HET STADHUIS
WIL ZIJN
VLEUGELS
UITSLAAN
Sieuw plan van to. en w
In discussie
Elke gemeente die zichzelf respecteert, heeft zijn stadhuisprohleem. Dat is begrijpelijk. De meeste
stadhuizen zijn gebouwd in een tijd, toen de steden nog veel kleiner waren dan nu en de taak
van de overheid veel beperkter was. Bovendien staan de stadhuizen centraal in onze oude steden
- nu de binnensteden, waar de ruimte voor uitbreiding zeer beperkt is en waar men bovendien
maar niet lukraak kan breken en bouwen, met verwaarlozing van het eigen karakter van zo n
oude stad met zijn vele historische en monumentale gevoeligheden.
3
Maandblad, onder auspiciën van de
stichting „Leeuwarder Gemeenschap
17e jaargang no. 1 januari 1968
Redactiecommissie:
Mevr. A. J. Bearda Bakker-Stuiveling
H. Kingmans
Pastoor H. W. Dijkman O.P.
J. T. Vellenga
Redacteur: W. H. Kuipers, telef. 28203
Adres administratie:
Voorstreek 101-103, tel. 22046 en 22047
Redactie:
Stadhuis Leeuwarden, tel. 21141
Abonnementsprijs 3,00 per jaar
Gironummer 809910 ten name
N.V. Erven Koumans Smeding,
Leeuwarden
Leeuwarden maakt daarop geen uitzondering.
Ons Leeuwarder stadhuis dateert van 1715 en
in de ruim 250 jaren die sindsdien zijn verlo
pen, is wel iets veranderd met de stad en met
het bestuur daarvan. Leeuwarden was toen niet
groter dan het tegenwoordige stadscentrum,
dat nu ongeveer één vijftiende deel van de
totale stedelijke bebouwing vormt. Leeuwarden
had in die tijd zo'n 14.000 inwoners en nu zijn
dat er ongeveer 87.000. En dan leefde men toen
in de „regententijd", waarin de hooggeplaatste
notabelen de dienst uitmaakten. Vergeleken bij
nu had het besturen van een stad toen niet
veel te betekenen, al was de taak van de over
heid toen in beginsel uitgebreider dan nu, om
dat men ook als rechtsprekend college diende
op te treden. De stad breidde zich niet uit en
het aantal overheidstaken was gering. Het
grootste deel van het Leeuwarder stadhuis was
oorspronkelijk dan ook in gebruik als ruimten
voor vergaderingen en voor representatieve
doeleinden. Dat gold speciaal voor de raad
zaal, die in 1760 werd bijgebouwd. De stad
huisklerken hadden met elkaar maar een kleine
ruimte nodig.
Het Leeuwarder gemeentebestuur kampt al
zeer lang met een ernstig ruimtegebrek in het
stadhuis. In deze eeuw werd het oude politie
bureau, achter het stadhuis, voor de gemeen
tesecretarie in gebruik genomen. Na de tweede
wereldoorlog zijn allerlei secretarieafdelingen
terecht gekomen in huizen in de buurt van het
stadhuis. De wethouders hebben hun kamers
in het pand op de hoek van het Raadhuisplein
en de Weerd, dat eens het gemeentehuis van
BIJ DE OMSLAGFOTO
Het bejaardenkoor van het Dienstcentrum
van de Nederlands Hervormde diakonie in
de Willem Sprengerstraat laat zeer wellui
dend van zich horen.
Meer loto's van bejaarden in hun vertrouw
de omgeving, met een beschouwing over het
bejaardenvraagstuk, vindt u elders in dit
nummer.
Leeuwarderadeel is geweest. De benedenver
dieping hiervan is lang in gebruik geweest bij
het Bureau Huisvesting, dat nu aan de Wisses-
dwinger is gevestigd en door deze verhuizing
plaats heeft gemaakt voor de nog vrij jonge
dienst voor Sport en Recreatie. In het pand
daarnaast, Raadhuisplein 32, is het bureau
Voorlichting, annex de redactie van dit blad,
gevestigd. Op de hoek van het Raadhuisplein
en het Herenwaltje vinden we de afdeling
Kabinet en Algemene Zaken. Bij dit rijtje van
drie komen nog twee panden, die eveneens bij
de gemeentesecretarie in gebruik zijn. Op de
hoek van het Gouverneursplein en de Beijer-
straat (de vroegere meubelzaak van Bearda)
zijn gevestigd de afdelingen Bevolkingsregister,
Militaire Zaken, Verkiezingen, Onderwijs, Cul
turele Zaken, Jeugdzaken en Inspectie Licha
melijke Opvoeding. Het pand Weerd 19 biedt
onderdak aan de afdeling Personeelszaken en
aan de gemeentelijke drukkerij.
Het ligt voor de hand, dat deze spreiding het
onderlinge contact der afdelingen en dus de
efficiency sterk belemmert. Mensen en pape
rassen moeten steeds de straat over, vaak door
wind, regen en laatstelijk speciaal door de
sneeuw.
Maar ook het stadhuis zelf biedt nogal wat
problemen. De jonge paren, die dit gebouw be
treden met het voornemen met elkaar in de
echt te treden, zijn hartelijk welkom, maar met
hun aanhang van familie, vrienden, kennissen
en loslopende belangstellenden veroorzaken ze
nogal enige zorgen. De trouwzaal, officieel
Nieuwe Zaal geheten, is buiten de raadzaal de
enige vergaderruimte in het eigenlijke stadhuis
en wordt daarom, vooral 's avonds, zeer inten
sief gebruikt. Dit brengt mee, dat veelal dage
lijks de inrichting enige malen moet worden
veranderd, vermits de ontvangst van een
bruidspaar een andere opstelling van het meu
bilair verlangt dan die van (bijvoorbeeld) de
nieuwe ingezetenen. Een aparte trouwzaal én
afzonderlijke vergaderruimten zijn derhalve
dringend gewenst. Daarbij komt, dat een be
hoorlijke wachtruimte voor bruidsparen met
hun aanhang niet aanwezig is en dat de hoofd
ingang van het stadhuis geregeld wordt ge
blokkeerd door het binnenkomen van nog net
niet gehuwden en het vertrek van pasgehuw
den. Kruisen een binnenkomende en een ver
trekkende stoet elkaar in het stadhuis, dan ont
staan situaties, waarbij men eigenlijk van
verkeerslichten gebruik zou dienen te maken.
Moeilijkheden kunnen ook in toenemende mate
worden verwacht met de raadzaal. Ongetwij
feld is dit het fraaiste vertrek van het stadhuis,
maar nu reeds zit de gemeenteraad er vrij krap
en een verdere uitbreiding daarvan, zoals deze
toch wel verwacht mag worden in de toekomst,
is in deze ruimte niet onder te brengen. Een
apart raadzaal-probleem is het ontbreken van
bergruimte voor het meubilair, dat verwijderd
moet worden wanneer er ontvangsten worden
gehouden.
Een ander stadhuisprobleem is de aanwezig
heid van het archief, annex de stedelijke bi
bliotheek, in de bovenverdieping van het ge
bouw. Deze enorme papieren last drukt zwaar
op het gebouw zo zwaar, dat men onder
meer om deze reden het carillon niet meer in
het stadhuiskoepeltje durft op te hangen. Maar
het ergste is, dat deze ruimte totaal onvoldoen
de is, om alle archiefstukken en boeken naar
behoren op te bergen, laat staan overzichtelijk
te rangschikken. De oplossing van dit vraag
stuk wordt overigens gezocht buiten het hierna
te bespreken nieuwe stadhuiscomplex, omdat
het gemeentebestuur van plan is archief en
bibliotheek over te brengen naar het voorma
lige gebouw van de Buma-bibliotheek in de
Grote Kerkstraat, op een steenworp afstand
van het stadhuis, althans voor wie zeer ver
met stenen weet te gooien.
Naar een andere plaats?
Wat moet er nu gebeuren om uit deze ellende
te geraken? Zakelijk zou er veel voor te zeg
gen zijn ,,met een schone lei" te beginnen door
op een andere plaats in de stad een heel nieuw
stadhuis te bouwen. Men is dan in ieder geval
verlost van al het passen en meten, dat in de
omgeving van het tegenwoordige stadhuis
