De commissaris laat
ouwe schipper vertellen
De gevelstenen spreken (3)
LL
ENAULT
OSIER
5
'T KLEINE KRANTSJE
mi
m
MOLEN
JONGE FENi:
.(ees DeFenu*Uit De Kolen
en desvftders-as sch e wee/r
SoDoetOokDixsNieuwe Molen L,r
ITWEEVERSLÖMDHIER'TVUURWELEER
SlETGYDEESUlT^TEeNFoRMEEREN
DieDen Eek en Duwesteen
rpoet Tot Nutte SToïVerkeeren
TotDe Dienst Va nYder Een.
^hemels Hand die, Dekk'Voortaan
IitcestigtSoLaNlT SalStaan3
Gestigt Door
Varfder *fo/eu/en
-mm
VOOR
NAAR
„Dat is oek al weer 'n skoft leden, dat de redacteur van 't Kleine Krantsje een paar stukjes
van mij opnam. Het waren wat jeugdherinneringen van een geboren en getogen Vlietster,
die mij daar op de Leeuwarder jachthaven een paar prettige uren had bezorgd met ver
schillende verhalen uit lang vervlogen jaren. Onder andere over het „Balleskoppen" in zfjn
jeugd en over tochtjes naar de Wielen: sundes met het praamke fan Husinga fan it Vliet".
En toen enige tijd later de heer Schoustra mij liet weten dat hem gebleken was dat dit soort
verhalen, vooral bij de oudere generatie, wel in de smaak vielen besloot ik de oude baas
nog weer eens aan het woord te laten. Maar evenals de vorige keer, doe ik weer een be
roep op de lezers, wat de spelling betreft. Want er blijken in de Leeuwarder taal tal van
woorden voor te komen welke phonetisch slecht kunnen worden benaderd. Ons alphabet
schiet wat dat aangaat, tekort. Om bijv. het woord „molen" op papier weer te geven, zoals
een echte' Leeuwarder dat uitspreekt, is niet mogelijk. De lezer moge dat dus voor lief ne
men en ik hoop dat hem dat niet te moeilijk zal vallen.
3^
it
De mooie gevelsteen De Ionge Fenix kunnen we bewonde
ren in de muur van het St. Anthony Gasthuis in de Pijlsteeg,
waar in 1929 een hele collectie stenen is aangebracht. De
steen heeft vroeger de molen aan het Zuidvliet gesierd, die
daar in 1752 was gesticht door P. en H. van der Meulen op
de plaats, waar al eerder twee runmolens door het vuur van
felle branden werden verteerd. De molen stond bij de nu
verdwijnende buurt Pietersburen Pietersburen dankte z'n
naam aan een van de broers Van der Meulen: Pieter Luitjens
Hier dan dus een verder jeugd
verhaal van myn bejaarde oud
stadgenoot. Ja, het waren toen
heel andere tieden. Toen waar
der niet veul fetier foor arbei-
deskiendes. Nerges waar 'n
plakje, waar se hur hutendeur
fermake konnen. Overal wud-
den je wegjaagt of sat de pliesje
je achterna. Want wij haalden
fansels oek welris ondoogense
streken uut. Maar hoe kon dat
oek anders. Wij musten ons
seis mar redde. Dat is teuges-
woodig wel heel andes. Nou
wud der fan alles deen om de
jeugd in 'e stokken te houen.
Speultunen, klubhuzen en feul
is niet genoeg.
Maar het skient niet feul te
helpen. Lees de kranten maar.
Je skrikke der fan, wat die op-
slopene jonges teugeswoodig
niet an durve. Inbreke in skolen
en daar de boel feniele en soms
in brand steke, so dat de brand
weer der an te pas komme mut.
En gaan so mar deur. En as je
der wat fan segge durve, dan
krije je niet allienig 'n grote
bek en wudde je uutskollen,
mar je belope oek nog de kans,
dat de groteren je anfliege en je
'n paar opdonders fekope. Of je
stienen na de kop gooie.
Respect
Nee: hoe ondoges wij soms oek
waren, so raar deden wij ut
nooit. Wij gaven nog wel om
seggen en foor de pliesjes had
den wij oek wel respekt. Dat
waren allemaal wel goeie kerels
en niet so jong meer. En fan
kiendes konnen se wel wat
hewwe. Ik kan se nog best alle
maal foor mij hale en fan de
meesten weet ik de namen oek
nog wel.
Daar hadden je bijvoorbeeld
pliesje Hoog. Een grote knappe
kerel, met so'n mooie grieze
baard. Hij stak wel 'n kop bo
ven de anderen uut en war oek
wat meer dan gewoon pliesje.
Goudene streep
Hij had 'n goudene streep op
syn mou en war oek so wat de
baas over de anderen. En hij
was sterk as 'n beer. Ik hew it
ris metmaakt, dat hij heelegaar
allienig 'n dronkene kerel die
op sien poten niet meer staan
kon en languut op de balstienen
lei, naar ut bero sleepte. En
Hoog had er gien werk van. Ja,
sukke spektakels siene je teu-
genwoodig niet meer, mar toen
om 'e haverklap. Want toen
wudde der heel wat af zopen.
Je sagen Hoog anders niet so
feul bij de weg. Allienig as der
erges wat te doen was. So as op
Koninginnedag of met de ker
mis op 't plein. En meer fan
dat soot fan dingen. En Frei-
dags was hij altied op 'e koeie-
merk. En winters keurde hij
met 'n andere pliesje ut ies in
'e grachten, om te sien of dat al
fetroud war. Dat deden se met
'n sootement fan boor. Hij
droeg dan gien helm, mar so'n
swatte klots fan knienefel. Die
hadden trouwes de andere
jiliesjes oek op, as it erg koud
was. Nou sien je die dingen
niet feul meer. Nou loopt alles
sowat met de blote kop.
En as dan Hoog sei, dat ut ies
dik genoeg was, dan mochten 'n
mennich skippes, die daar in-
froren laggen (en oek wel ande
re die der om vraagt hadden)
van him hier en daar batten
legge en banken of wat ouwe
stoelen op ut ies del sette, waar
de minsen hun dan opbiene
konnen. Hoog. had ut dus foor
't seggen. Hij ston oek best an-
skreven bij de burgerij en wij,
jonges suden ut wel late, om
hem de gek an te steken. Hij
hoefde mar naar ons te kieken,
of wij naaiden der al uut. Der
het in Luwadden later nooit
weer soo'n pliesje weest. Dat
durf ik gerust te seggen.
Maar der was wel 'n andere, die
wij welris plaagden of in 'e ma
ling namen. Dat was kleine
Koopaltsje. Met sien helm op,
leek ut nog wat, maar andes
had hij niet feul bij te setten.
En as hij sag, dat der in 'e verte
wat te redden was, dan gong hij
gau 'n endsje om. Maar ut was
andes wel 'n goed mantsje, die
feul fan kleine kiendes hield.
Bij de han
Hij had faak 'n stuk of wat om
'm hene en die pakten hem soms
bij de han. En kuierden dan 'n
endsje met hem op. En ik hew
wel sien, dat hij met sien rooie
sakdoek soms bij enkele de
snotbongels weg feegde. Nee:
fan hem hadden wij nooit last.
Feul banger waren wij foor
Brandsma. As die je te pakken
kreeg, dan, wuden je ut wel lo
ve. Dan kregen je faak 'n paar
klappen omme kop en hij kon
je oek blikstiens in je armen
kniepe. Dat hew ik oekris on
dertonnen. Een week later kon
je de blauwe plekken nog sien.
En toen ons moeke mij de sa-
terdagsaves in 'e tobbe had,
froeg se: „hoe bist daar ankom
men Ik sei toen maar dat ik
teugen 'n hekje fallen was.
Want as ik feteld had, dat 'n
pliesje mij te pakken had had-
de, dan had ik fan moeke mis
kien nog 'n paar klappen omme
kop kregen.
Die pliesjemannen kregen ons
andes niet gau te pakken. Wij
konnen fansels feul vlugger uut
de futen komme, dan sij. Mar
ut gebeurde oek wel us dat sij
ons over ut mot kwamen en wij
gien kant meer uut konnen.
Dat overkwam mij oek us 'n
keer Achter de Hoven. Dat was
toen nog een puundiek, met an
weerskanten bomen en brede
sloten. Daar fermaakten wij ons
dan met polspringen en het
fangen van stiekelbeerskes.
Maar wij haalden der oek wel
protternesten uut. En toen ik
ris een keer in een boom klom
men was, kreeg Brandsma mij
te pakken. Het was flak voor
die grote boereplaats van Van
Asperen. Die is later opbrand,
maar hij was nog groter dan die
fan Schoustra. Die staat der nog.
Ik sat al mooi hoog in de tak
ken en mien kameraden ston-
nen naar mij te kieken. En in
ienen sag ik se hard wegfliegen.
Want daar kwam Brandsma om
me hoeke. Hij sag mij sitten en
ik kon so gau niet op 'e grond
komme.
„Bliksemse aap", hoorde ik hem
seggen. „Wat doest dou in die
boom. De kanst dien poten wel
breke en dan sitte dien fader en
moeke der mar met. En kanst
die veugels niet met rust late
En hest al eikes bij die Hij
tilde mien pet op, mar daar lag
niks onder. Toen kreeg ik 'n
paar flinke klappen omme kop
en hij kniepte mij fiks in mien
arm. Dat liegde der niet om.
Toen liet hij mij weer los. „En
nou waarskou ik dij, dast hier
fan 'e feugelnesjes afbliefste en
as ik dij hier weer trappeer, dan
donder ik dij hier de sloot in.
Hest dat begrepen. En nou naar
huus".
Nou ik fansels gau fut. Naar
mien kameraden, die 'n end
vedderop stonnen te gniezen".
H. VOORDEWIND
(Wordt vervolgd)
Op deze foto van plm. 1912 kunnen verscheidene vermaarde Leeuwarder politiemannen van
vroeger zien: op de voorste rij v.l.n.r. Turkstra, Hoog, inspecteur Van Doom, commissa
ris Wesser, inspecteur Thomassen en Eekhof. Staande: Van der Heide, Botter, Terpstra,
Inia, Kruit, Brandsma, schrijver Edinga, Kramer en Terveer.
SPANJAARDSLAAN 162 - LIEUWARDEN -TELEF. 05100-20042
