'T KLEINE KRANTSJE ZOLANG LEEUWARDEN NOG GEEN STAD IS, DIE EEN HONDERDDUI ZEND ZIELEN TELT, MOETEN WE HEM HEEL BESCHEIDEN BLIJ VEN REKENEN TOT DE MIDDELGROTE STEDEN VAN NEDERLAND. MAAR DE TIJD, DAT HIER IEDEREEN IEDEREEN KENDE, LIGT TOCH WEL HEEL VER ACHTER ONS EN VOORAL DE LAATSTE TIENTALLEN JAREN IS DE STAD ZO STERK GEGROEID, DAT 'T HELE STADSBEELD NIET MEER ZO MAKKELIJK MEER IS TE OVERZIEN. HELE WOONWIJ KEN KWAMEN ER NA DE OORLOG BIJ EN WAAR KORT NA DE BEVRIJ DING NOG KOEIEN GRAASDEN EN HET HOOI OP HET LAND TE DRO GEN LAG, STAAN NU HONDERDEN NIEUWE HUIZEN IN MASSALE BLOKKEN IN DE RIJ. DE COMMISSIES DIE TOT TAAK KREGEN AL DIE NIEUWE STRATEN VAN PASSENDE NAMEN TE VOORZIEN, HEBBEN ER SLAPELOZE NACHTEN VAN GEHAD EN LANGZAMERHAND IS HET BOEKJE MET DE STRAATNAMEN VAN LEEUWARDEN ZO DIK GEWOR DEN, DAT ER WAARSCHIJNLIJK GEEN MENS MEER IS DIE ALLE NA MEN KENT - DE EERSTE DE BESTE POLITIEAGENT BIJVOORBEELD, BIJ WIE U NAAR 'N WEINIG GEHOORDE STRAATNAAM INFORMEERT ZAL GEGARANDEERD HET JUISTE ANTWOORD SCHULDIG BLIJVEN. TE GENOVER DE AANWINST VAN VELE TIENTALLEN NIEUWE NAMEN, STAAT HET VERLIES VAN VELE TIENTALLEN OUDE NAMEN, WANT MET VERSCHEIDENE HONDERDEN KROTWONINGEN DIE DE LAATSTE JAREN WERDEN OPGERUIMD, GINGEN OOK VERSCHEIDENE TIEN TALLEN STRAATNAMEN DE GESCHIEDENIS IN EN TOT VOOR KORT BE STAANDE STRATEN EN STEGEN, WAARVAN WE ONS NU NOG FLAUW DE NAMEN HERINNEREN, ZULLEN WE STRAKS NIET EENS MEER KUNNEN BETITELEN - ZE DROEGEN NAMEN, DIE IN HET VERGEET BOEK RAKEN. Het is met die straatnamen een wat wonderlijke zaak: honder den jaren hebben ze bij de Leeuwarders een vertrouwde klank en roepen ze bij de oude ren weemoedige herinneringen op aan hun jeugd en dan ko men op een kwade dag de slo pers om de huizen en ook de straatnaam in puin te slaan: nergens blijft het oude ver trouwde straatnaambordje be waard, nergens krijgt de oude vertrouwde straatnaam als een zoete herinnering een ereplaats. Hele en halve helden worden geëerd in straatnamen, die eeu wen blijven bestaan; de straat naam zelf is vroeg of laat ge doemd te verdwijnen en zal mèt de bewoners van de straat weg zinken in de vergetelheid. Honderd jaar geleden had Leeu warden straatnamen, die nu al lang vergeten zijn, óf omdat de bijbehorende straten werden omgedoopt, óf omdat de straten werden geamoveerd: we kunnen ze nu nog slechts tegenkomen in oude koopacten, in oude wijkboeken. Wat we nu Voorstreek noemen heette toen Voorstraat, maar het stuk tussen Hoeksterbrug en Dubbelepijp heette Dokkumer end en het stuk tussen Visch- marktpijp en Korfmakerspijp de Korenmarkt. Ook kon er in die goeie ouwe tijd nog post wor den gericht aan Leeuwarders, die woonden bij De Geslechte Hoeksterpoortsdwinger en Aan den Stadswal bij de voormalige Hoeksterpoort, terwijl het adres van de Kazerne officieel luidde: Heer van Amelandsdwinger 169 - de stad was destijds in afde lingen verdeeld en in elke afde ling nummerden de huizen door. De Nieuwestad was toen nog onderverdeeld in tal van blok jes met een eigen naam: Bij de Tontjepijp, Bij de Waagbrug, Over de Waag, de Vleesch- markt, de Deinumer Zuup- markt, Bij de Duco Martenapijp, de Voorstraat bij de Voormalige Lieve Vrouwenpoort, de Breed- zijde van de Nieuwestad nevens het Waagplein, de Breedzijde van de Nieuwestad nevens de Waag en Bij de Langepijp. Wat we nu Groentemarkt (west zijde) noemen heette een eeuw geleden Onder de Lindeboom, wat nu de Reigerstraat heet, heette toen ook wel het Wirdu- mer Achterom en de huizen van het Blokhuisplein met het pand De Leihamer werden toen ge- Straatna vernet Een foto uit het oude Leeuwarden: de Monnikemuurstraat niet - het was altijd de Schinkevretersteeg. I11 het pand lin acht Onder de Boompjes te staan. Een stuk van de Weaze werd de Huizumer Zuupmarkt genoemd, een deel van de Blokhuissteeg heette Muntenburg (er zit nóg een steen met de naam Munten burg in de muur en bij de Keizersgracht hadden onze voor ouders De Dienaarstrans. Ook straatnamen als het Tucht- huiserf (Keizersgracht), de Wees huisstraat (Kruisstraat), Haak- maburen (bij het Droevendal), het Tuinster Achterom, de Hoekster Kerkstraat (Wijdesteeg aan de Voorstreek), Aan den Stadswal (Keizersgracht), Steeg Achter het Sneelcer Veerhuis, Bij den Doorgang naar het Zaailand, Aan den Stadswal bij de Paarde- of Havenbrug (Rui- terskwartier), Bij den Sluit boom (Kleine Kerkstraat), De Kuil (Boterhoek), de Kleine Klokstraat (Maria Anna of Mo riaanstraatje), het Aardenwaltje (Heerenwaltje), de Kleine Sint Jacobsstraat (het Auckema- straatje), de Lutke Hoogstraat of Camminghahorn (Kleine Hoog straat), Achter de Groene Kan (Nieuweburen), de Laan van Tulpenburg (Romkeslaan) zullen de Leeuwarders van nu niets meer te zeggen hebben en zo waren er meer aanduidingen van straten en stegen, die in opa's tijd al in het vergeetboek raakten: behalve in de wijk boeken en in de vergeelde fa miliepapieren vinden we ze ner gens terug. In de mist Maar tal van namen, die in ón ze jeugdjaren nog een bekende klank hadden, verdwijnen op dit moment achter een gordijn van mist en wie over veertig jaar onze kleinkinderen vraagt waar eens in Leeuwarden de Weerklank was of de Kalksteeg of het Hoeksterachterom, krijgt als antwoord ook slechts een schouderophalen. De rigoreuze sanering van de Weerklank 11a de laatste oorlog heeft ook alle namen van de Met hele straten of delen van straten verdwenen ook de namen van sommige huizen, zoals dit huisje aan het Zuidvliet: de ouwe Vlietsters hebben het als Het Gouden Huuske gekend.

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1965 | | pagina 6