Kanselarij door brand bedreigd
Koene concierge redt het gebouw
JBSlk
r «lliil
si
- wHöi 1 I#' T"'a-
'T KLEINE KRANTSJE
taaHE- --1 £f- mi
■Hni
IBjBjte
-- -
fl
fi
In de barre winter van 1929 heeft het maar een haar gescheeld of de stad Leeuwarden was
een van haar mooiste cultuurmonumenten kwijtgeraakt. Een felle uitslaande brand in de
koperslagerij en autolakkerij van de firma J. M. Meyer aan de Turfmarkt dreigde toen
over te slaan op de oude Kanselarij. Aan het kordate en doortastende optreden van Kanse-
larij's concierge Sierk ter Horst is het te danken geweest, dat deze trots van de stad voor
een ramp bleef bespaard: dank zij zijn snelle ingrijpen kon de ijlings gealarmeerde brand
weer het vuur in de koperslagerij blussen voor het oversloeg op de Kanselarij.
Alle in het fraaie gebouw geborgen schatten konden daardoor behouden blijven en nu, een
kwart eeuw nadat de Kanselarij aan dit grote gevaar ontsnapte, staat dit erfstuk van het
verleden er nog even glorieus als voor vierhonderd jaar, toen het pas was voltooid.
Op woensdagmiddag, de der
tiende maart van dat jaar 1929,
sloot de heer Ter Horst even
over vijven de zware, met ijzer
beslagen deur van de Kanselarij
achter zich. Zijn dagtaak zat
erop; het overige personeel was
al naar huis. De concierge
woonde tegenover de Kanselarij,
naast het Friesch Museum. Hij
hoefde alleen maar de Turf
markt over te steken om zijn
huis te bereiken. Halverwege de
straat zag hij plotseling zijn
vrouw achter het raam driftige
gebaren maken. Ze wees achter
hem. Ter Horst draaide zich om
en schrok enorm. In de etalage
van de koperslagerij zag hij een
rode gloed en op hetzelfde mo
ment begreep hij alles: Meyer's
zaak brandde als een fakkel.
De heer Ter Horst overzag de
situatie in één oogopslag. Er
dreigde gevaar, zeer ernstig ge
vaar zelfs voor de Kanselarij.
Zonder verder te aarzelen rende
de concierge de Turfmarkt op
in de richting van de gevange
nis en stormde even later de
apotheek van Sonnega binnen.
De heer Sonnega was brand
meester bij de vrijwillige brand
weer en had telefoon. Waar kon
een hevige brand beter gemeld
worden dan bij een brand
meester
Onmiddellijk rende Ter Horst
terug naar de Kanselarij. De
vlammen loeiden al door de
gesprongen ruiten van het
brandende pand. Hij ontsloot de
deur en rende linksaf de con-
cierge-lcamer binnen. Ook hier
stond een telefoon. Voor zover
-y- ~r" iSÖË pi m g
i. j 11jijgjg liijii ijp|
De koene concierge
SIERK TER HORST
mogelijk belde de heer Ter Horst
het personeel van de bibliotheek
bij elkaar. Er moest met man en
macht gewerkt worden om te
redden wat er te redden zou
zijn. De concierge zag nog
steeds de rode gloed voor zich
en hij was er eigenlijk van
overtuigd dat de brand zou
overslaan op de Kanselarij.
Na zijn telefonische waarschu
wingen stormde de heer Ter
Horst de trappen naar de eerste
verdieping op, waar de Buma-
Blibliotheek was ondergebracht.
Er bevond zich daar een dunne
brandslang op de waterleiding.
Die werd met grote haast uitge
rold en door een van de twee
ramen die uitkeken op de
brandende percelen, begon de
concierge onverschrokken zijn
blussingswerk.
Het vuur knetterde als in een
oven. Weldra stortten de eerste
dakpannen naar beneden. De
vlammen kregen een nieuwe
kans door de verse zuurstof, die
aangevoerd werd. De heer Ter
Horst richtte het dunne water
straaltje op de muren van het
pand om deze zo goed mogelijk
nat te houden maar met de wa
terleidingslang alleen zou dit
niet lukken. Na enkele minu
ten kreeg hij echter assistentie
van de heer Dr. Heerma van
Voss, rijksarchivaris, die er een
tweede slang bijtrok en de con
cierge vanuit het tweede raam
bijsprong bij het nathouden van
de muren om overslaan van de
brand te voorkomen.
Er volgden nu vijf minuten van
grote spanning. Het vuur had
zich uitgebreid naar de autolak
kerij achter het voorste pand en
laaide in alle hevigheid op. De
lakken en verdunningsmateria
len vormden een brandstof voor
de vlammen die hun vernieti
gingswerk nu met verdubbelde
kracht konden uitvoeren.
Na enkele minuten werd het
blussingswerk van de Rijksar-
I ïllJÏPj 1(11
fi." -
IP?,! - l'Jm» ,E
ür.',igt-3 J-t? -
Bip*sjSSSBÏBI
8 .SP
S)
=-,jr- - j- - - "X -
e.dfï«B w-'-vü- *- ctJ: -V'-- -p - - i 'A&h c u
0)
*0
fi
fi
c«
O
fi
fi
u
0)
wmm
WfÊÉMBM
o
B
2
O
O
K
*g,
•o 'S
1-
w
O u
O pit U
O fi
0J 03
fi
a
oSu
De Kanselarij kon behouden blijven
chivaris en de concierge overge
nomen door de brandweer. Maar
de spanning week niet. Met een
rode gloed over hun bleke ge
zichten volgden de beide man
nen het bestrijden van de vuur
zee. Het zou een ramp beteke
nen wanneer het vuur zou
overslaan naar hun prachtige
gebouw, waar grote schatten,
band aan band, in de hoge
boekenkasten stonden.
De brandweer die uit vrijwilli
gers bestond was verrassend snel
op de plaats van de ramp aan
wezig. Met twee motorspuiten,
die op de Tuinen werden opge
steld en water uit de gracht op
zogen, werd het blussingswerk
begonnen. Een ladderwagen
stond voor de brandende hui
zen. Een brandweerman was in
een boom geklommen om van
hoger af te kunnen inspuiten.
De heer Th. van der Mey, die
een karpetten- en meubelzaak
aan de Tuinen dreef, stelde voor
slangen door zijn huis naar ach
teren uit te rollen om vanaf
zijn plaats, die aansloot op de
brandende panden, het vuur te
bestrijden.
Even voor half zes was het blus
singswerk in volle gang. Dat van
de brandende percelen niets
meer te redden viel, werd al
gauw duidelijk. De brandweer
concentreerde zich dan ook vol
ledig op het redden van de be
lendende percelen, waarvan de
Provinciale Bibliotheek het
voornaamste was.
Intussen was het publiek in
drommen toegestroomd. Op de
Tuinen en de Tweebaksmarkt
was het zwart van de mensen.
Velen hadden in de nieuwsuit
zending voor de radio gehoord
dat de linkervleugel van de
Kanselarij in brand stond en zij
wilden zich met eigen ogen
overtuigen van de waarheid van
dat alarmerende bericht. Onder
het publiek bevond zich ook de
commissaris van de Koningin de
heer Mr. P. A. V. Baron van Ha-
rinxma thoe Slooten en de com
missaris van politie.
De zaadhandel van de heer
Schoppen, die links naast de
twee ramphuizen lag, werd ont
ruimd. Journalisten namen een
kijkje op het dak, maar ze hiel
den het er niet lang uit door de
hitte.
Toen kwam eindelijk tegen zes
sen het verlossende bericht. Het
gevaar voor uitbreiding van de
brand was geweken. Van de
twee verbrande panden stonden
alleen de gevels nog overeind.
Het blussingswerk duurde tot
ver in de avond. Ter Horst en
zijn vrouw konden toen voor
een hartversterking zorgen. De
dappere vrijwilligers, die op de
ze toch nog zeer koude maart
avond gestreden hadden voor
het behoud van de waardevolle
Kanselarij, hadden dat zeker
verdiend.
Vooral aan de snelreagerende
concierge Ter Horst is het te
danken geweest, dat de eeuwen
oude Kanselarij geen prooi der
vlammen werd. Als een van de
oudste monumenten is ze nog
altijd een sieraad voor de stad.