Fa. Adema 's Bouwbedrijf
H
O
E
D
E
N
MAYSER
MOORES
STETSON
Herenmodes Roosenstein
BUNGALOWBOUW
VERBOUW
Verlengde Schrans 74- Leeuwarden - Telefoon 20014, b.g.g. 26938 ONDERHOUDSWERK
Beijerstraat 5, Leeuwarc
en
hebben voor dit doel niet een potje met een
of ander door de tv-reclame aangeprezen
smeersel tot onze beschikking, maar moeten
le aangetaste opperhuid wegnemen en op
nieuw inmetselen, overal waar dit nodig is.
En dan blijft bij elke restauratie over als on
zekere factor de vraag, welke nu nog verborgen
gebreken aan het licht komen, wanneer men
eenmaal aan het werk is. Naar de tijdsduur
èn naar de kosten is elke restauratie een
werk vol onzekerheden. Volgens de nu ge
maakte begroting komt de restauratie meer
dan twee en een half miljoen gulden te kos
ten. maar dan moeten we niet te lang wach
ten met het begin van het werk. Volgen we
de gedachte van mevrouw Wilkens uit Utrecht,
dan betekent dit, dat elke Leeuwarder (van
kind tot bejaarde) zo'n dertig gulden aan
het restauratiefonds moet afstaan. Het ligt
wel voor de hand, dat we zo'n groot bedrag
niet uit vrijwillige bijdragen bij elkaar kun
nen krijgen. Gemeente, provincie en rijk zul
len elk hun aandeel in de kosten moeten dra
gen en dat is een zaak, die heel wat voeten
in de aarde heeft. Overigens, hoe we deze
zaak financieel ook regelen, die ruim twee
en een half miljoen moeten we met elkaar
opbrengen. Het is de hoge prijs, die we voor
het behoud van zo'n monument over moeten
hebben
We kunnen dus nog niet zeggen, wanneer de
restauratie van de Oldehove, onder leiding
van architect A. Baart Jr., gaat beginnen.
Maar wanneer we een vergelijking maken
met de laatste grote opknapbeurt van de to
ren, dan raken we niet vervuld van optimis
tische verwachtingen. Met de situatie van dit
ogenblik is te vergelijken die van het jaar
1894. Toen werd, net als nu, wegens het ge
vaar van neervallende stenen een hek om de
toren geplaatst. In 1902 werd gestopt met
het luiden van de klokken, om de muren de
daardoor veroorzaakte trilling te besparen.
Maar het zou tot 1910—1911 duren voordat
het restauratiewerk begon. Over deze werk-
Boven: Een beeld van de herstelwerkzaamheden aan de Oldehove in 1910.
Pag. 3: Zo is de Oldehove in tekening gebracht, na de restauratie van 1910-1911
De aiwijking van de vertikale lijn is duidelijk aangegeven.
zaamheden heeft de toenmalige directeur
van gemeentewerken, de heer W. C. A. Hof
kamp, een boek geschreven, waarin allerlei
bijzonderheden worden vermeld over de to
ren, die in de jaren 1529 tot 1532 is gebouwd,
maar nooit werd voltooid. Oorzaak van het
falen was een verzakking, die tijdens de
bouw begon op te treden (de toren was toen
waarschijnlijk ongeveer tien meter hoog).
Naast de teleurstelling over deze tegenslag
moeten de bouwers grote zorgen hebben ge
had om het bouwwerk in zijn voegen te hou
den en verschillende, door de heer Hofkamp
beschreven, afwijkingen van de normale
bouwmethoden zijn ongetwijfeld met dit pro
bleem annex geweest. Bovendien heeft de
toenmalige directeur van gemeentewerken
zich bezig gehouden met de ondergrond ter
plaatse (er is een boring verricht) en met
de oorspronkelijke fundering van de toren.
De hier aanwezig terp van het dorp Olde
hove rust op lagen van afwisselend klei en
veen en wel in de volgorde:
1.30 m zeer vaste klei
0.50 m vast veen
1.75 m slappe klei
1.50 m vast veen
zand
Een bodemgesteldheid, die alle kansen op
verzakkingen bood, vooral door de aanwe
zigheid van de vrij dikke laag slappe klei.
Bij het ontgraven van de fundamenten kwa
men lagen kalkbeton en klei te voorschijn;
de heer Hofkamp noemt deze fundering een
„zacht kussen", die gemakkelijk doorzakte,
evenals de slappe ondergrond.
Bouwkundig gezien is onze Oldehove dus niet
zo'n rooskleurig geval, maar tot troost kan
ons strekken, dat hij nu al vier en een halve
eeuw stoer staat te wezen, met al zijn gebre
ken en op zijn slappe ondergrond. Ook bij een
bouwwerk schijnt alles te wennen
