L.D^fffelES
De goede weg naar voordelig autorijden gaat naar het SUPER BENZINE
q |j \m NORMAAL BENZINE
D.H.V. AUTO DIESELOLIE
service-station Kwaliteit en service 1 00%
aan de
Oostersingel Onze smeerbrug en auto-wasserettes (f.2- per wasbeurt) zijn exclusief in Leeuwarden
13
Drie lange jaren werkte hij 's zomers, maar
ook 's winters bij soms 20 graden vorst in de
open lucht op de bouwprojecten, die het re
giem aanwees. Er kwam aan deze periode een
eind toen een vrachtwagen een bouwstelling
van zeven meter hoogte omver reed en dr. Küh
nel en zijn vriend van die hoogte naar beneden
stortten. Hij brak beide polsen en was daarmee
ongeschikt voor de bouw geworden. Na maan
den, toen het gips werd verwijderd, was er voor
hem al weer een nieuw baantje bedacht. De
Tsjech kwam in de staalindustrie als program
meur, een baan die hij tegen zijn zin nog drie
jaar moest uitoefenen.
De contacten met vroegere collega's, hooglera
ren en andere intellectuelen waren ook in deze
afschuwelijke zes jaren gebleven. Zij bleven
elkaar ontmoeten in Praag, maar alles verliep
langs illegale weg. In het jaar 1966 wisten deze
mensen de liberalisatie op gang te brengen. Nu
waren het de oud-communisten, die uit hun
functies werden gezet. Deze ommezwaai, die
nu weer andere groepen van de Tsjechoslo-
waakse bevolking raakte, deden bij dr. Kühnel
toen al afkeergevoelens voor zijn geboorteland
opkomen. Ook toen al wilde hij eigenlijk wel
weg.
Toen de liberalisatie op gang kwam werd dr.
Kühnel als psycholoog verbonden aan het ste
delijke verkeersbureau van de stad Praag. De
ongelukken met het openbaar vervoer waren
legio. Door het selecteren van de chauffeurs en
onderzoeken naar een veiliger verkeer bespaar
de dr. Kühnel met zijn staf in die jaren een mil
joen kronen voor de stad. Hij werd benoemd
tot hoofd van het verkeersbureau en had het
in die twee jaar wel naar de zin. Hij woonde
met zijn gezin in een ruime flat, die goed inge
richt was, bezat een omvangrijke bibliotheek
en kon vrij kennis nemen van de vakliteratuur
Uw nieuwe liet* oi bromfiet-M
staat voor U klaar!
Uitsluitend de beste merken
Beste service
Enorme keuze
U is hartelijk welkom bij
N.^V.
VOORSTREEK 65-67 - Tel. 24596
zoals die elders in Europa werd geschreven.
Zo kon het ook dat hij in augustus van het vo
rig jaar op het congres in Amsterdam zijn dienst
vertegenwoordigde, vele mensen leerde kennen,
die hij voordien alleen uit hun publicaties
kende.
„Toen we het besluit hadden genomen in Ne
derland te blijven", zo vertelt dr. Kühnel nu,
„hadden we meteen vele vrienden. Zij stelden
mij ook in staat terug te reizen naar het be
zette land en om veilig met mijn dochters terug
te keren. Die eerste maanden waren het moei
lijkst. We logeerden bij vrienden. Ik reisde
langs alle universiteiten om kennis te maken
met vakgenoten en we keken intussen uit naar
een betrekking voor mij in Nederland."
Het meeste contact had dr. Kühnel die laatste
maanden van het vorig jaar met de voorzitter
van de sectie schoolpsychologie van het Neder
lands Instituut voor Psychologie. Zij praatten
veel over de testmaterialen voor het onderzoek
op de Nederlandse scholen en zo ging de be
langstelling van de Tsjech steeds meer uit naar
de schoolpsychologie. Uit een aantal vakatures
in het land heeft hij tenslotte voor Leeuwarden
gekozen.
„Mejuffrouw Schippers in Amsterdam, bij wie
wij toen logeerden en die zelf uit Leeuwarden
kwam, heeft ons deze stad erg aanbevolen.
Voor mij en mijn gezin stond eigenlijk voorop
dat we zo gauw mogelijk een goede woning
wilden hebben. Ik moet zeggen dat Leeuwar
den erg vlot was met een aanbieding. Wethou
der Ten Brug en dr. Van Driel van de G.G.D.,
met wie ik hier heb gesproken, hadden die wo
ning zo voor elkaar. Bovendien was de dienst
in Leeuwarden nog jong en dat betekende voor
mij, dat ik alles van de grond zou kunnen op
bouwen. Dat trok me geweldig aan."
De afspraken waren spoedig gemaakt en de fa
milie Kühnel kreeg een eengezinswoning in De
Anjen toegewezen. Toch waren er nog vele
moeilijkheden te overwinnen. Zij waren uit hun
geboorteland gevlucht en bezaten buiten de
kleren die ze aan hadden en een koffertje met
persoonlijke bezittingen verder helemaal niets.
In Praag hadden zij een compleet ingerichte
flat. die hun eigendom was en een dure biblio
theek achter gelaten. Dr. Kühnel schat het be
drag in geld dat zij hierdoor waren kwijtge
raakt op 80.000 gulden. Alles wat door vluchte
lingen in Tsjechoslowakije wordt achtergelaten
vervalt aan de staat.
Vooral door toedoen van het Fries Vluchtelin
gencomité en met name de heer Hazenberg,
werd er voor gezorgd, dat het gezin het huis
kon inrichten met de meest elementaire levens
behoeften. Een andere moeilijkheid was de taal,
die dr. Kühnel zo snel mogelijk wilde leren.
Het is hem gelukt. In de drie maanden dat hij
nu in Leeuwarden woont en werkt heeft hij
onze taal onder de knie gekregen. Hij spreekt
ze werkelijk voortreffelijk. Een enkele zin draait
hij nog wel eens in een verkeerde volgorde,
maar converseren en telefoneren gaat hem nu
al gemakkelijk af. De maatschappelijk werkster
van de dienst brengt elke week vele uren door
in het huis aan De Anjen. Mevrouw Muis
leert hier niet alleen haar chef maar meteen
diens hele gezin het moeilijke Nederlands.
Voor beide dochters, Marta en Vlasta, gaat het
allemaal ook gemakkelijk. Zij zitten op de ge
meentelijke scholengemeenschap Atheneum aan
Achter de Hoven. Rector dr. Smit heeft de
beide meisjes graag op zijn school genomen.
Toen dr. Kühnel met hem ging praten over de
mogelijkheden voor zijn dochters, bleek dat de
beide mannen elkaar al eens eerder ontmoet
hebben. Beiden wisten zich dat wel niet meer
te herinneren, maar toen in 1947 in Frankrijk
de jamboree van de padvinderij werd gehou
den, waren zij daar beiden. Dr. Kühnel als pad
vinder, dr. Smit als vertegenwoordiger van de
UNESCO.
De beide dochters hebben elk een fiets van de
school gekregen, spelen gitaar en hebben zich
in korte tijd vrienden en vriendinnen gemaakt.
Met Tsjechoslowakije houdt de familie Kühnel
contact door middel van brieven. Meestal wordt
die post langs andere wegen dan het normale
postverkeer vervoerd. Langs deze kanalen kon
dr. Kühnel ook zijn diploma's, zijn geboorte
bewijs en zijn doktersbul terug krijgen.
Dankzij velen hebben de Kühnels in Leeuwarden
een nieuw leven kunnen opbouwen. Met een
mandaatverklaring van de Verenigde Naties en
een verblijfsvergunning voor Nederland voor
alle gezinsleden is de familie gevrijwaard voor
druk uit hun geboorteland.
Leeuwarden zal voor de familie Kühnel, ook al
zullen ze nog eens naar elders in Nederland
verhuizen, een bijzondere stad blijven. Voor
Leeuwarden is dr. Kühnel en zijn gezin een heel
bijzondere import-Leeuwarder.
Gazelle
Honda
Solex
R.A.P.
Puch
Typhoon
en andere
