LHMiwanleii
in ouile ansic htkaarten
150 kaarten in
één l»an«l
€nlrée Xeeuwarden
„De eerste Ansichtspostkarte" dateert van 1872
en reeds in de negentiger jaren werden derge
lijke (dikwijls nog in Duitsland of Oostenrijk
gedrukte) kaarten in de meeste Westeuropese
landen in enorme aantallen verkocht. In Enge
land lag het hoogtepunt van de omzet in 1904,
loen er per week gemiddeld 16.000.000 picture-
postcards werden verstuurd; daarboven kwa
men dan nog de kaarten, die in ongebruikte
slaal werden verzameld. Het verzamelen (door
cartoiilen) geschiedde in speciale albums, die
dikwijls niet alleen kaarten met topografische
afbeeldingen bevatten. (In 1903 werd door de
Bossche politie een onderzoek bij enkele win
keliers in gesteld naar, voor de zedelijkheid
aansloot gevende „aanzichtkaarten".) Die ver-
zamelrage verminderde snel en stierf vrijwel
uit bij de aanvang der Eerste Wereldoorlog;
sedertdien worden prentbriefkaarten nog wel
op grote schaal verzonden, doch nauwelijks
meer door de geadresseerden bewaard.''
Dit schrijft de heer W. Dolk, wetenschappelijk
ambtenaar aan het oud-archief in de inleiding
van zijn boekje „Leeuwarden in oude ansich
ten", dat door de Europese Bibliotheek te Zalt-
bommel is uitgegeven. Het bevat reproducties
van 150 oude prentbriefkaarten uit de tijd van
voor de eerste wereldoorlog en roept het beeld
op van onze stad, zoals deze ruim een halve
eeuw geleden was. Historisch ligt dit niet zo
ver achter ons; het is de kindertijd, van onze
tegenwoordige bejaarden, maar de snelle maat
schappelijke en technische evolutie sindsdien
maakt de afstand tussen toen en nu wel bij
zonder groot. Merkwaardig is bijvoorbeeld,
dat op geen enkele afbeelding een auto is te
zien. Ze waren er wel, maar het aantal was
nog zo gering, dat het samentreffen van foto
graaf en auto blijkbaar puur toeval was. (Mis
schien is ook de opvatting gerechtvaardigd,
dat de fotografen in die tijd maar liever zulke
pijlsnel bewegende onderwerpen vermeden, al
blijft dan nog de vraag bestaan, of er nooit
eens ergens een auto geparkeerd stond
Maar het is niet alleen het ontbreken van be
paalde, ons vertrouwde dingen, die deze kaar
ten de sfeer van vroeger meegeeft. In alle
opzichten is het stadsbeeld veranderd. In de
bebouwing treft ons vooral hoe ver de binnen
stad nog was verwijderd van het tegenwoor
dige winkelcentrum, in de stoffering (mensen,
schepen in de grachten) weerspiegelt zich het
heel andere leven en de heel andere bedrijvig
heid van toen.
Merkwaardig is, dat men in die tijd niet alleen
het algemene stadsbeeld op prentbriefkaarten
vastlegde, maar ook belangrijke gebeurtenissen.
Op dit punt had de ansichtkaart toen de functie
die later werd overgenomen door de pers, toen
het reproduceren van foto's bij artikelen en
verslagen in gebruik kwam. Zo vinden we
kaarten van de vrijlating van de gebroeders
Hoogerhuis uit de gevangenis in 1905, de ont
hulling van het standbeeld van ,,Us Heit in
1906, de laatste samenkomst van de schutterij
voor het stadhuis in 1907, het bezoek van prins
Hendrik aan Leeuwarden in 1902 enz. Er zijn
kaarten met afbeeldingen van de kermis en
van kuipjesteken op het Wilhelminaplein.
- V"
Sciphialaan
Ultg, P. Spijker, (voorh. S. Smeaing) UtiwMlIen
iHjkstra e Bofkh
Zo kwam de reiziger, per spoor in Leeuwarden aangekomen, de stad binnen
inrichting werd in 1905 opgeheven
De gereproduceerde kaarten zijn in hoofdzaak
afkomstig uit het gemeentearchief, maar er
is ook geput uit particuliere verzamelingen,
namelijk die van de heren F. L. Schoustra en
H. W. Keikes. Het boekje is een kostelijk be
zit voor allen, die zich interesseren voor het
oude (maar nog niet buiten veler persoonlijke
herinneringen vallende) Leeuwarden. Het her
innert aan de tijd, waaraan velen niet zonder
weemoed terugdenken, zie de belangstelling
voor „antiek" uit deze periode; echt of nage
maakt.
