Ouwe pliesjes waren
heus de slimsten niet
De gevelstenen spreken (4)
Q ENAULT
[I OSIER
Liwadder op de praatstoel
7
•T KLEINE KRANTSJE
Maklik segge
VOOR
NAAR
Moeke niedig
Oppe kerfstok
Hou op jimme
Pliesje
In het vorige nummer van 't Kleine Krantsje heeft oud-commissaris van politie H. Voorde
wind geschreven over zijn ontmoeting op hetVliet met een ouwe Liwadder, die een ras
echte verteller bleek te zijn. Het verhaal ging over pliesjes in het gemoedelijke ouwe
Liwadden. Vandaag laten we de commissaris weer aan het woord. Of beter gezegd: de
commissaris laat de ouwe schipper verder vertellen.
Gevelstenen met schepen erop kunnen we vinden in bijna
elke stad in Nederland: als een van de populairste vervoer
middelen werd het schip door onze verre voorouders graag
als gevelversiering aangebracht. In het hartje van Leeuwar
den, bij de Put, vinden we zo'n zeilend schip in de gevel van
het pand nummero 3 - het moet daar in het laatst van de
zeventiende eeuw zijn aangebracht.
Maar dat is niet de enige steen met een schip, die er nog
in Leeuwarden te vinden is - er zijn er nog een paar, al
zitten die toevallig op voor het publiek vrijwel onvindbare
plaatsen, zodat ze nauwelijks bekend zullen zijn. De af
beelding van zo'n op een achter af plaats je ontdekte steen
geven wij nu: dit scheepje siert de muur van een klein boer
derijtje op Kleyenburg bij het Nieuwe Kanaal.
Heel vroeger heeft de steen wellicht in de gevel van een
veerhuisje op Kleyenburg gezeten; jaren geleden kwam ze
bij graafwerk in de steeg te voorschijn uit de grond. De
toenmalige bewoner van het boerderijtje, de heer Koopmans,
plaatste de steen toen in de muur van z'n kleine binnen
plaatsje.
Een jaar of tien geleden is de steen keurig geverfd; de
familie Andringa, die het huis nu bewoont is maar w&t trots
op deze bijzondere decoratie
te sien en ging mar dicht tegen
moeke an sitten op soo'n lange
bank. Het duurde mar even, of
Frans ging opstaan en liep naar
die tafel. Wat hij daar sei, kon
ik niet festaan, maar hij winkte
mij, om bij him te kommen.
Ik waar fansels skietend benaud,
maar mien moeke ging met mij.
Doe froeg ien fan die swatte
heren mij wat, maar ik kon
gien wood ut bringe. Doe sei hij
teugen mien moeke: „ik zal er
nu maar twee kwartjes van ma
ken, omdat het de eerste keer
is. Maar als het weer gebeurt,
dan wordt het meer. Dus zorg
er voor, dat je zoontje niet weer
zulke dingen doet".
En doe hoorde ik moeke seg-
gen: ja, dat kan mijnheer mak
lik segge, maar ik kan him de
hele dag niet tuus houe. Dan
mocht ik him wel fast biene.
En nou mut mijnheer marris
segge, waar die kiendes dan wel
speule magge. Maar dat wist die
mijnheer oek niet, sei hij. Daar
kon hij him niet met bemoeie.
Maar ik sal myn best doen, sei
moeke doe weer, want it geld
groeit ons oek niet op 'e rug.
En doe konnen wij weer gaan.
Maar ik bin der later nooit weer
weest gelukkig. Dat is nou al
lemaal al so'n kleine seuventig
jaar leden maar it is as of het
gister gebeurde. Want sukke
dingen blieve je wel bij".
H. VOORDEWIND
(Wordt vervolgd)
SPANjAARDSLAAN 162 - LEEUWARDEN -TELEP. 05I00-2004J
Dat waar gien Luwadder plies je,
maar 'n riekspliesje. Dat kon ik
sien an sien kleren. Mien moe
ke ston an 'e deur en ik speulde
in 'e bleek. Hij gaf mien moeke
'n groot pepier over en moeke
sei: wat mut dat; mutte jou
hier weze Ja, sei die man. Dat
is foor jou seuntsje; die mut
foor komme. „Waarom dat
vroeg moeke. Dat kanne jou in
dit stuk leze sei hij. Hij het,
loof ik, erges over ut land lo
pen. En dat mag niet. En doe
gong hij weer fut. Moeke begon
dat pepier te lezen en der ston
in, dat ik dan en dan komme
must foor het kantongerecht
op 'e kaai.
Moeke niedig fansels. Wat hest
nou weer uuthaald, froeg se. Ik
fetelde doe, dat ik 'n tied leden
met een mennich kameraden bij
Skilkampen an it slootsj esp rin
gen weest hadde en dat wij
doe door 'n pliesje pakt waren
en dat die ons namen opskre-
ven hadde. Maar moeke wist
fan niks, want ik hadde it tus
nooit feteld. „Nou is it andes
niet", sei moeke. Ik waar al
bang dast wat stolen hast. En
daar bleef het doe bij en ik
waar al bliid, dat ik niet op
mien mieter kreeg. Maar 'n
paar weken later must ik dus
naar de kaai en ik hadde der
niet feul nocht an. Maar moeke
sei: dou sust der hene, andes
krije wij nog meer gedonder. En
se salie dij daar niet opvrete en
ik gaan met.
Nou; doe moeke dat seit hadde
durfde ik wel weer. Wij kwam-
men daar in 'n grote kamer en
der satten al meer. Groten en
kleinen. Die hadden dus oek
allemaal wat op hur kerfstok.
Fan mien kameraden sag ik gien
ien en sy waren dochs oek op-
skreven deur Frans. Hij waar
der wel. En achter 'n grote ta
fel met 'n groen kleed der over
satten 'n paar heeren in swatte
hansoppen.
Ik durfde hast niet om mij heen
„Ja: oue Brandsma kon it welris
raar opsegge, maar it war dochs
wel 'n beste kerel. En om de
bliksem niet bang. Dat hew ik
ris sien, op 'e kaai. Daar ston
doe nog die ouwe vismerk. Die
hewwe jou oek nog wel ken
nen. Dat ding wudde doe oek
al niet meer bruukt. Nou en
dan laggen der wat korven of
kisten in, fan groentemannen,
die daar dichtbij woonden. Er
ston wel een iezeren hek om
heen, maar daar klommen wij
maklik over heen. En daar
speulden wij dan faak hele
skoften, want daar had gien ien
last van ons.
Maar op 'n middag waren daar
straatmakers an it werk. Dat
waren gien luwadders. Het wa
ren loof ik Belsen. Die mannen
lusten wel 'n slukje en wij sag-
gen se faak dronken. Maar ut
waren andes wel bekwame stra-
ters. Die middag waren se flak
naast die vismerk an ut werk.
Mar feul skot sat der niet in.
Dat konnen je wel sien. Se had
den doe seker oek weer 'n sluk
je op. En in ienen begonnen se
te fechten en hadden se mekaar
bij de huud. It gong der raar
om weg. Soms laggen se boven
op mekaar. En se gaven mekaar
opstoppes die der niet om lieg-
den.
Der stonnen oek al gau wat
minsen omheen, die begonnen
te skreeuwen; „hou op jimme".
Mar der waar gien ien, die de
hannen uutsteke durfde. It wud
de mij oek slim genoeg, mar
wij stonnen feilig achter dat
hek. En daar inienen stapte
Brandsma het pontsje uut. Hij
hadde it spektakel sien, doe hij
an de overkant op 'e Grachts-
wal liep. En hij der doe fansels
op af. Met het pontsje de gracht
over. Hij stoof op die beide ke
rels af en prebeede se fan me
kaar te krijen. Wij hoorden him
seggen: „wat bliksem; wat sal
ie wij nou hewwe. Ophoue jim
me". Maar doe keerden die
beide kerels sich teugen him.
De grootste fan de twee sloeg
him de helm fan 'e kop en de
andere sprong him op 'e rug.
Mar Brandsma, die toen oek al
niet so jong meer was, kregen
se niet teugen de grond. Hij
trok sien sabel en begon er in
om te fegen. Het bloed liep die
kerels al gau lans de kop. Doe
wuden se wel om liek en skei-
den uut. Maar doe waren se
nog niet fan Brandsma af.
„Fooruut, jimme beiden. Met
naar ut buro. En andes slaan ik
jimme hier de hasses in", hoor
den wij him seggen. Doe wud-
den die beide kerels het wel
love en as lammen gongen se
met. Tuus fetelde ik fansels al
lemaal in geuren en kleuren,
wat ik daar bij die ouwe vis
merk sien hadde en hoe Brand
sma die dronkene kerels op hun
donder geven hadde.
Ik hew later nooit weer sowat
met maakt, want sukke tonelen
fielen doe hast nooit foor.
Ja; die oue pliesjes waren foor
ons de slimsten niet. Die sag-
gen wel wat deur de finges.
Maar nou en dan kwammen
der oek wel ris nijen bij. En die
sloofden hur dan fansels in het
begin wel uut en satten ons
achter de fodden. Ja; dat waren
echte stinkets. En der waar ien
bij, waar wij vooral bang voor
waren. Die hiette Frans. Sien
achternaam weet ik niet meer.
Maar as hij achter ons an sat,
dan hadde hij ons gau te pak
ken. Want hij sat op 'n fiets.
Dat waar doe wat nijs foor de
pliesje. Ja; dan waar der faak
foor ons gien ontkommen an.
Maar hij sloeg ons nooit en
sltreef allienig ons namen maar
op. En dan sei hij: „jimme salie
der wel fan hore". En ik hew
der ien keer oek wat fan hoord.
Want op 'n morren stapte der
'n pliesje bij ons deur it hekje.
Dit was de ouwe vismerk oppe Oosterkade, vlak bij de electnsche brugge. Hier kreeg pliesje brand
sma de beide straatmakers te vakken: ..wat bliksem, nnhnuwe iimme skreeuwde ie.
