'T KLEINE KRANTSJE
6
Cipier, zet je horloge er maar
DE CIPIERS VAN DE LEEUWARDER STRAFGEVANGENIS KUNNEN HUN HORLOGES ER WEL OP GELIJK ZETTEN: STRAKS
GEVANGENEN TUSSENUIT. ZOLANG DE GEVANGENIS BESTAAT EN DAT IS NU AL LANGER DAN DRIEHONDERD JAAR, HE
KANS GEHAD ER VANDOOR TE GAAN EN NIET MEER TE TELLEN IS HET AANTAL VRIJHEIDSLIEVENDEN, DAT IN DE LOl
HEID GEBRUIK HEEFT GEMAAKT. ZELDEN ZAL DE VOORTIJDIG VERWORVEN VRIJHEID VAN BLIJVENDE AARD ZIJN GE
BIJ ZIJN NASPEURINGEN GEEN ENKEL GEVAL GEVONDEN VAN EEN ONTSNAPTE, DIE KANS ZAG VOORGOED UIT DE HA
MEESTAL ZAGEN DE VLUCHTELINGEN NA KORTERE OF LANGERE TIJD HUN SOMBER VERBLIJF TERUG EN VAN EEN E
DAT ZE JAMMERLIJK EINDIGDE MET DE DOOD VAN DE MAN, DIE DE BENEN NAM. ZO GEZIEN LIJKT EEN ONTVLUCHTIN
BEN, MAAR WIE ZEGT ONS, WAT ER OM GAAT IN HET HOOFD VAN DE GEKOOIDE, DIE NA MAANDEN OF JAREN NAAR I
DIE VRIJHEID DAN MISSCHIEN OOK MAAR EEN DAG
Straks lopen er weer een
Wanneer we dit schrijven heb
ben we nog een half jaar van
'65 voor de boeg - het klinkt
misschien wat vreemd, maar de
kans lijkt ons groot, dat we nog
vóór het verstrijken van deze
zes maanden zullen horen van
een nieuwe ontsnappingspoging
uit de gevangenis in Leeuwar
den.
Wellicht steken juist op dit mo
ment twee gevangenen de kop
pen bij elkaar om een mooi
plan te beramen er vandoor te
gaan; wellicht is in het afge
lopen uur een gevangene weer
een klein beetje gevorderd met
het doorzagen van een van de
tralie's, die hem nu nog van de
vrijheid scheiden.
Het nieuws van een ontvluch
tingspoging dringt meestal pas
tot de buitenwereld door, wan
neer die poging met succes
wordt bekroond - het lijkt voor
de hand liggend, dat het aantal
mislukte ontsnappingspogingen,
dat van de gelukte overtreft en
dan mogen we wel aannemen,
dat er geen jaar zonder een en
kele ontsnappingspoging in de
Leeuwarder strafgevangenis
voorbij zal gaan.
Sommige - al of niet [aanvanke
lijk] geslaagde - ontvluchtings
pogingen konden als buitenge
woon spectaculair geboekstaafd
worden en met alle respect voor
de ordelievende burgerij, die de
misdadiger liever achter dan
voor de tralie's ziet, mogen we
toch wel zeggen, dat de aspi
rant vluchteling bij voorbaat
kan rekenen op de sympathie
van een deel van het publiek.
Een gewaagde sprong naar de
vrijheid, geraffineerd uitge
dacht en uitgevoerd, zal bij veel
buitenstaanders een zekere
waardering vinden en al zal
niemand van vreugde opsprin
gen bij het horen van het be
richt, dat de hele gevangenis is
leegestroomd - de meeste men
sen willen toch wel blijk geven
van een zeker respect voor de
gevangene, die kans ziet z'n be
wakers maandenlang te mislei
den om er tenslotte spoorloos
vandoor te gaan.
Het ontvluchten uit en het bin
nen de muren houden van de
gevangene in de gevangenis kan
dan ook worden gezien als een
spel tussen bewaker en bewaak
te, waarbij beide partijen bloot
staan aan zekere risico's; de be
waker kan worden gestraft, wan
neer hij z'n plicht verzaakt en
de gevangene in letterlijke zin
z'n gang laat gaan, de gevange
ne loopt de kans op lichamelijk
letsel, wanneer hij niet zou vol
doen aan het bevel van de (ge
wapende) bewaker om te blij
ven staan, waar hij staat.
Het ontvluchten zelf heeft de
wetgever niet strafbaar gesteld,
dit in tegenstelling met heel
vroeger, toen ontsnapte gevan
genen opnieuw voor de i echter
eens gebeuren dan is er geen
rechter, die hem wat maakt.
Wel zal de vluchteling lazer de
in vrijheid doorgebrachte tiid
natuurlijk alsnog moeten uit
zitten en kan de directeur van
de gevangenis hem wegens 01-
deverstoring disciplinair straf
fen, maar dat zijn zaken, waar
over geen gevangene prakizeert,
wanneer hij van plan is over
vier en twintig uur als vrij man
rond te dolen in laten we maar
zeggen donker Amsterdam
terdammer (vier jaar) en een
Amsterdammer (twee en een
half jaar).
De mannen waren begonnen
met het losschroeven van de
tralies voor een raam op de
kleermakerij. Daarna lieten ze
zich aan een lang stuk touw
zakken tot een ongeveer zeven
meter lager liggende muur. Van
daar sprongen ze op een platje
en via een ijzeren trap daalden
ze verder af naar de begane
grond. Daarna liepen ze langs
wal langs de gevangenis pas
seerden, zonder er iets van te
zien, althans zonder alarm te
slaan
Toen wij er precies een week
later op dezelfde tijd een reeks
foto's maakten, bleek het niet
mogelijk te zijn een plaatje te
knippen met minder dan drie
mensen erop: voortdurend was
de Zuidergraehtswal bezet met
voetgangers, met fietsers, met
automobilisten.
Bill!
li! ''T'':
1 j!e»'gs
M
iiïi
a 2
V
O): ia;
ifi
j
:ik:i
üiüÜ
Augustus 1955: de uit Leeuwarden gevluchte gevangene H. wordt een dag na z'n vlucht
door de politie bij Friens gearresteerd.
werden gebracht, zodra ze wa
ren gevat. Richt nu een gevan
gene bij zijn ontvluchting niet
al te grote vernielingen aan en
is hij zo attent om bij het ver
wisselen van zijn gevangenis
voor z'n burgerkleding de rijks-
eigendommen naar de gevange
nis terug te sturen (zou het wel
Spectaculaire ontvluchtingen, ze
zijn er lang geleden geweest, ze
zijn er nog zeer onlangs ge
weest. De laatste was die van
de vijfentwintigste juli van net
vorige jaar, toen drie gevange
nen op klaarlichte dag de
benen namen: een Duitser, ver
oordeeld tot vijf jaar, een Rot-
het Huis van Bewaring en kwa
men bij de Oosterbrug op Ge
Keizersgracht.
Het hele spektakelstuk speelde
zich af in het kwartier voor s
middags vier, toen stellig ver
scheidene tientallen stadgeno
ten de Zuider- en Oostergrachts-
Het enige levende wezen, dat
de gevangenen zag vluchten en
dat wél de telefoon nam om de
gevangenis te waarschuwen, was
een personeelslid van het Huis
van Bewaring: het onmiddel
lijke appel, dat op zijn tip volg
de, wees uit, dat er drie gevan
genen minder waren, dan er
