn latere leven miskend is. Met die vaststelling
moet je voorzichtig zijn. Rembrandt ging toen stellig een geheel eigen weg. Maar hoe
wel hij zijn grote staat had moeten opgeven de kunstenaar is failliet gegaan, omdat
hij een te duur huis bewoonde en te veel geld spendeerde aan allerlei kunst en curio-'
siteiten heeft hij in zijn latere jaren nog wel enkele belangrijke opdrachten gelui
De echte miskenning begon na zijn dood. De achttiende eeuw beschouwde hem als t
„een ketter van de schilderkunstEerst aan het einde van de negentiende eeuw leerce
men hem weer zien als een groot, zo men wil eigenzinnig, maar zeer persoonlijk schil
der. Met Vondel (als prins onzer dichters) bracht hij het sindsdien tot de schoolboekjes
Het blijft overigens de vraag of wij hem daarom kennen: met Rembrandt ben je niet
zo heel gauw klaar
Wat weten we van Saskia? Gedurende twee eeuwen is die kennis zeer beperkt geweest.
Algemeen werd aangenomen, dat Rembrandt trouwde met een boerenmeisje uit Water
land. Maar in het midden van de vorige eeuw kwam Friesland, kwam vooral de vol
ijverige Leeuwarder stadsarchivaris Wopke Eekhoff, er achter, dat Saskia een Friezin
was, een dochter van een Friese magistraat, Rombertus Uilenburgh. Toen Eekhoff dat
had gevonden, is hij helaas over één nacht ijs gegaan. Hij schreef een aardig boekje:
Het portret dat Rembrandt in 1633 schilderde van
Saskia, met wie hij een jaar later in de kerk van
Sint Anna Parochie in het kerkelijk huwelijk werd
verbonden.