I» a<»ieoi;h
Melk
is goed tegen
brand
Agrarische adviezen anno 1866
15
In de „Almanak voor Landbouwers en Veehou
ders" van hel jaar 1866, uitgegeven te Leeu
warden door W. Eekholt, lezen wij menige nut
tige wenk voor de agrariër (en voor anderen),
die naar het ons lijkt hun waarde na honderd
jaar nog niet hebben verloren. Zo haasten wij
ons u mede te delen, hoe men kwaadaardige
stieren de baas kan:
„KWAADAARDIGE STIEREN kan men gemak
kelijk leiden, door den staart omhoog en met
een touw aan de horens vast te binden. Daar
door moet hij den kop omhoog houden: want
zoodra hij dien voorover brengt ol duiken wil,
doet hij zich zeiven geweldige pijn aan."
Het bezwaar lijkt ons, dat er tenslotte toch
weer iemand moet komen om het touw los te
maken en de stier daarbij ongetwijfeld in een
sterk geëmotioneerde toestand zal aantreffen...
Een geheel andere nuttige wenk vinden wij
onder het hoofd: „Melk, het beste blusch-
middel":
„Bij het ontstaan van brand in eene boerderij
moet het eerste middel tot blussching niet wa
ter, maar de voorhanden melk uit den kelder
zijn, die vooral daar moet aangewend worden,
waar men denkt dat de brand is ontstaan, om
de oorzaak het eerst te stuiten. Geene verkeer
de zuinigheid weerhoude iemand om gebruik
te maken van dit bluschmiddel, dat de boer
derij zelve geeft en voorhanden is. Eerst daar
na kan men tot water zijn toevlugt nemen".
Over de invloed van het water op de melkvor-
ming schrijft de Almanak onder meer:
„In Frankrijk wil men opgemerkt hebben, dat
het water van grooten invloed op de melk-
vorming isIn de weide zullen die koeijen
de meeste melk geven, welke het meest drin
ken. Komen de koeijen van de wei in de stal,
zoo geven ze een vierde gedeelte melk minder,
omdat het voeder veel minder melk bevat dan
het groene in de weide Daar alle spijzen,
om goed te kunnen verteerd worden, in vloei
baren toestand in het bloed worden opgeno
men, zoo volgt hieruit, dat men met het toe
dienen van droog voeder, als lijnkoek enz. niet
te rijkelijk moet zijn, maar dit liever met zui
ver water tot een pap bereiden. Om dezelfde
reden heeft men ook wel eens voorgeslagen,
het hooi met kokend water te laten aftrekken
en dit aftreksel onder den naam van hooi-thee
toe te dienen. Doch deze voedering is nogal
omslagtig en tijdroovend; te meer, daar alle
herkaauwende dieren toch eenig vast voedsel
moeten gebruiken bij de verrigtingen der ver-
teerings-werk tuigen."
Het nut der mollen, padden enz. wordt over
tuigend aangetoond:
„Meermalen heb ik reeds in dezen nuttigen
Almanak het regt der Mollen verdedigd en ze,
in plaats van als vijanden, juist als goede
vrienden van den landsman voorgedragen en
aanbevolen. Nog zeer onlangs heb ik dit weder
gedaan in mijne verhandeling, getiteld „lee-
lijke kostgangers"Ik heb daar ter loops
gezegd, dat de mol, „die waarlijk trouwe
vriend van den landman, die hem zoo vele
wormen en insekten wegvangt, omdat hij door
de hoopen aarde, die hij opwerkt, en 't welk
zijn verblijf verraadt, tot loon voor zijn ijverig
vervolgen aan de galg wordt opgehangen in
de gedaante van een strik, waarvan men zoo
vaak nog hier en daar zijn lijk ziet bengelen."
1 sept. De heer S. J. Regnery biedt hotel „De Kroon" te koop aan.
1 sept. Heropening van modehuis firma Gebroeders Janssen.
1 sept. Burgemeester Brandsma verhuist naar Leeuwarden.
2 sept Kunstmarkt in de Prinsentuin ten bate van Maeykehiem.
4 sept E.E.G.-veemarkten in de Frieslandhal hervat.
4 sept. Middenstanders in het oosten van de stad beleggen in het gebouw van de
Baptisten-gemeente aan het Vliet een protestbijeenkomst tegen de gang van
zaken bij de rioleringswerkzaamheden in hun stadsdeel, maar komen niet tot
een protest.
6 sept. Bestuurscommissie Noorden des Lands houdt in de Harmonie een bgeenkomst
voor gemeentebestuurders uit Friesland, Groningen en Drente.
6 sept. Wethouder J. ten Brug opent het nieuwe gebouw van de Gemeenteli|ke Oplei
dingsschool voor Kleuterleidsters aan de Cura^aostraat.
8 sept. Solo-cellist van het Frysk Orkest Piet Timmers overleden
9 sept. Militaire taptoe in de Frieslandhal trekt ruim 5000 bezoekers.
9 sept Afdeling Leeuwarden van de Nederlandse Katholieke Bond van Werknemers
in de bouwnijverheid „St. Joseph" viert het vijftigjarig bestaan.
11 sept Floral ia-tentoonstel ling in de Beurs. Telemannschool 2 wint de wisselbeker.
11 sept. In de bovenzaal van de Waag opent wethouder K. J. de Jong de tentoonstel
ling „De Nieuwestad in veertig jaar", tergelegenheid van het veertigiarig
bestaan van de vereniging „De Nieuwestad".
11 sept. Birmingham Citadel BancT van het Leger des Heils concerteert, ti|dens een
toernee door Nederland, in de Harmonie.
13 sept. Keuring van koeien van het F.R.S. op het terrein bij de Frieslandhal.
14 sept Honderdjarig bestaan van de R.H.B.S. in de Harmonie herdacht.
15 sept Raad van Hengelo bezoekt Leeuwarden.
15 sept. Reünie van oud-leerlingen van de R.H.B.S. s Avonds bijenkomst in de
Harmonie.
16 sept Dr. W. B. van der Meer, vroeger mondarts te Leeuwarden en een bekend wed
strijdzeiler, te Grouw op 87-jarige leeftijd overleden.
16 sept. Slotfeest van de R.H.B.S.-reünisten in de Frieslandhal, na een bezoek aan de
school en rondritten door Leeuwarden.
17 sept Brits marine-instructieschip H.M.S. „Droxford" voor een driedaags bezoek in
Leeuwarden. Het schip ligt bij de Hermesbrug.
18 sept. De 42-jarige A. van IJs dood aangetroffen in een op Eekswerd, bi| de Damme-
laan, geparkeerde vrachtauto. Waarschijnlijke oorzaak hartverlamming.
19 sept. Eerste van een reeks voorstellingen van de Wiener Eisrevue in de FrieslandhaL
19 sept. Sportclub Cambuur wint met 4—0 een lichtwedstrijd van de ere-divisieclub
21 sept. Hoofden van diensten van gemeentewerken congresseren in Leeuwarden.
22 sept De heer J. H. Dijkstra uit Ede wint de gouden kaasboor in het achtste Nationaal
Kaaskeurconcours in de Beurs.
22 sept. Leeuwarder koopman K. Z., 41 jaar oud, ramt^ in de Jan van bcorelstraat vi|t
geparkeerde auto's. Hij is „onder de invloed".
23 sept. Poppententoonstelling in Telemannschool I, door vijfdeklassers ingericht ten
bate van oudervereniging kinderen met spierdystrofie.
25 sept Italiaanse delegatie neemt in de Leeuwarder veestallen 54 drachtige vaarzen
over, als deel van een Nederlands geschenk aan het vorig |aar november
door overstromingen geteisterde Noord-ltalië. De zending is gefinancierd door
het Productschap voor Vee en Vlees, de beide rundveestamboeken, de Ruvex
(exportcontrole) en het ministerie van Landbouw en Visserij.
26 sept De 26-jarige mevrouw A. van der Ploeg uit Oosternijkerk raakt op de Emma-
kade z.z. met haar auto in de gracht, wanneer ze de geparkeerde wagen
vooruit rijdt in plaats van achteruit. Met haar zesjarig zoontje wordt gered
door de 40-jarige J. J. van der Geest, chauffeur van „Practische Hulp
28 sept. Ir. J. G. van der Zee neemt afscheid van de G.E.B. als adjunct-directeur, wegens
het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.
29 sept- Lijk van de 70-jarige mevrouw S. Nieuwenhuis-Oosterhof van de Nieuwekade
opgedregd uit de Dokkumer Ee.
30 sept. Bij de viering van het vijftigjarig bestaan van „It Roomsk Frysk Boun
wordt pastoor Halvard Hettema van Franeker ridder in de orde van Oranj
Nassau.
Het is mijn wensch, dat de landlieden toch
eindelijk eens leeren inzien, hoe veel schade
zij zich daarmede moedwillig berokkenen." De
padden, zo zegt de auteur, zijn buitengemeen
nuttig als verdelgers van slakken. „En toch
lokken de landlieden de ooijevaars op hunne
hoeven, om hunne vrienden, de padden, die
zoo vele slakken wegvangen, te laten verdel
gen!" De schrijver besluit met: „Ondankbaar is
t, dat die afzigtelijke dieren zoo schandelijk
beloond worden voor de vele diensten, welke
zij ons bewijzen! Fraai pronkende pauwinnen
en faisanten doen zoo veel nut niet. En in den
landbouw gaat het nuttige boven het schoone.
Onkunde is alweer de oorzaak, en deze doet
dwalen."
Hoe kunnen we een ooi een vreemd lam doen
aannemen? De Almanak weet goede raad, een
betere dan het jonge dier met de trekpot te
voeden:
„Heeft een schaap zijn lam verloren en een
ander lam geene moeder meer, dan ontdoe men
het doode lam van zijne huid, legge deze op
het andere lam, en het schaap zal dit toelaten
te zuigen, in den waan, dat het haar eigen lam
is. Alléén als het doode lam wit en het vreem
de zwart is, of omgekeerd, laten zij zich, zoo
doende, niet foppen."
Zakelijke informatie verschaft de „Almanak
voor Landbouwers en Veehouders" over de Frie
se veestapel en de Leeuwarder veemarkt in
1865. Volgens officiële gegevens waren in de
cember van dat jaar in onze provincie aan
wezig:
23.735 paarden, 2.928 stieren, 1.275 slachtossen,
157.649 koeien, 35.322 kalveren, 104.245 scha
pen en 10.041 varkens. Op de Leeuwarder vee
markt werden in dat jaar aangevoerd: 13.356
vette koeien (gemiddelde prijs 170,11.456
melke- en kalfkoeien 130,3.032 vare
koeien (ƒ95,—), 2.961 vaarzen 100,—1.702
pinken (ƒ50,—), 3.328 ossen 165,—), 1.354
stieren (ƒ73,3.477 vette kalveren (ƒ24,
3.201 graskalveren 20,—), 4.485 vette var
kens (ƒ85,—), 1.228 magere varkens (ƒ32,—),
30.497 vette schapen 23,—), 10.742 lammeren
(ƒ9,1.378 paarden (ƒ75,
