Concordia
Fa. H. -HUN ZOOI
VERHUIZINGEN
TRANSPORTEN
Leeuwarder Auto Bedrijf
wijkt uit naar de
Dominic uskerk
De Harmonie
Andere mogelijkheden
LEEUWARDEN, EMMAKADE Z.Z. 62
TEL. 0 5100-24595, b.g.g. 25765
18
Op dinsdag 8 november geeft het Leeuwar
der Toonkunstkoor „Concordia" een uitvoe
ring van Bruckners Grote Mis in de Sint
Dominicuskerk. Deze mededeling lijkt in eer
ste instantie alleen maar geschikt voor de
agenda van culturele activiteiten. Je kunt
dan datum, plaats en tijd (aanvang 20.00
uur) noteren en voorlopig overgaan tot de
orde van de dag. Toch gaan er achter de
mededeling twee opvallende feiten schuil.
Want een uitvoering van dit werk van
Bruckner is voor Leeuwarden en voor Fries
land geen alledaags gebeuren. In elk geval
sedert 1940 is deze belangwekkende intense
compositie hier niet gezongen. Men kan bo
vendien even opkijken, als men leest, waar
de uitvoering wordt gegeven. „Concordia"
zoekt het voor haar najaarsconcert buiten de
wallen; in een heel goed bereikbaar kerk
gebouw, dat echter nooit voor een soortge
lijk doel werd benut. Ook aan dat feit mag
wel enige aandacht worden besteed.
Tot dusver heeft „Concordia" haar uitvoe
ringen gegeven in de Grote Kerk en in de
Harmonie. In de Jacobijnerkerk klinkt elk
voorjaar twee avonden achtereen Bachs Mat-
thaeus-Passion. Het werk is voor en ten be
hoeve van de kerk geschreven. Het dient,
als het enigszins mogelijk is, ook in een kerk
te worden uitgevoerd. De najaarsuitvoerin
gen van het Toonkunstkoor, altijd in de
eerste helft van november, worden daaren
tegen doorgaans in de Harmonie gegeven,
al is er een enkele maal een uitzondering
geweest. Van de drie vertolkingen, die „Con
cordia" na de oorlog verzorgde van de Ho-
he Messe van Bach, hebben er twee in de
Grote Kerk geklonken ook hier met het
argument, dat voor de kerk bedoelde muziek
feitelijk in een kerkelijke ruimte gezongen
moet worden. Maar tijdens de derde uitvoe
ring van de Hohe Messe zaten de duizend
luisteraars dan toch in de Harmonie.
Waarom een regel met op het eerste ge
zicht grillig lijkende uitzonderingen? En
waarom op acht november de Dominicus
kerk? De antwoorden, die gezamenlijk maar
één antwoord zijn, liggen wel voor de hand:
zowel de Grote Kerk als de Harmonie to
nen zo geen onoverkomelijke dan toch vrij
grote gebreken.
Bij een uitvoering in de kerk moet aller
eerst een omvangrijk podium worden ge
bouwd. Dat is een geldverslindende zaak
in een kerkgebouw, dat wel zo ongeveer de
nodige sfeer, doch verder een minimum aan
accommodatie biedt. Want slechts een be
perkt aantal plaatsen geeft een volledig zicht
op podium en uitvoerenden. In de meeste
gevallen ziet de luisteraar te weinig en hij
zit er bovendien tussen matig en slecht,
want van comfortabele stoelen en banken kan
Bergplaats voor meubelen
Verpakken en verzenden naar alle werelddelen
men bepaald niet spreken. Nu kan men het
stoere standpunt huldigen, dat het tijdens
een concert om de muziek gaat. Natuurlijk,
wie ontkent het. Maar de omstandigheden
tellen stellig mee. Ze zijn in de Grote
Kerk niet gunstig. Daarom past er alleen
maar dankbaarheid, dat telkenjare zoveel
getrouwen alle tegenheden van de Grote
Kerk gedurende de bijna drie en een half
uur van de Matthaeus-Passion trotseren.
Zuiver en alleen om de muziek
De bezwaren tegen de Harmonie liggen op
een heel ander vlak. Wat de Grote Kerk ont
beert comfort en pauzegelegenheid be
zit de Harmonie in ruime mate. Maar van
een werkelijke concertzaal kan, als men
voorbij ziet aan de bijna duizend comfortabe
le zitplaatsen, niét worden gesproken. In de
Grote Kerk werkt de akoestiek mee; in de
Harmonie werkt ze alleen maar tegen. De
grote zaal voldoet voor toneel; als concert
zaal blijft ze onder de maat, die een provin
ciale hoofdstad èn vooral ook de muziek mo
gen stellen. Het geeft te denken, dat de Ne
derlandse Radio Unie weigert opnamen in de
ze zaal te maken (zodat het Frysk Orkest
zijn concerten voor de RONO en voor de
Hilversumse omroepverenigingen apart voor
de microfoons in de Parkkerk moet geven).
Evenzeer tobben de grotere koren, die met
orkestbegeleiding zingen, met deze ruimte.
Het toneel is aan de kleine kant voor een
groot ensemble, zodat het koor en dan
met name de mannen een plaats moe
ten vinden achter op het toneel, waar door
de akoestische verhoudingen het zingen he
lemaal moeizaam moet blijven. Vooral
echter geldt, dat er zo weinig in de zaal
komt: de glans van de muziek slijt onder
weg van toneel naar luisteraar.
Het blijft een harde werkelijkheid, maar de
muziek kan in de Harmonie niet tot volle
ontplooiing komen. Dat feit is bekend. Er is
een miljoenenplan voor een nieuwe concert
zaal, maar de uitvoering ervan lijkt in de
eerste jaren een vrome wens. Een tweede
mogelijkheid zou zijn, dat er in de Harmonie
drastisch wordt ingegrepen en dat de gro
te zaal wordt omgezet in een bevredigende
concertruimte. Maar dan wordt ze automa
tisch minder geschikt als schouwburgzaal:
toneel en muziek stellen uiteenlopende eisen.
Op dit ogenblik kan men slechts constateren,
dat de vraag naar een ware concertzaal voor
Leeuwarden door meer dan één partij aan de
orde is gesteld. Voorlopig zullen de muziek
liefhebbers het moeten stellen met de Har
monie (waaraan ze zo zijn gewend, dat de
tekorten minder goed opvallen: het gehoor
slijt tenslotte ook).
Het mag inmiddels bekend worden veronder
steld, dat er in Leeuwarden wel eens is ge-
experimenteerd met een derde mogelijkheid
naast de Grote Kerk en de Harmonie. Het
Concertgebouworkest heeft destijds gemusi
ceerd in de bovenzaal van de Beurs. Het
Frysk Orkest heeft het daar ook enkele ma
len meestal alleen; één keer samen met
„Concordia" geprobeerd. Maar de Beurs
schept óók een levensgroot probleem Die
weidse zaal is veel te akoestisch. Je schrikt
er van de nagalm, die alleen ten koste van
grote investeringen kan worden weggewerkt
Het concert door het Amsterdamse orkest
slaagde daarom het best in akoestisch op
zicht, omdat er toen zeer uitgebreide maat
regelen waren genomen, die trouwens nog
niet het volledige muzikale rendement gaven
Worden de voorzieningen met bescheiden
beurs aangebracht, dan schiet deze bovenzaal
toch tekort (terwijl men moet blijven beden
ken, dat De Beurs een heel andere bestem
ming heeft en behoudt).
Is de Dominicuskerk een vierde en daarenbo
ven bevredigende mogelijkheid? De achtste
november zal het moeten leren. Enkele uit
gesproken voordelen zijn er. Alle rond dui
zend zitplaatsen bieden een goed zicht op de
uitvoerenden, voor wie geen speciaal podium
behoeft te worden gebouwd. De akoestiek is
bovendien veelbelovend. Pauzegelegenheid
is er daarentegen niet, maar dat probleem
speelt tijdens déze uitvoering niet, omdat de
Mis, die een tachtig minuten in beslag neemt,
als één geheel ten gehore zal worden ge
bracht terecht mijns inziens. Dat „Concor
dia" de Dominicuskerk ontdekte en ook mag
gebruiken is ondertussen niet zo zeer het ge
volg van een koortsachtig zoeken naar een
andere concertruimte als wel een der resul
taten van de Bruckner-mis zelf: enkele
rooms-katholieke leden van het Toonkunst
koor waren er van overtuigd, dat dit werk
slechts in een kerk tot zijn recht kon komen.
In de Grote Kerk met al zijn kosten en ver
dere bezwaren? Ja, misschien. Maar waar
om eigenlijk niet in de Dominicuskerk? Die
suggestie is overwogen en heeft geleid tot
een hartelijke medewerking van het betref
fende kerkbestuur. Men kan op acht novem
ber in een goed-zittende, goed-verwarmde
en akoestisch veelbelovende ruimte luiste
ren naar een voor vele Leeuwarders onbe
kende meestercompositie.
Dat „Concordia" eens naar de Grosze Messe
van Bruckner zou grijpen, viel te verwach
ten. Onder leiding van Piet Post bouwt het
koor de laatste jaren een repertoire op van
werken, die telkens tot de muzikale toppen
behoren, maar in Friesland zelden of niet
worden uitgevoerd, omdat de uitvoeringsei
sen zo hoog liggen. In die groeiende rij met
de Hohe Messe van Bach, het Requiem van
Verdi, de Missa Solemnis van Beethoven,
Ein deutsches Reqviem van Brahms en in het
nieuwere genre de Carmina Burana van
Orff hoort stellig de Mis van Bruckner.
Men kan haar analyseren; beter kan men
haar in haar extatische vroomheid en indrin
gende klankpracht beleven. De gelegenheid
daartoe wordt in de Dominicuskerk gege
ven door „Concordia", het Frysk Orkest
en de (beproefde) solisten Annette de la
Bye, Aafje Heynis, Naan Pöld een tenor
uit Estland afkomstig, die na zijn Leeuwar
der optreden in Verdi en Beethoven geen en
kele aanbeveling meer nodig heeft en
Rom Kalma. H. KINGMANS.
VOOR DE VERZORGING VAN UW DAGTOCHTEN
EN MEERDAAGSE REIZEN IN BINNEN- EN BUI
TENLAND, is het aangewezen adres:
VERLENGDE SCHRANS 22 - LEEUWARDEN - TEL. 26309
Boekingskantoren Cebuto dag- en meerdaagse reizen.
Keuze uit comfortabele toerwagens van 23 - 54 personen.
•smwzMXH ueu
Ruim een
halve eeuw
ervaring
