He Wetsrollen van Leeuwarden
Wakker worden
19
Sommige mensen hebben een ingebouwde wek
ker en ontwaken op een door henzelf vastge
steld uur, zonder daartoe langs technische weg
gemaand te zijn. De overgrote meerderheid van
liet mensdom is echter niet van dit geestelijke
acessoire voorzien en slaapt rustig een gat in
de dag, met overschrijding van het aanvangs-
uur der werkzaamheden.
Op tijd komen is een deugd, die in de hemel
onbekend is, maar op aarde hoog in ere staat.
De arbeiders aller landen worden met prik
klokken op hun tijdige aanwezigheid gecontro
leerd; bij het begin der werkzaamheden moe
ten ze kunnen bewijzen minimaal over de
lichamelijke en geestelijke vaardigheid te be
schikken, die nodig is om zich in de prille
ochtend geeuwend van de woning naar de ar
beidsplaats te slepen.
Reeds lang bestaat een belangrijke tak van
nijverheid van deze maatschappelijke eis. Dat
is de uurwerkindustrie, die de wekkers voort
brengt. Zon wekker moet worden „gezet1' en
dat betekent, dat men 's avonds voor het slapen
gaan de wilshandeling verricht, die nodig is
om zich 's morgens wakker te laten schellen.
Dit gaat gemakkelijk, omdat men zich 's avonds
voor het bed nooit kan voorstellen hoe men
zich 's morgens i n het bed voelt. Men windt
de wekker op in de geruststellende weten
schap, dat het vonnis pas zal worden voltrok
ken na een aantal uren aangename bedrust.
Maar elke seconde tikt die wekker zichzelf een
eindje dichter bij het fatale palletje, dat de
helse machine op het vooraf ingestelde uur in
werking stelt.
Te weinig wordt door zenuwartsen en psycho
logen aandacht besteed aan de geestontwrich-
tende werking van de traditionele wekker. Men
verkeert in zoete slaap, droomt van aangename
dingen en wordt plotseling wreed in deze pret
tige bezigheid gestoord door de ratelende
wekker, die de slaper met metaalhard geweld
tot de werkelijkheid terugroept. Natuurlijk; de
overgang van droom naar realiteit is elke mor
gen onontkoombaar, maar de brutaliserende
toon die zo'n wekker durft aan te slaan, tast
het zenuwgestel tot in zijn fijnste vertakkingen
aan. Sommige fabrikanten vervangen deze
schrille klanken door een zoet melodietje,
voortgebracht door een klein klokkenspelletje.
Ik heb zo'n wekker geprobeerd, maar moest
ervaren, dat het muziekje geheel niet storend
werkte op slaap en droom. Integendeel, het
tinkelende geluid werd zonder moeilijkheden
in de droom geïntegreerd. Die droom ging over
iets zeer lieflijks in een bosrijke omgeving en
plotseling zag en hoorde ik een heel kleine
beiaard, opgehangen aan een paddestoel en
bespeeld door een kabouter met een rood
jasje.
Een andere weg hebben sommige radiofabrikan
ten ingeslagen. Zij vervaardigen ontvangers
met een vernuftig ingebouwd klokje, waarmee
men de tijd kan afstellen waarop het apparaat
moet beginnen te spelen. Aardig bedacht, maar
men is wel overgeleverd aan de geluiden, die
Hilversum op dat moment voortbrengt. Mijn
noodlot is, dat dit de nieuwsberichten zijn, zo
dat ik meteen alle ellende van de hele wereld
uitgestort krijg over het nog zo slaperige
hoofd. Daar wordt men wel wakker van, maar
de animo om daarna gewassen en geschoren
deze rampspoedige wereld binnen te treden
wordt er sterk door verminderd. Eigenlijk kan
men, na kennis te hebben genomen van het
ochtendnieuws, niets beters doen dan in bed
blijven, want dat is de beste plaats voor alle
kwaad behoed te worden.
Nu heb ik het evenwel gevonden. De nieuwe
wekker is van een bijzonder menslievende
constructie. Op de ingestelde tijd begint hij
niet meteen te ratelen of onaangename mede
delingen voort te brengen. Hij tikt in een rus
tig, bescheiden tempo. Hoort men dit niet, dan
gaat hij de tikjes door tingeltjes vervangen.
En pas na tien tingeltjes gaat hij over tot de
krasse maatregel van de rinkelende bel.
Een heerlijke, discrete wekker. Hij zorgt er
voor, dat het begin van de dag een paar tikjes
vriendelijker wordt.
De heer A. Tol te Hee
renveen, voorzitter van
de joodse gemeente
Leeuwarden, overhan
digt de copie van de
lilm „The Scrolls of
Leeuwarden" aan bur
gemeester Brandsma.
Vorig jaar kwam bij het gemeentebestuur van
Leeuwarden een knipsel uit de „Jerusalem
Post" binnen. Het was een bericht, waarin
werd medegedeeld, dat de Amerikaanse docu
mentaire film „The Scrolls of Leeuwarden" (De
Wetsrollen van Leeuwarden) uit ongeveer 60
werken was gekozen als de „joodse film van
het jaar" voor 1966. De film, vervaardigd in op
dracht van de „Mizrachi Women's Organization
of America" (een joodse vrouwenorganisatie
in de Verenigde Staten) was hier toen nog on
bekend en het was te begrijpen, dat speciaal
van de kant van de gemeente Leeuwarden be
langstelling voor dit werk met een Leeuwarder
onderwerp bestond. Informatie bij de Israëli
sche ambassade in Den Haag had tenslotte een
onverwacht gevolg. De heer S. E. Cohen te
Leeuwarden, die de films in Friesland had be
geleid en voor de nodige informatie had ge
zorgd, ontving van de Mizrachi Women s Or
ganization", gevestigd in New York, een copie
van de film, bestemd voor de burgemeester
van Leeuwarden.
Deze copie is op de avond van 10 januari offi
cieel aan burgemeester Brandsma overgedra
gen door de voorzitter van de joodse gemeente
Leeuwarden (die momenteel heel Friesland om
vat), de heer A. Tof uit Heerenveen. Daarna
werd de film uit het grijs-kartonnen koffertje
gehaald en op de projector gezet. De aanwezi
gen (raadsleden, leden van de joodse gemeente
en verschillende andere belangstellenden kon
den kennismaken met deze 16 mm kleurenfilm,
die gedeeltelijk in Israel en gedeeltelijk in
Nederland is opgenomen.
De film heeft twee, met elkaar samenhangende,
motieven. Het eerste is het verbergen van de
wetsrollen van de Leeuwarder synagoge, ge
deeltelijk in de kanselarij-bibliotheek en voor
een deel bij particulieren in Berlikum. Verder
wordt verteld van de inventaris van de Leeu
warder synagoge, die in 1965 naar het Israëli
sche jeugddorp Kfar Batja is overgebracht, na
de sluiting van onze „sjoel". Het contrast tus
sen het oude deel van Leeuwarden, waar het
joodse leven heeft gebloeid tot het in de oor
log werd vernietigd, en het jonge joodse leven
in Israel is sterk tot uitdrukking gekomen in
deze film, die van een Engelstalig commentaar
is voorzien.
Dat kan voor Nederlandse toeschouwers na
tuurlijk een probleem zijn, maar erg groot lijkt
dit ons niet toe, omdat het beeld eigenlijk wel
geheel in staat is het hier gegeven verhaal te
vertellen. De film „The Scrolls of Israel" ver
dient, speciaal in Friesland, ongetwijfeld een
ruime belangstelling.
De aan de burgemeester van Leeuwarden ge
schonken copie is gratis beschikbaar voor ver
enigingen, scholen en dergelijke, mits men de
zekerheid kan geven, dat de film op een deug
delijke projector met deskundige bediening
wordt vertoond. Dit om de kans op beschadi
ging zo klein mogelijk te maken. Voor het ver
krijgen van de film kan men terecht bij het
Bureau Voorlichting van de gemeente Leeu
warden, Raadhuisplein 32, tel. 21141 (stadhuis).
Eventuele vrachtkosten (heen en terug) zijn
voor rekening van de gebruikers.
