Afgebroken villa Baens Ein: herinnering aan draverijen 'T KLEINE KRANTSJE Ook ringrijden en ringsteken waren vroeger populair op de drafbaan van de Marssumerdijk De verandering van het stadsbeeld bij het Europaplein heeft zich dezer dagen verder voltrokken door het afbreken van de villa Baens Ein, de laatste van de reeks woningen aan de zuidkant van de Har- lingerstraatweg. Wat lange jaren een mooi buitenhuis was, werd in enkele dagen gesloopt en mijmerend aan de voet van de laatste brokstukken gaan de gedachten terug naar het roemruchte strijd perk, waaraan deze villa ons nog altijd herinnerde: de vroegere harddraversbaan. De villa werd gebouwd op de plaats, waar eens de drafbaan eindigde en stadgenoten met een dankbaar gevoel voor het verleden gaven het huis de zin volle naam van Baens Ein. Vele jaren later werd op de hoek van de Harlingerstraatweg en de Westerparkstraat een huis ge bouwd, dat De Start werd ge noemd, naar de startplaats van de paarden, die hier eertijds draafden. Tussen De Start en Baens Ein lag dus de harddraversbaan, die er al werd aangelegd toen - in 1840 - de weg van Leeuwarden naar Harlingen werd bestraat. In die jaren werd er ook nog op het Zaailand gedraafd op een baan tussen de bolwerken en de Oude Herengracht, die zich in deze goeie tijd nog net zo om de vesten kronkelde als de Noordersingel het nu nog doet. Elk jaar draafden de paarden over het Zaailand (en dus niet over het naastliggende Wilhel- minaplein, want dat bestond toen nog niet) ter gelegenheid van de voorjaarspaardenmarkt en op oude prenten kunnen we zien, hoe dilcke rijen toeschou wers zich op de bastions ver drongen om de edele viervoe ters in volle draf te zien. In 1830 genoot deze traditionele draverij zelfs de eer van een koninklijk bezoek. „Zijne Ko ninklijke Hoogheid de Prins van Oranje en Hoogstdeszelfs oud sten zoon" woonden de rennen bij. Twee dozijn van de ver- maardste harddravers uit onze en andere provincies deden mee aan deze draverij, „die ten 3V2 ure in de uiterste orde afliep". Trotse winnaar Klaas Andries Siccama uit Dantumawoude be gaf zich na de wedstrijd op z'n paard naar het balcon met de Deze Friesche Sportclub kon een braakliggend stuk land aan de Harlingertrekweg aankopen en richtte toen de Wilhelminabaan in: een renbaan van ruim acht honderd meter lengte en een breedte van vijftien meter. In 1905 was alles er in kalk en cement en konden de Leeuwar ders met de nieuwe aanwinst kennis maken. Binnen de cirkel van de drafbaan waren voor de L.A.C. Frisia nog twee voetbal velden aangelegd en bovendien konden de dames en heren ten nissers uit de stad er een balle tje slaan. beide vorstelijke personen en ontving „met gepaste toespraak" de prijs uit handen van Prins Alexander. Tot 1865 bleef deze baan op het Zaailand bestaan; in dat jaar - nu precies een eeuw geleden dus - klonken de zweepslagen er voor de laatste maal. Alle aandacht van de vele paarden sportliefhebbers richtte zich toen op de harddraversbaan op de Marssumerdijk, waar de stad neringdoenden het voordeel te verschaffen van een grote toe vloed van belangstellenden van buiten de stad. Ook werden hier op de Ge denkdag van de Slag bij Water loo, waarover op een andere plaats in dit Krantsje nog ge schreven wordt, ,,'s Konings prijzen" verreden: een gouden zweep en een gouden oorijzer. Voor 1873 werden deze draverij en beurtelings in Groningen en in Leeuwarden gehouden, maar Vlaggen op de Oldehove, vlaggen op de feesttent: koningin Wilhelmina bezoekt de baan op de Marssumerdijk. Tot voor enkele jaren heeft de Friesche Sportclub op deze baan regelmatig draverijen georgani seerd: toen viel ook de Wilhel- volgden vanaf de nog niet met huizen bebouwde landerijen aan weerszijden van de straatweg deze altijd spannende rennen op de korte baan. Na afloop van de rennen stroomde het volk naar de stad en heel wat dor stige kelen zullen in die jaren zijn gelest in de oude herberg De Groene Weide, die nu ge sloten xs en waarover 't Kleine Krantsje 'n vorige maal schreef. In 1892 werden de draverijen om de gouden zweep voor de laatste maal gehouden - een verschuiving van de belangstel ling van de korte naar de lange minabaan ten offer aan de stadsuitbreiding en stadsverbe tering en nu - o, arme stad - hebben we helemaal geen draf baan meer: na de baan op het Zaailand en na de renbaan van de Marssumerdijk ging ook de Wilhelminabaan de geschiede nis in. Wie zich het beeld voor de ogen kan halen van de fees telijke gezelligheid van die dra verijen in vroeger tijden schudt mistroostig z'n hoofd Niets is er meer over van de villa Baens Ein er komt hoogbouw voor in de plaats. elk jaar de grote kermisrijderij organiseerde; een draverij, die in 1792 al door Magistraat en Vroedschap was ingesteld om de Leeuwarden uit. Op deze feestdag was de Mars sumerdijk het toneel van een ongekende drukte en bedrijvig heid en duizenden Friezen baan betekende daarna het eind van de eens zo glorieuze tradi tie van de draverijen op de Marssumerdiek. De langebaan- draverijen vereisten een ander terrein, dat de Leeuwarder Sportvereniging, die de rennen organiseerde, aanvankelijk dacht te vinden op het (ovale) ijs baanterrein aan de Bleeker- straat. Maar dat bleek al gauw te klein en ook te gevaarlijk te zijn en toen ontstond „De Friesche Sportclub tot exploita tie van een (nieuw) sportterrein te Leeuwarden". na het laatste bezoek van Wil lem III aan de stad loofde de koning deze fel begeerde prijzen ieder jaar voor een draverij in

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1965 | | pagina 5